[Honoré Daumier
De droom van de uitvinder van het naaldgeweer]
Terwijl in Engeland de karikatuur op een hoogtepunt stond, werd in Frankrijk tijdens de Revolutie en het Keizerrijk niets van betekenis gemaakt.
Er verschenen slechts primitieve plaatjes, zonder geest en slecht getekend. Na de val van Napoleon kwam hierin allengs verandering. De Engelse prenten circuleerden ook in Frankrijk en elders op het vasteland. De radicale verandering, die Frankrijk onmiddellijk tot het karikatuurland bij uitstek maakte, kwam met het optreden van Honoré Daumier (1808-79).
Daumier was ten eerste een uitnemend tekenaar, maar zijn talent werd gesteund door een rij van kwaliteiten en omstandigheden. Hij bleek een uitnemend gebruik te maken van de steendruk die in 1798 door Senefelder was uitgevonden. Hij trof in Charles Philipon, de oprichter van tijdschriften als Caricature en Charivari, een vriend die zijn talenten volledig wist uit te buiten. Het belangrijkste was echter Daumiers overtuiging, zijn lijnrechte opvattingen over vrijheid en recht. Hij kwam daar in zijn prenten op visionnaire wijze voor uit tijdens de regering van Louis Philippe, de Burgerkoning, tijdens het perfide regime van Napoleon iii, tijdens de Revoluties van 1830 en '48 en gedurende de Commune en de bezetting van 1870.
De strijdende scherpte van Daumiers prenten leidden tot een jarenlang wettelijk verbod om politieke thema's tot onderwerp te kiezen.
Daumier schiep toen figuren als Robert Macaire en zijn sluwe bediende Bertrand. In een lange serie personifiëerden deze beiden de speculatiezucht en het bedrog in de Franse bourgeois-samenleving. Hij ging, conform de voorschriften, niet in op concrete politieke situaties - maar waarschijnlijk was deze afstand nemende aanval op de grondslagen van het systeem veel schokkender.
Daumier was internationaal de grootste. In Frankrijk zelf wemelt het in zijn voetspoor van tekenaars. Sommigen als hij van grote politieke bezetenheid, anderen, de meesten, meer commentators van hun tijd en de gewoonten van hun medemensen.
Honoré Daumier
De droom van de uitvinder van het naaldgeweer
1866
Daumier heeft in zijn latere werk een aantal lithografieën gemaakt die, hoewel behorend tot een serie die hij ‘Actualiteiten’ noemde, van tijdeloze betekenis waren.
De uitvinder en wapenfabrikant leverde het nieuwe geweer dat tot de verpletterende nederlaag der Oostenrijkers bijdroeg in de korte oorlog met de Pruisen in 1866.
Zo'n man leeft nóg.
Auteursrechtelijk beschermd
