[William Hogarth
Moderne conversatie rond middernacht]
Met William Hogarth (1697-1764) begon de grootste periode in de Engelse karikatuur. In Engeland zelf beschouwt men Hogarth als de eerste karikaturist. Hogarth was eerst en vooral sociaal geëngageerd; zelf zei hij dat hij vastlegde ‘de gewoonten, manieren, modegrillen, karakters en stemmingen van zijn tijd.’ Hij was zeer gevoelig voor onrecht, pro-Engels tot aan vreemdelingenhaat toe, en, merkwaardigerwijze, feitelijk onpolitiek.
Weliswaar maakte hij de corruptie tijdens de verkiezingen en de zinledigheid van politieke slogans belachelijk, maar hij koos niet voor de een of andere politieke groep. Door zijn groot talent en technische deskundigheid verleende hij het genre een groot prestige. Na zijn dood bleven een aantal kunstenaars in zijn trant werken.
Een nieuw hoogtepunt werd gevormd door James Gillray (1757-1815) en Thomas Rowlandson (1756-1827). Zij tekenden na het begin van de Amerikaanse en Franse Revoluties, toen talloze Engelse zekerheden werden aangetast. De binnenlandse tegenstellingen en de buitenlandse vijanden waren heel wat gevaarlijker geworden. Het werk van Gillray en Rowlandson was dan ook veel scherper en onmeedogenlozer dan dat van Hogarth. Gillray bereikte een hoogtepunt in zijn bijna persoonlijke strijd tegen de Franse Revolutie en vooral tegen ‘Boney’, Napoleon Bonaparte.
Sinds Hogarth was de spotprent in Engeland aanvaard als een onderdeel van het sociale leven; de nieuwe kunstvorm was als het ware geïnstitutionaliseerd. Rowlandson en Gillray hebben de boog echter zo strak gespannen, dat de brave burger niet langer kon lachen. Hij schrok en voelde zich bedreigd. Men keerde zich van de wrede spotters af. Er kwamen na hen anderen die zich aanpasten.
De karikatuur werd weer zachter en vond in de negentiende eeuw zijn bedding in de wekelijkse afleveringen van Punch: milde kritiek, warme lachjes, maar alles zeer Engels en nauwelijks protest.
Auteursrechtelijk beschermd
