|
| |
| |
| |
Quinten Metsys.
- Verhael. -
Rondom den jare 1480 stonden by de gasthuisbeemden, te Antwerpen, eenige kleine huisjes, welke het klooster van Ter Zieken toehoorden, en aen geringe menschen werden verhuerd. Dezelve waren meestal bewoond door ambachtsgezellen, die van hunnen arbeidsloon met moeite genoeg konden overhouden om de wekelyksche huerpenningen te betalen; of wel door oude lieden, die met de grootste zuinigheid van het geld dat zy in jongere jaren gespaerd hadden, nu moesten leven.
In een der minstvervallen dezer huisjes woonde in dien tyd eene weduwe met haren eenigen zoon. Alhoewel
| |
| |
zy niets in eigendom op de wereld bezat, hadden niettemin de vreugde en het genoegen altyd onder haer dak gewoond; zy droeg hare armoede met het grootste geduld, en zou niet ligt haren nederigen staet tegen eenen beteren verruild hebben. Haer geluk bestond in de arbeidzaemheid van haren zoon, en in de zuivere genegenheid welke hy haer toedroeg. Daer zy eene teedere moeder was, en alle de gevoelens van haer liefderyk hart op haren zoon gekeerd had, was het haer een genoeg gelukzalig lot, zich door hem zoo bemind te zien. In hare gebeden, in alle hare zuchten was de naem van haer kind gemengd, en de liefde, welke zy hem had toegewyd, was in eene soort van zelfsverloochening verkeerd. Haer zoon, die zyne moeder met eene gelyke teederheid betaelde, werkte dag en nacht om haer niets te laten ontbreken, en wanneer hy maer gissen kon dat zy iets verlangde, spaerde hy het zweet zyns aenschyns niet; maer zwoegde zoo lang tot dat hy gelds genoeg gewonnen had om zyner moeder het verlangde voorwerp te schenken. Door den drift tot den arbeid was hy zoodanig bekwaem geworden in het smidsambacht dat hy uitoefende, dat niemand hem in het smeden van allerlei kunstvoorwerpen te boven ging, en hy eenen ruimen loon voor zynen arbeid ontving. Dit was eene der reden waerom de wooning der weduwe met meer smaek versierd was en zy als eene der meestbemiddelde huerlingen der huisjes van Ter Zieken werd aenzien. Haer zoon, die in zyn werk eenen buitengewoonen lust
| |
| |
vond, zong en was blyde zonder ophouden; ook had men zynen echten naem vergeten om hem dien van vrolyke smid te geven.
Sedert eenige maenden was op eens in het huis der oude weduwe alle dit genoegen, alle die vreugd vergaen; nu waren het slechts tranen die er vloeiden, zuchten die men er hoorde; - en het zingen van den vrolyken smid was eene zaek, waeraen de geburen reeds niet meer dachten dan om zich gelukkigere dagen te herinneren.
Het was op eenen maendag; - de weduwe zat met natbeschreide wangen by het bed, waerop haer zoon lag uitgestrekt. Die sterke jonge man, welke zoo veel jaren den voorhamer met gemak en losheid had behandeld, die zoo veel zweet voor zyne moeder had gestort, was nu als in een ontvleeschd geraemte veranderd. Men kon op zynen blooten hals gemakkelyk de ingekrompen spieren zien bewegen; zyne sleutelbeenen lagen zoo zigtbaer onder zyne huid, als of zy slechts met een doorschynend lynwaed hadden overtrokken geweest: zyn gansch lichaem scheen als versmolten. Zyn aenzigt droeg geen het minste teeken van pyn, alleenlyk was er eene diepe droefheid op afgeschetst, en men kon duizend hartgrievende woorden lezen in de flauwe oogen, die hy op zyne moeder gerigt hield. Van tyd tot tyd echter kwam er nog eene uitdrukking van zaligheid zyn mager aenzigt beluisteren: het was wel geen lach, maer iets onverstaenbaers, een geheim gedacht dat zyne oogen meer deed blinken, en hem meer van het graf, dat
| |
| |
op hem gaepte, scheen te verwyderen; dan vatte de bedrukte moeder, ziende wat hevige zielenstryd van hoop, van liefde en van doodende foltering in haren zoon omging, zyne beenige hand en zuchtte vol ontroering; een enkel woord rolde slechts van hare lippen: de naem van haren stervenden zoon.
‘Quinten! ô Quinten!.....’
Na dat zy zich aldus eenen ruimen tyd bezien hadden, begon de weduwe op nieuw overvloedige tranen te storten en sprak eindelyk met doffe stemme:
‘Quinten, myn arme zoon, verlangt gy niets? - Hebt gy geen dorst?’
‘ô Neen, moeder, maer gy? Ik zie u niets eten! Gansche dagen weent gy om my, en gy krenkt uwe gezondheid. - ô, Wat ben ik ongelukkig! - Ik zal sterven, dit voel ik, niet door de ziekte van myn ligchaem - die zou my misschien het leven sparen, maer er is iets, ô God! - iets dat my sedert lang naer het graf trekt, iets dat my 's nachts de rust beneemt, en by dage om de dood doet wenschen. - ô Moeder, moeder!’
En niettegenstaende dat zyn uitgedroogd ligchaem niet bekwaem scheen om veel vochts nog te bevatten, stroomden op eens de tranen als by beken over zyne dorre wangen.
De weduwe stond van haren zetel op, en haer verdriet met geweld verbergende, sloot zy het kranke ligchaem van haren zoon met teederen drift in hare beide armen en zoende de tranen van zyn aenzigt.
| |
| |
‘Quinten’ zuchtte zy ‘ô zeg my wat uw hart zoo benypt. Zeg het toch aen uwe moeder! misschien zal ik die geheime pyn genezen kunnen. - En dan, Quinten, dan zou ik u misschien niet verliezen. Ware dit mogelyk!!’
Quinten sprak niet, alleenlyk stuerde hy zyne blikken nog onbeweeglyker in de oogen zyner moeder, zonder dat zyne tranen ophielden van overvloedig op zyne wangen te rollen.
‘Zeg my het toch’ hernam de moeder ‘zeg my wat geheim er in uw hart ligt. Ik bid u, in Gods naem spreek!’
Een zucht zoo naer als een gehuil ontvloog der borst van Quinten: hy bedekte zyn aenzigt met beide handen en sprak met eene stem, die zulke geweldige ontroering te kennen gaf dat men mogt vreezen dat zyn levensdraed ging breken!
‘Gy hebt honger, moeder! sedert dry dagen hebt gy niet geëten. Denkt gy dat ik het niet weet? ô Zekerlyk, ik zal sterven; - ik zie u vergaen als eene schaduwe.... en gy lydt om my, om uw kind alleen!’
‘Is het anders niet’ antwoordde de moeder met moed en schier met blymoedige fierheid. ‘Troost u dan maer, en heb daerom zoo veel hartepyn niet. Honger lyden voor u, myn Quinten! voor u? ô, Gode zy my getuige dat ik in voor myn kind te lyden den eenigsten troost vind, die my nog op aerde overblyft.’
‘Armen hebben die tot iets goed zyn!’ riep Quinten
| |
| |
met wanhoop ‘naer den arbeid als naer de zaligheid snakken, en weten dat zyne moeder van honger vergaet, zonder haer een stuk zuer brood te kunnen bezorgen! Hemel, ik ware uwe genade onweerdig, indien ik niet stierf!’
Die uitgalmingen hadden hem zeer vermoeid, ook viel zyn hoofd, dat hy door drift had opgeheven, magteloos neder; dan voegde hy met meer kalmte by zyne eerste woorden:
‘Maer, moeder, blyft er ons dan niets meer over dat eenige weerde heeft, niets waervoor men ons een brood geven zou?’
‘Niets, myn zoon’ antwoordde de oude vrouw mistroostig ‘ik heb alles verkocht - denk niet meer aen zulk middel.’
De ongelukkige Quinten wrong zich met zoo veel wanhoop in zyn bed, dat zyn gebeente als onder het deksel kraekte.
‘Gy zult dus van honger sterven!’ riep hy woedend uit ‘ik, die reeds by de dood ben, ik zal u voor myn bed zien bezwyken? ô Neen, dit zal niet zyn.... Ho, ik zal opstaen en u doen zien wat de liefde van eenen zoon tot zyne moeder doen kan. - Geef my myne kleederen, en indien gy, eer twee uren verloopen zyn, niet geëten hebt, dan straffe my God met het eeuwige vuer!.... ô Moeder, moeder! De zoete Jesus heeft zich over myne zondige woorden niet vergramd.... Ik gevoel kracht! ik leef!’
| |
| |
Inderdaed het scheen dat de jonge Quinten eensklaps uit zyne ziekte was opgestaen; hy bewoog zyne armen als iemand die zich tot eenen zwaren arbeid bereidt, en de bewegingen, welke hy deed, waren zoo los en zoo krachtig, dat zyne moeder niet begrypen kon wat dit beduidde; zy dorst zich niet gansch overgeven aen de hoop van een mirakel in haren zoon te zien en bleef verbaesd en twyfelend op hem staren.
In tusschentyd had Quinten met eene ongemeene vlugheid alle zyne kleederen aengetogen, maer wat geweld hy ook deed om de zwakheid zyns ligchaems te overwinnen, kon men echter genoeg zien dat er weinig in zynen toestand was veranderd; want zyne bewegingen werden allengskens langzamer en trager, en zyn adem korter, tot dat hy eindelyk door de onmagt overmeesterd, zyne moeder nog eens bevend omhelsde, en dan, van wanhoop huilend, in eenen stoel nederviel, en riep:
‘ô Lieve moeder, ik wilde voor u gaen werken..... maer - ik kan niet!!’
Op dit oogenblik ging de deur van het huisje open en eene non van het klooster van Ter Zieken, hebbende een korfken aen den arm, trad binnen.
‘Moeder Metsys’ riep zy ‘ik breng iets voor onzen zieken Quinten. - Maer wat is er dan, goede lieden? Wat ongeluk is hier gebeurd, dat gy beide daer zit en weent?’
De moeder noch de zoon antwoordden op deze vraeg.
| |
| |
Daer zy eerlyk waren en nooit om hulp van anderen hadden gebeden, weêrhield de schaemte hen, over hunnen nood iets te kennen te geven. - Waer is toch de vlytige arbeidsman, die zonder pyn, smeekend zal zeggen: - ik heb honger?
De non gaf geene acht op de stilzwygendheid dier ongelukkigen; zy plaetste den korf die zy droeg op eene tafel en nam er eene flesch uit; dan schonk zy uit dezelve eenen goeden teug rooden wyn in eenen beker.
‘Quinten’ riep zy met blydschap ‘dit zal u wat moed geven en u uitermate versterken: daer, drink het uit!’
‘Indien myne moeder het drinkt’ sprak Quinten, met een biddend gelaet ‘beloof ik dat ik tien missen voor u zal hooren, zuster Ursula?’
‘Drink maer’ hernam de non ‘ik zal uwe moeder ook eenen beker geven.’
‘ô Dan hoor ik er twintig!’ riep de ontroerde smid met eene traen van vreugde in elk oog.
Wanneer zy nu beide op het aendringen van zuster Ursula eenen teug wyns genuttigd hadden, bragt de non haren korf onder het gezigt van Quinten, zeggende:
‘Ho! ik heb nog al iets.... zie maer.’
Niet zoodra had Quinten zyn oog in den korf gestuerd, of hy hief zyne armen ten hemel en riep:
‘Goede Ursula, gy weet niet wat gy ons brengt. Aen u durf ik het toch zeggen, aen u die ons als een engel van bermhartigheid komt laven en troosten. Zuster.....
| |
| |
zuster, myne oude moeder heeft in dry dagen niet geëten: zy vergaet van honger!’
‘Och heer! is het mogelyk!’ galmde de non uit. ‘Spoedig dan maer, hier is een fyn tarwen brood voor u, en een goed stuk vleesch.’
De ontsteltenis der weduwe was zoo groot, dat zy niet van het brood nuttigen kon; hetgeen toch voor dit oogenblik zoo zeer niet behoefde, want de gedronken wyn had haer genoeg krachten gegeven. Terwyl de non bezig was met haer tot eten aen te manen, had Quinten ongevoeliglyk eene der handen van zuster Ursula tot zich getrokken, zonder dat deze het had bemerkt. Na weinige oogenblikken echter, rukte zy dezelve met geweld terug, want zy had eenen brandenden adem er op gevoeld.
‘Maer Quinten’ riep zy ‘wat doet gy dan?’
‘Vergeef my, zuster’ zuchtte de jongeling ‘ô vergram u niet op my indien ik uwe hand bevochtigd heb, het zyn tranen van dankbaerheid en van eerbied!’
De non werd rood door een gevoel van schaemte, want het gezigt van Quinten, dat alsdan beweegloos op haer gevestigd was, had eene ongemeene kracht: men zou gezegd hebben dat hy haer aenbad. Dan, om zich uit die lastige gesteltenis te redden, begon zy eensklaps van wat anders te spreken.
‘Ja, moeder Metsys’ zegde zy ‘er zyn tegenwoordig vele zieke menschen; hier in de geburen zelfs, liggen er dry te bed: de wollewever Veken, de timmerman Balens,
| |
| |
en Hans de Tapissier. By de twee eersten draeg ik ook zoo al wat, als ik het ergens krygen kan; maer de Tapissier Hans werkt op zyn bed voor ons klooster......’
‘Wat doet Hans voor uw klooster, zuster?’ viel Quinten haer haestig in de rede.
‘Hy schildert gedrukte beeldekens voor de begankenis der melaetschen’ was het antwoord ‘hy doet het wel niet goed, maer omdat hy ziek is, zien wy daer niet nauw op. - Zie, daer zyn er die ik juist by hem heb afgehaeld.’
Een pak beeldekens uit den korf nemende, gaf zy dezelve aen Quinten, die ze een voor een overzag.
‘Zuster’ sprak hy eindelyk ‘dit zou ik, dunkt my, beter kunnen.’
‘Och! gy lacht er mede, Quinten. Hans de Tapissier moet dagelyks beelden in zyne tapyten weven, daerom kent hy er al wat van, maer gy, die een smid zyt - dit zou niet gaen, geloof ik!’
Quinten stond met geweld van zynen zetel op, en zich met fierheid tot de non keerende, sprak hy:
‘Zuster Ursula, er is noch smid, noch tapissier, noch schilder die eene pomp maken zal, gelyk de pomp die Quinten Metsys op de Handschoen-markt gemaekt heeft! Het is waer, ik heb nooit met verwen gewerkt, en zal welligt in den eersten eenige beeldekens bederven; doch, zuster, vergeet niet, dat een zoon die voor zyne moeder arbeidt, geen gewoon werkman is. - Misschien zou ik kunnen gelukken, er is iets dat my het zegt.’
| |
| |
‘Wel nu dan, Quinten, daer zyn ongekleurde beeldekens! Beproeft wat gy kunt. Uwe moeder kome met my naer Ter Zieken, ik zal haer verwen en penseelen medegeven.’
‘Ga, moeder! ga spoedig’ riep Quinten met verrukking. ‘Ho, nu zal ik werken kunnen, - en geluk ik in mynen arbeid, dan genees ik zeker, want gy zult om my niet meer van honger lyden. Ga gauw!’
Wanneer zyne moeder met de non vertrokken was, liet hy de beeldekens, het eene na het andere, door zyne handen gaen, overdenkende wat deel hy blauw, geel, rood of groen maken zou. In die eenzame overweging gloeide hem het hoofd zoodanig, dat zyne magere wangen nog een overblyfsel van warm bloed verrieden: hy bewoog de vingeren zyner regter hand boven de printen als of hy reeds aen het schilderen ware geweest. De beeldtenissen, die hy onder het oog had, waren gebrekkelyk en slecht, - hy zag dit wel; want in zyne leerjaren had hy zich de teekenkunst gemeen gemaekt, hetgeen genoeg bleek uit alle de kunstwerken welke door hem in yzer waren gesmeed.
Zyne moeder met de verwen teruggekomen zynde, ging hy te bed, schikte een vierkant plankje voor zyne borst, en begon zoo halfzittende te schilderen. De oude weduwe was dermate nieuwsgierig, om te zien welken uitslag dien arbeid hebben zou, dat zy met eene angstige nauwkeurigheid alle de bewegingen van het penseel volgde.
Alhoewel Quinten zeer langzaem arbeidde, had hy
| |
| |
doch, na eene uer tyds, eene print met de schoonste kleuren, met de zuiverste tinten bedekt.
Over zyn eigen werk als opgetogen, riep hy:
‘ô Moeder, zie, ik zal nu ras genezen, - het gaet myne verwachting te boven!’
De oude vrouw kende niets van de kunst die Quinten aen haer oordeel aenbood; doch zy liet zich door de blinkende verwen verrukken, en stond in bewondering en als verbaesd voor het geschilderd beeldeken.
‘Quinten’ riep zy ‘wil ik dit eens naer Ter Zieken dragen om te laten zien?’
‘Straks, moeder, als ik er nog eenige zal gemaekt hebben. Kom, geef my dit terug, opdat ik het voor my legge.’
‘Gaet gy ze dan altemael op dezelfde wys schilderen, Quinten?’
‘Neen, moeder, maer er zyn op dees nog vele gebreken, en ik zal het bezien om ze in het tweede te verbeteren.’
De oude vrouw was zoo blyde, zoo verrukt als of haer een onuitsprekelyk geluk overkomen ware: niet juist om dat haer zoon de beeldekens wel geschilderd had, want daer wist zy in het geheel niets van, ook beloofde zy zich ten hoogste den loon van eenige stuivers voor zynen arbeid, indien hy dan nog slechts als goed aenveerd werd; maer zy verheugde zich in de welgemoedheid van haren zoon, die nu, door den drift des arbeids ondersteund, in eenen veel beteren staet scheen te zyn,
| |
| |
en na het voltooijen der derde print, by wyze van uitroeping, de eerste woorden van een zyner vergetene liedekens had laten hooren. Van tyd tot tyd onderbrak de verrukte moeder het werk van haren zoon om hem te omhelzen, waerop hy dan lachende bemerkte:
‘Wel, moeder, laet my toch arbeiden, gy laet my niet voortgaen!’
De vierde print afgewerkt zynde, drong de weduwe zoodanig by haren zoon aen om dezelve naer Ter Zieken te mogen dragen, dat hy eindelyk er in toestemde; en moeder Metsys liep zoo gauw zy kon naer het klooster, dat op eenige boogscheuten in de nabyheid der stad lag. Zy klopte even haestig en wachtte met jagend harte dat men haer kwame openen.
Eene stokoude non verscheen by het kykschuifken, en, ziende dat het eene geringe burgervrouw was die aengeklopt had, deed zy langzaem open en vroeg:
‘Wat moet gy hebben, vrouw?’
‘Is zuster Ursula in het klooster?’
‘Neen, zuster Ursula is uitgegaen; - kom morgen weêr.’
By deze woorden vatte zy de deur en deed aen de oude vrouw een teeken als of zy zeggen wilde: ga weg dat ik de poort sluite!
Moeder Metsys gevoelde een diep verdriet over de afwezigheid van zuster Ursula, en kon, als door een dwingend gevoel wederhouden, geenen stap doen om het klooster te verlaten.
| |
| |
‘Hebt gy nog iets te zeggen?’ vroeg de non.
‘Ja, zuster’ antwoordde de oude vrouw, de printen van onder hare huik halende ‘gelief de goedheid te hebben deze beeldekens aen zuster Ursula te toonen, en te zeggen dat Quinten Metsys, de smid, die gemaekt heeft’
De non bezag de haer aengeboden voorwerpen met eene uitdrukking van mispryzen. De beelden moesten gewis niets aengenaems vertoonen: haer gelaet gaf dit genoeg te kennen.
‘Och God, wat zyn dat voor leelyke beeldekens!’ riep zy. ‘Men walgt van ze te zien, voor geen geld wilde ik er zoo een in mynen kerkboek! Ik zal ze toch wel aen zuster Ursula toonen.’
‘Zyn ze niet goed, zuster?’ vroeg de bange moeder.
‘Foei, 't is schand zulke dingen te schilderen’ was het bittere antwoord dat zy kreeg. - En hier mede kon zy vertrekken.
Het hart verpletterd en de ziel vol droefheid, keerde de moeder terug naer haren zoon. - Zou zy hem dit zeggen en hem terug in zyne doodende wanhoop dompelen? Maer kon zy hare tranen wederhouden en hare gelaetstrekken en zuchten genoeg bedwingen, om niet te verraden wat loon zy bekomen had?
Zy bedroefde zich nochtans ten onregte over de harde woorden der non, want die hadden eene andere oorzaek dan die welke moeder Metsys er aen toekende. Om dit
| |
| |
te verstaen moet men weten dat de printen, die door Quinten geschilderd waren, allerlei melaetschen, gebrekkelyke en pestzieke menschen voorstelden: de jonge smid had dezelve zoo natuerlyk geschilderd, misschien door overmaet van gevoel nog overdreven, dat de non, die afgryzelyke vertooningen ziende, en door derzelver waerheid geraekt, zich eenen walg gevoeld had en daerom riep: foei, foei! het is schand!
De moeder, die reden niet kennende, had verstaen dat de wyze op dewelke de printen geschilderd waren, voor leelyk en slecht door de non beoordeeld was.
Zy was even binnen de deur harer wooning, wanneer haer zoon haer reeds toeriep:
‘Wel nu, moeder, wat zegt men er van?’
De bedrukte moeder viel weenend in de armen van haren zoon en kon, uit overgroote droefheid, geen enkel woord spreken; tusschen hare tranen streelde zy met dollen drift haren armen Quinten, die zyn hoofd in de borst zyner moeder had verborgen. Hoe grooter, hoe ondraeglyker de rampen dezer ongelukkigen waren, hoe levendiger hunne liefde scheen te worden. Indien hunne doffe zuchten niet hadden betoond wat pyn hen folterde, zou men ligt gedacht hebben dat blydschap hen vervoerde, want zy gaven elkaêr de hevigste blyken eener vurige teederheid. Een innig gevoel van martelpyn dreef hen om zich onderling aldus te troosten, want zy verstonden beide de uitgestrektheid hunner bittere ellende. Eindelyk zuchtte Quinten:
| |
| |
‘Moeder, lieve moeder, wat nu gedaen? In alles bedrogen, van alles verstooten, ô God!’
‘Myn kind’ riep de moeder wanhopig en met verdwaeldheid uit ‘myn dierbaer kind! ik heb u met myne melk gevoed; ik heb altyd voor u als eene slaef gewerkt, toen gy nog jong waert. - Gy hebt my ook bemind en als een goede zoon, door uw dagelyksch arbeidszweet, voor uwe oude moeder gezorgd. Welaen, Quinten, indien het dan toch zyn moet, - indien wy sterven moeten, en dat de ziekte u, en de honger my in het graf slypen moeten.... ô, dan blyft er ons toch nog eene zalige zekerheid over: - wy sterven samen!’
Eene lange omhelzing volgde op deze woorden; men hoorde niets meer in de kamer, dan alleenlyk de hygingen van twee met smart overladene boezems, en soms nog eene stille stem, die suisde:
‘Moeder, ô lieve moeder.’
Reeds hadden zy eenen ruimen tyd, stilzwygend en weenend, elkaêr in de armen gedrukt; want in hunne oneindelyke treurnis waren zy door liefde tot elkaêr als verengeld, en hadden welligt deze wereld gansch vergeten, wanneer zy eensklaps aen de deur eene stem hoorden, die vroeg:
‘Waer woont de smid Quinten Metsys?’
De oude vrouw droogde met haest de tranen van haer aengezigt en wilde de deur gaen openen, doch reeds eer zy dezelve bereikt had, drongen vier persoonen te gelyk in de kamer.
| |
| |
De twee eerste die er binnen traden, waren de vrouw Abdisse van het klooster Ter Zieken en een geestelyke persoon welke haer vergezelde. Achter hen, kwamen zuster Ursula en eene andere non, een groot boek onder den arm dragende. Alle deze persoonen stuerden met verwondering het oog naer Quinten, die zyn penseel had neêrgelegd en, beschaemd en bang, op een bitter vonnis wachtte.
De Abdisse, wat digter by hem naderende en hem zyne eerste printen toonende, vroeg met eene stem die van veel welwillendheid getuigde:
‘Zyt gy het, jongeling, die deze printen geschilderd hebt?’
‘Ja, vrouw Abdisse’ antwoordde Quinten met een bang hart ‘maer ik hoop, indien ik uwe gunste mogt verwerven, dat ik mettertyd meer bekwaemheid krygen zou. Vergeef my, eerweerde vrouwe, dat ik dezen bedorven heb. ô Vergeef my, in den naem myner ongelukkige moeder!’
‘Bedorven?’ riep de Abdisse met verbaesdheid ‘gy zyt wel ootmoedig, jongeling. Ik ben gekomen om u te zeggen dat niemand ooit schooner beeldekens gezien heeft dan die welke gy geschilderd hebt!’
Deze woorden waren als een donderslag voor den verstomden Quinten; eene kleur als eene doodverw verbleekte nog zyn aenzigt, en zyne leden beefden als of hy door eene schielyke kwael ware getroffen geweest: terwyl die ontroering hem schokte, stak hy zyne armen tot zyne moeder uit en riep:
| |
| |
‘ô moeder! lieve moeder!’
De blyde vrouw verstond hem: zy wierp zich vooruit met eenen wilden drift, en viel hygend tegen de borst van haren zoon.
By dit treffend tooneel van liefde en vreugd, gevoelden de vier persoonen, die het aenschouwden, zich zoo diep geraekt dat hunne oogen zich met een glinsterend vocht vervulden, en eene traen uit dezelve kwam rollen.
‘Quinten Metsys’ riep de Abdisse ‘zoudt gy iets voor my willen doen?’
Op het hooren der stem van de Abdisse, had de moeder haren zoon uit de nauwe omhelzing losgelaten; doch zy behield eene zyner handen, en bleef by hem staen. Quinten antwoordde in verrukking:
‘Spreek, mevrouw, ik ben uw gehoorzame dienaer.’
De Abdisse nam het boek uit de handen der non, en het aen den jongeling toonende, vroeg zy hem of hy de printen der Passie onzes Heeren, welke er in stonden, voor haer wilde schilderen. Quinten gaf voor, dat hy dit niet durfde ondernemen uit vrees van den kostelyken missael te bederven; doch de loftuitingen, welke hem door de Abdisse en den Geestelyken toegestuerd werden, gaven hem ten laetste moeds genoeg om dit groote werk te ondernemen.
Zoohaest zy de belofte hadden verkregen maekten de vier persoonen zich bereid om te vertrekken; doch zuster Ursula naderde eerst by Quinten en suisde hem in het oor:
| |
| |
‘Ga maer voort, jongen. De Abdisse is over uw werk ten hoogste voldaen, - zy kan er niet van zwygen.’
En met zachtere stem voegde zy er by:
‘Uwe moeder zal nu nooit geen gebrek meer lyden. Heb maer goeden moed!’
Dit laetste gezegde gaf aen Quinten meer zalige ontroering dan men kan begrypen; hy stuerde eenen dankbaren blik tot zuster Ursula en zuchtte:
‘Voor u - voor u zal ik altyd bidden, - en myne moeder ook!’
Toen de Abdisse met haer gevolg vertrokken was, keerde de gelukkige vrouw zich tot haren zoon en wierp twee gouden guldens op zyn schilderbord, roepende:
‘Zie, Quinten, dit heeft de Abdisse my voor uw werk gegeven! Wy zyn ryk, myn kind! oneindig ryk! Nu ga ik meteen uit om alles te halen dat u in uwe ziekte ontbroken heeft!...... En gy zult genezen, myn lieve Quinten! Al onze pyn is uit; nu zullen wy weder vrolyk leven!’
‘Heb ik het u niet gezegd, dat een zoon die voor zyne moeder arbeidt, geen gewoon werkman is? ô Ja, het lyden dat ik by het zien van uwen nood moest uitstaen, heeft my tot schilder gemaekt. Het is God zelf, die daerom myne zwakke hand bestierde!’
..........................................................................................................................................
Quinten schilderde tamelyk lang aen het boek der
| |
| |
Abdisse; maer wanneer het werk voltooid was, kon men er reeds eenen wonderlyken voortgang in bespeuren, waerom hem ook eene milde belooning geschonken werd. Hy kreeg dan ander werk van dien aerd, dat hy ter voldoening van iedereen afmaekte. - Eindelyk verveelde het hem, op gedrukte printen te schilderen; hy begon zelf zyne beelden aenteleggen, en alhoewel hem dit moeijelyker viel, overwon hy in korten tyd alle de hinderpalen welke de kunst hem aenbood.
Nog tien maenden bleef hy zwak en krank en kon niet verre buiten huis gaen; maer dien tyd nam hy zoo wel waer om alles aen te leeren wat hem door de milde natuer niet geschonken was, dat hy, voor de eerste mael uitgaende, overal reeds als een befaemd schilder werd begroet.
Het geld ontbrak hem nu niet meer: hy ging met zyne oude moeder een goed burgershuis bewoonen, en bezorgde haer met dezelfde liefde tot dat zy, haren zoon den roem zyns vaderlands ziende, welgemoed en met zalige vrede in zyne armen het leven ontging.
|
|
Auteursrechtvrij