Brieven 1888-1961

Aan W. van Ravesteyn

Toulon, 22.xii.'46

Beste Ravesteyn.

Ik ben schandelyk ten achter met antwoorden op uw brief dd^o 29 juli j.l., en ik wil nu dit ellendige jaar O.H. 1946 niet laten uitluiden zonder dit verzuim goed te maken. - Geloof niet aan onverschilligheid mynerzyds noch ook aan opzettelyke nalatigheid. Ni l'une, ni l'autre! Maar ik ben, sedert maanden al, neerslachtig - waartoe zóóveel redenen bestaan - en in een stemming van dien aard schryf ik liever niet aan vrienden, die, vermoed ik zélf óók al niet veel redenen tot buitensporige opgewektheid hebben. Ik lyd - wy, myn vrouw en ik, lyden - onder een ongeneeslyk pessimisme wat het heden en de nabye toekomst van dit rampzalige land aangaat. Het is nu zóóver dat de ‘naufrageur’ Blum, die zooveel heeft bygedragen om Frankryk naar de verdommenis te hel-pen, de rol speelt van ‘redder van 't bedruckte vaderland’!¹ Ik weet natuurlyk niet of u de omstandigheden waarin het cabinet-Blum, na zware barensnood van de ‘4de Republiek’, ter wereld is gekomen, in alle bizonderheden hebt kunnen volgen. Vermoedelyk niet! En ik onderstel, dat u - misschien! - de reden niet kent waarom er van de ‘participation’ van de communistische ‘chers camarades’, door Blum gewenscht, ten-slotte niets is gekomen. Voici! - de communisten hadden o.a. het departement van de Nationale Verdediging voor de Party opgeëischt, i.e. de beschikking over het leger plus de gendarmerie, die daaronder ressorteert!... de elementen voor den ‘coup d'Etat’, quoi! Welnu! Blum had, gedurende de onderhandelingen met Thorez en Duclos in beginsel dezen eisch ingewilligd en het was alleen door de weigering, de volstrekte oppositie, van een der andere politieke groepen - de p.r.l. (Parti Républicain de la Libération) - dat de combinatie op het laatste oogenblik afsprong, in weerwil van Herriot, die nu weer naar

1 Félix Gouin was na de verkiezingen van 2 juni 1946 voor de grondwetgevende vergadering als hoofd van de regering door Georges Bidault opgevolgd. Bij de verkiezingen van november 1946 wonnen de communisten en leden de socialisten een gevoelig verlies. De communistische partijleider Maurice Thorez was niet in staat een regering te vormen. In deze impasse werd een beroep gedaan op de socialistische éminence grise Léon Blum. Op 16 december 1946 presenteerde hij zijn kabinet.

[p. 479]

de communisten liebaugelt omdat hy hun stemmen begeert by de a.s. verkiezing v/d president der Republiek. Niets dan gekonkel, en corruptie... met dit arme land tot inzet!

Wat de politiek der Big Three met betrekking tot Duitschland aangaat, zult u, denk ik, wel ongeveer nèt zoo denken als ik. Het gaat, dunkt my, weer precies denzelfden kant uit, als nà 1918. De Moffen moeten verzoend, voire af gezoend worden! En alles vergeven en vergeten!

Ik las met belangstelling uw stuk over Wells, in de ‘Vrye Katheder’² - een blad waarin voor copy van myn hand geen plaats is! - van 23 augustus, en nam met onbeperkte instemming kennis van een daar door u aangehaalde uitlating van h.g.w. dat hy ‘om de meeste dingen en menschen geen verdommenis geeft’. A la bonne heure! En tout comme moi! Als daar één ding is waarvan ik 'beu’ ben - en al eenige decennia beu was! - dan is het van het gekwyl over ‘algemeene menschenliefde’. (A propos daarvan... of hors propos? Bent u in het bezit van de Paradox, een uit 20 nummers bestaand geschriftje dat ik van 6 november 1897-19 november '98, in Holland heb uitgegeven? Si non, en u er belang in stelt, wil ik u het bundeltje toezenden, waarin u, wat myn 'menschenliefde’ aangaat, een en ander zult vinden dat op Wells’ - item zooveel jaren later geformuleerde - uiting lykt.)

In uw artikel over Brailsford's door u 30 jaar geleden vertaalde boek³ - v.k. dd^o 25 october j.l. - trof my on ne peut plus sympathisch het slot: ‘De remedies, die Brailsford voorstelde... komen ons in het licht van onze huidige ervaringen al even naïef voor als het marxistisch-leninistisch geloof in de vredesmissie van een internationaal proletariaat, dat ongeveer dezelfde realiteit heeft als de “Allah” der Islamieten. De wereld, etc.’ ----

Wat my verwondert heeft, is dat men u, in de zoo onverwrikbaar in zyn orthodox-bolsjewistischen sokken staande v.k. dit heeft laten zeggen!

Hebt u, in de v.k. van 29 november, het stuk: Avonturen v/e Aap,⁴ en in dat van 6 december d.a.v., het Gesprèk over de (3e) Aap gelezen?⁵ - Kostelyk! Hoe vindt u die idioten in Moskou die zich in deze caricatuur herkend hebben, en den 3× overgehaalden, fanatieken crétin, die in de v.k. de excommunicatie van den schryver Zosjtsjenko verklaart en geestdriftiglyk rechtvaardigt? - Onbetaalbaar! Ik zou voor al de schatten van Golconda⁶... en van den Oeral dat laatste stuk niet graag gemist hebben! Quels crétins, tous ces gens-la! ‘De Vryheid’ - leeraart by

2 W. van Ravesteyn, ‘In memoriam H.G. Wells’, in De vrije katheder, jrg 6 (1946), nr 16 (23 augustus), p. 246-247. Van Ravesteyn uit zijn gevoelens van bewondering en liefde voor Wells, die hij vooral als moralist en satiricus hoog aanslaat.

3 W. van Ravesteyn, ‘Ik herlas: De oorlog van staal en goud, eene studie omtrent den gewapenden vrede door H.N. Brailsford’, in De vrije katheder, jrg 6 (1946), nr 25 (25 oktober), p. 396.
Henry Noel Brailsford (1873-1958) analyseerde in 1914 het imperialisme als drijvende kracht achter de oorlogsvoorbereidingen. Van Ravesteyn vertaalde zijn boek in de herfst van 1914. De remedies, die Brailsford voorstelde ‘komen ons in het licht van onze huidige ervaringen al even naïef voor als het marxistisch-leninistisch geloof in de vredesmissie van het internationale proletariaat, dat ongeveer dezelfde realiteit heeft als de Allah der Islamieten.’

4 In De vrije katheder, jrg 6 (1946), nr 30 (29 november), p. 474-475 stond K. van het Reve's vertaling van Avonturen van een aap, een ironische schets van Michail Zosjtsjenko (1895-1958).

5 Een week later stond in De vrije katheder, jrg 6 (1946), nr 31 (6 december), p. 488-490 een ‘Gesprek over de aap’ van K. van het Reve. Van het Reve gaf aan, dat dit verhaal over een aap die het leven in een dierentuin boven het leven in de toenmalige Sovjet-wereld stelt, als een belastering van de Sovjet-realiteit werd opgevat. Zosjtsjenko werd uit de bond van Sovjet-schrijvers gezet.

6 Golconda (tegenwoordig Dekan), een voormalig vestingplaatsje op 11 km ten westen van Heiderabad in India. Golconda leverde diamanten; het stadje was vroeger Nederlands. ‘Schatten van Golconda’ was in de negentiende eeuw een bekende uitdrukking.

[p. 480]

voortduring de v.k. - ‘gaat in 't rood gekleed!’⁷ - Nee! in het zwart! In de rouw over zich zélve!

Hoe maakt uw vrouw het? Beter, hopen wy! - Wat my aangaat, die alleen leef - ce qui s'appelle vivre! - als ik vechten kan, ik verkwyn door ontstentenis van een vechtterrein, i.e. een krant.

Tracht dit gekrabbel te ontcyferen. Myn machine is in het ongereede. Onze hartelykste groeten aan u en uw gezin, t.t.

Alexandre Cohen

⁸ Alexandre cohen

Publiciste

s'excuse auprès du Controle Postal

de la longueur inusitée de cette

lettre.

7 Theun de Vries, De vrijheid gaat in 't rood gekleed, Amsterdam 1945. ‘De titel ontstond in 1944. Mijn roman was een reactie op Vestdijks (overigens door mij bewonderde) roman Rumeiland: ik wilde een Caraïbisch eiland laten zien waar de negers de voornaamste helden zijn, en kwam toen vanzelf op de episode Franse revolutie en slavenbevrijding (1793 op Guadeloupe). En al schrijvende verzon ik ook de titel.’ (Theun de Vries, 31 augustus 1993 aan Ronald Spoor).

8 Regels geschreven op het visitekaartje ‘Alexandre cohen / publiciste’.