Briefwisseling

De positie van De Nederlandsche Gedachten¹⁾.
2.3.1830

‘De verklaring, die het slot van het laatst uitgekomen

1) ‘De Nederlandsche Gedachten’, anoniem weekblad, waarvan G. Groen van Prinsterer en A.G.A. van Rappard de schrijvers waren. Het verscheen van October 1829-Mei 1832.

[p. 20]

nummer der Nederlandsche Gedachten¹⁾ (36) kenmerkt, is, wel beschouwd en in nadruk verstaan, beslisschend ten opzichte van hare geheele positie. - Daarin ligt opgesloten, in tegenoverstelling der in den grond steeds omwentelingsgezinde en ongodsdienstige Noordstar²⁾, het beginsel, uit hetwelk alleen redding te hopen (ik zegge in het vertrouwen op den God van Israël en van Nederland voor het geloof des Christens te verwachten) is, namelijk dat der aloude geestelijke vereeniging tusschen de Hervormde Kerk van Christus over Nederland, met den huize van Oranje, als geroepene regeerders onder God dezer gewesten en beschermheeren van de op haren grond geplante Gemeente, en met het echte aloude volk niet alleen van het Juda van ons Noorden, maar ook van de tot ons wedergebrachte tien stammen van het Zuiden. Doch hierin komt mij voor het gebrek in den grondslag van de theorie der Nederlandsche Gedachten gelegen te zijn, dat dit beginsel niet uitdrukkelijk, of laat ik liever zeggen niet levendig, niet consequent genoeg gehouden wordt, dat ten opzichte van de Godsdienst het woord van vrijheid nog veel te zeer aan hare zijde, als of

1) ‘De strekking van ons blad is, aanprijzing van een Christelijk Nederland, gehoorzaam aan den schepter van Oranje, bezield met een waarlijk vrijen, dat is Nederlandschen geest. De beginsels der Noordstar, hoe goed ook hare bedoelingen mogen zijn, vloeijen uit liberale Theoriën voort: dezen nu, wanneer zij niet worden tegengegaan, stellen de Godsdienst afgescheiden van den Staat, sluiten langzamerhand gehoorzaamheid uit en maken, door het Staatsregt naar aanleiding der nieuwe wijsbegeerte te verfranschen, voor Fransche overheersching rijp. Menigeen, even als de Noordstar, in vele opzigten zeer welgezind, ziet de ontwikkeling dier schoonschijnende Theoriën niet vooruit. De ontwikkeling volgt evenwel, en men is er geheel van verbaasd en gelooft iets toevalligs te ontdekken in hetgeen onvermijdelijk was. Nu deinst men voor de gevolgen terug; en hecht zich desniettemin aan de geliefkoosde beginselen vast, en gelooft gematigd te zijn omdat men inconsequent is geworden.’ (Ned. Ged. 1830 No. 36, Zaterdag 27 Februari).

2) De Noordstar, een weekblad dat te Amsterdam verscheen van September 1829 tot December 1830. Als schrijvers worden genoemd: F.A. en J. van Hall; C.A. den Tex; J. Op den Hooff; J.J. Uytwerf Sterling en A. Huidecoper.

[p. 21]

het eene gelijke ware, en niet onder hare bescherming, gelijk in onzen alouden Nederlandschen Staat het geval was, wordt gevonden. En insgelijks ten opzichte van het beginsel der Vorstelijke macht, dat er het Godonteerende denkbeeld van de oorspronkelijke Souvereiniteit bij het volk nog niet openlijk en beslisschend genoeg wordt verzaakt, hetgeen behoudens allen betamelijken ontzag voor de constitutie als eene bestaande verordening, immers met niet minder kracht geschieden kon, als inderdaad zoo vele constitutioneele theoriën, behoudens die inachtneming, door de Nederlandsche Gedachten tegengesproken en omvergeworpen worden telkens.’