Hoe bereidt men een ketter

64. Het lieveheersbeestje (4). A ladybird! Funny for a crest! Americans would call it a bug.

Dit zijn de woorden van majoor Apsley die na de eerste wereldoorlog terugkomt uit krijgsgevangenschap en de vingerhoed ziet waarmee zijn vrouw bezig is. Een vingerhoed die een heraldies teken vertoont. Mevrouw Apsley heeft hem van een vijandelijke krijgsgevangene gekregen, die in een hospitaal in Londen verpleegd wordt, de boheemse graaf Psanek. Wat Apsley nog niet door heeft, hebben wij dan al met enig leedvermaak zien aankomen: zijn vrouw is in de ban geraakt van de graaf. Het lieveheersbeestje was het helmteken van de voorouders van deze romanfiguur: een verfijnde, krachtige, super beschaafde, gevoelige en geheimzinnige man. En daarmee heb ik dan ook genoeg van Lawrence. Als damesbladverhaal scoort het waarschijnlijk hoge punten in zijn klasse, maar de klasse is niet te pruimen. Er ontwikkelt zich een heel fijne aristokratiese toestand, Apsley ‘ziet af’ van mevrouw en de boheemse graaf houdt zich 's nachts met haar bezig. Overdag naait zij echter ook voor hem: shirts van hele fijne stof waar een lieveheersbeestje op geborduurd moet worden. Zijn familietraditie is namelijk, dat de shirts van de mannen alleen maar genaaid en gewassen mogen worden door ‘a woman of our own blood’. Wanneer zij trouwen, door hun vrouw, al is die dan ook niet van het own blood. Een maîtresse is voor het naaien van hemden blijkbaar ook goed genoeg.

Mijn herinnering aan Lady Chatterley is vaag. Ik heb het

[p. 101]

boek veertig jaar geleden gelezen en ik vond het een hele hoop gezeur, waarvan de moeite van het lezen tenslotte toch wel voluit beloond werd door één of twee, voor die tijd altans machtige erotiese tonelen. Jarenlang heb ik mij met genoegen de scène herinnerd waarin de tuinman door de regen in het bos achter de blote Lady Chatterley aanzit, hij ziet haar witte billen opblinken in de waterdamp, maar tenslotte heeft-ie haar en hij laat haar omvallen en hebben is hebben. Die twee buttocks, in each hand one. De tuinman weet hoe het moet.

Het kan zijn dat deze scène zich zo in mijn herinnering heeft vastgezet, zonder dat ik het langer dan een-derde eeuw geleden precies zo gelezen heb want ik kan het namelijk op het ogenblik niet terugvinden. Ik heb bij iemand het boek geleend en wel een half uur gezocht. Misschien had ik deze keer een gekuiste druk. Misschien ook leggen de jaren vette lagen genoegen over de beelden die toen je ze las toch vrij schraal geweest zijn. Dit zou empiries onderzocht kunnen worden. Tussen haakjes, mevrouw Apsley is ook alweer een Lady.

Maar Lawrence is hier meer dan een vrij vervelende damesbladauteur. De engelse militair in het verhaal The Ladybird gaat - wanneer zij met z'n drieën zijn - even vertellen wat liefde is. Liefde moet multiform zijn, anders is het niet best. ‘All that we suffer from now is that our way of love is narrow, exclusive and therefore not love at all; more like death and tyranny.’

En dan gaat het een ogenblik over de geheiligdheid van de macht. De graaf uit Bohemen legt uit dat hij niet een aristokraat is op erfelijke gronden, maar als een man die van nature aristokraat is. Het is zijn heilige taak om de levens van andere mensen in zijn hand te houden en hun lot te bepalen. ‘But I can never fulfil my destiny till men will willingly put their lives in my hands.’

‘At a certain moment the men who are really living will come beseeching to put their lives into the hands of the

[p. 102]

greater men among them, beseeching the greater men to take the sacred responsibility of power.’

‘No, I mean that they will at last yield themselves before men who are greater than they; become vassals, by choice.’

Zij moeten vazallen worden. Niet van een erfelijke aristokraat, van een Hohenzollern of een Psanek, glimlachte de graaf - je glimlacht zelf als je de klootzak ziet glimlachen - maar tot de man ‘whose soul is borne single, able to be alone, to choose and to command. At last the masses will come to such men and say, “You are greater than we. Be our lords. Take our life and our death in your hands, and dispose of us according to your will. Because we see a light in your face, and a burning on your mouth”.’

Deze gekozen aristokraat zal dan tegen de mensen die hem gekozen hebben zeggen: ‘If you choose me, you give up forever your right to judge me. If you have truly chosen to follow me, you have thereby rejected all your right to criticize me. You can no longer either approve or disapprove of me. You have performed the sacred act of choice. Henceforth you can only obey.’

Een kleine zijstap is het volgende dialoogje. Vraag: ‘En graaf, zouden vrouwen het recht hebben hun mannen te bekritiseren?’ Antwoord: ‘Only before marriage,’ smiled the count, ‘not after.’

In het openbare leven behoort mevrouw Apsley, oftewel Lady Daphne meneer Apsley toe, maar, zegt de graaf uit Bohemen, ‘In the dark you are mine.’ Daar verschreef ik mij, ik maakte er park van. Lady Chatterley.

Al met al een misselijke story, zelfs niet ongevaarlijk, en boven alles een voorspellend verhaal.