Alle de werken. Deel 2 (1862)

Alle de werken. Deel 2

(1862)–Jacob Cats– rechtenstatus

Auteursrechtvrij

Inhoudsopgave

's Weerelts begin, midden, eynde, besloten in den Trou-ringh, met den proef-steen. Van denselven. Horatius Epistolar libro II. Epist. 2. Ad julium florum

Hier siet ghy, goet-gunstige leser, een afbeeldinge van jonckvrouw Anna Maria Schuermans, naer het leven ghedaen: onder het welcke wy gestelt hebben het veers dat ghy daer lesen meught.

t'Samen-speake van Philogamus jongman ende noch ongehouwt, met Sophroniscus oddt man ende weduwenaar.

Gront-houwelick, dat is: beschryvinge van d'eerste bruyloft, gehouden in den paradijse, tusschen Adam ende Eva, eerste voor-ouders aller menschen.

[t' Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Houwelick van drien, dat is: de versaminge in echten-staet van Jacob met Lea en Rachel. siet Genes 24. Joseph Antiq Jud. lib. 1. 17 et 18.

[t'Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Houwelick van state, door wapenen te wege gebracht, tusschen Atniel en Ascha, dochter van Kaleb. Jos XV. 16.

[t'Samensprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

[Houwelick van state tusschen Atniel en Ascha (vervolg)]

[t'Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Maeghden-roof van de Benjamyten, te Scilo.

Ondersoeck van de ontschakinge, ondernomen by de Benjamyten over de dochters van Scilo.

Houwelick van den koning David met Abigail, weduw-vrouw van den sturen Nabal.

t'Samen-sprake, op 't houwelick van David en Abigail.

Proef-steen van den trou-ringh. Het tweede deel. Inleydinge.

Eerste geschiedenisse, bestaende in het verhael van het ongelijck houwelick van Crates en Hipparchia.

t'Samen-sprake op 't ongelijck houwelick van Crates en Hipparchia.

Houwelick veroorsaeckt uyt mede-lijden, of door een schielicke inval van een Italiaensche jonckvrouwe.

[t'Samensprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Liefde, gekocht met gevaer des levens.

[t'Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Gebreck genesen, om een houwelick te vorderen.

[t'Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Onlust, midden in de lust, plotselick verweckt.

Schoonheyt bedorven om een man te behagen.

t'Samen-sprake, op de gelegentheyt van twee houwelicx-gevallen, door d'ontschakinge van twee edele jonck-vrouwen toe-gekomen.

Twee verkracht, en beyde getrout.

t'Samen-sprake, roerende ontschakinge.

Houlick, veroorsaeckt door droomen.

Ondersoeck van wat kracht de droomen zijn, in 't stuck van het houwelick.

Spoock-liefde, besloten met het houwelick van Cyrus en Aspasia.

Weygerige vrijsters, en toover-liefde.

Proef-steen van den trou-ringh. Het derde deel. De wysheyt spreeckt, tot uytlegginge van de titel-plaet van het jegenwoordige derde deel.

Mandragende maeght, ofte beschrijvinge van het houwelick van Emma, dochter van den keyser Charlemagne ofte Karel de Groote, met Eginhard, des selfs secretaris.

Redenkavelinge, op het houwelick voren geroert.

Verhael, behelsende het trougeval van koningh Ulderick ter eenre, en Phryne Bocena harderinne, ter anderer zijde.

Toets op het houwelick van koningh Ulderick met Phryne Bocena, dat is: van een harder des volcx met een harderinne van schapen.

Selsaem trougeval, tusschen een Spaens edelman en een heydinne; soo als de selve edelman en al de werelt doen geloofde.

Aenmerkingen op het wonderbaerlick houwelick voren geroert.

Liefde sonder sien verweckt, en schoonheyt blindelinghs verkooren.

Nadere bedenckingen op het heyden-houwelick.

Trou-geval sonder exempel, geschiet in Vranckrijck, in het jaer MDLIX.

Bedenckingen op 't voorverhaelde trougeval.

De prachtige en dertele lief-koserie van Marcus Antonius, velt-overste van de Romeynen, en Cleopatra, koninginne van Egypten.

Kort verhael van het droevigh trou-geval tusschen twee vorstelicke personen, in weten: den koningh Masanissa, en de koninginne Sophonisba.

Hollants trou-bedrogh, onlanghs voor gevallen.

Rosen-krijgh, ofte herders trou-bedrogh; de Griecksche dichters na-gebotst.

Verhael vol jammers en bedroghs, dienende onder anderen tot een spiegel voor alle ouders, om acht te nemen op hare dochters.

Liefdes vosse-vel. Proef-steen op het trou-geval van Faes en Alette.

t'Samen-sprake tusschen Sophroniscus ende Philogamus, op het verhaelde trou-geval.

Beschryvinge van de op-komste van Rhodopis, een borgerlijcke dochter tot de konincklijcke kroone, vol sonderlinge gevallen

Korte t'samen-sprake, op 't wijtloopigh verhael van Rhodope.

Graf-houwelick, of leven uyten doot.

[t'Samen-sprake van Philogamus en Sophroniscus (vervolg)]

Proefsteen van den trou-ringh. Het laetste deel. Aen Anna Cats, huys-vrouwe van Cornelis van Aerssen, Heer van Wernhout Aen Elisabeth Cats, huys-vrouwe van Cornelis Musch, Heer van Waelsdorp.

Lof-sangh op het geestelick houwelick van godes sone.

Bruyloft-gedicht, op het geestelick houwelick, uyt het hooge-liedt.

Ouderdom en buyten-leven, op Sorghvliet. Aen den goetgunstigen leser.

Lof van Sorgh-vliet.

J. Cats Ouderdom en buyten-leven. Eerste deel, behelsende een inleydingh tot beyde.

J. Cats Ouderdom en buyten-leven. Tweede deel, behelsende een beschrijvingh van het buyten-leven.

Veersen staende op den ingangh van Sorgh-vliet.

Schildery staende op den ingangh van Sorgh-vliet.

J. Cats Ouderdom en buyten-leven. Derde deel, behelsende 't beleyt van een goeden ouderdom.

Hof-gedachten, dat is invallen by gelegentheyt, oft op 't gesichte van boomen, planten, bloemen, keuyden, en diergelijcke aerdt-gewassen, verweckt, in 't buyten-leven van den schrijver, op Sorgh-vliet. Preces ad deum opt. max.

Aen de eerbare, deught-rijcke, konst-lievende jonck-vrouwen Elizabeth, Jannette, Marie, Amarante, Anna, dochters van den heer Cornelis van Aersen, in sijn leven heere van Wernhout, en drossaert van de stadt en baronnye van Breda, en van Anna Cats, mijn oudtste dochter: en jonck-vrouwen Marie, Elizabeth, Anna, Catharina, dochters van den heer Cornelis Musch, in sijn leven heer van Waelsdorp, en griffier van de ho. mo. Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden, en van Elizabeth Cats, mijn jongste dochter.

Aen de eerbare, vernuftige, welbescheydene juffrou Cornelia Baers, weduwe wijlen D. Matthias Havius, gouvernante van mijn huys-houdinge op Sorgh-vliet. Eerbare juffrou, waerde vriendinne,

I. Op 't gesichte van kickvorsschen.

II. Op 't gesichte van een druyven-tros.

III. Op onge-inte boomen.

IV. Op 't gesichte van 't aenkomen van de lente-tijdt.

V. Op 't gesichte van een mol, die, uyt d'aerde ruypende, van een reyger, of diergelijcke vogel, wiert opgegrepen.

VI. Op 't gesichte van een boom, weynigh tacken en veel wortels uytgeschoten hebbende.

VII. Op 't gesichte van een huys-slecke.

VIII. Op 't gesichte van een mugge, bloedt suygende uyt 's menschen handt.

IX. Op de gelegentheyt daer iemant, met onrijpe moerbesyën, de plecken, by de rijpe veroorsaeckt, uytwischt.

X. Op 't afplucken van rijpe, en onrijpe fruyten.

XI. Op het bedrijf van sekeren ezel in ouden tijdt.

XI. Op 't gesichte van een bye in een blom doot gevonden.

XIII. Op een broey-netel.

XIV. Op een stekende, op stralende, bye.

XV. Op 't gesicht van een vinck-getouw.

XVI. Op ongebaende wegen.

XVII. Op den aert en eygenschap van den elsch.

XVIII. Op 't gesichte van eycke-boomen in 't Haeghsche Bosch, aen den top verdort zijnde.

XIX. Op het ploegen, missen, en spitten in d'aerde.

XX. Op afgekapte boomen.

XXI. Op 't gesicht van oudt boom-gewas.

XXII. Op een vijge-boom.

XXIII. Op 't gesichte van schapen, gansen en byen, op een en de selve lantstreke.

XXIV. Op den aert van den abeel-boom.

XXV. Noch op den selven boom.

XXVI. Op 't verplanten van eenen boom.

XXVII. Bedenckinge op 't gesichte van schrale duynen, tusschen Den Haegh en Scheveningen.

XXVIII. Op 't gesicht daer hooge boomen, en geen lage kruyden, van een storm-windt beschadight waren.

XXIX. Op bloeyende boomen.

XXX. Op 't uytroeyen van onkruyt.

XXXI. Op het afdoen van rijpen, of ruspen, in de boomen.

XXXII. Op 't gesichte van vincken, die geblint worden, op datse singen mochten.

XXXIII. Op afvallende bladeren van dorre boomen, ontrent den hertst.

XXXIV. Op 't gesichte van rosen in den herfst.

XXXV. Op 't gesicht van byen, honingh uyt de bloem treckende sonder die te beschadigen.

XXXVI. Op 't gesichte van een hoy-schelf.

XXXVII. Op het bedrijf van een wildt konijn, met huys-katten heulende.

XXXVIII. Op 't plucken van rijpe, en onrijpe moerbesyën.

XXXIX. Op 't gesichte van de byen, op de vroege bloemen vliegende.

XL. Op 't gesichte van de bloem, hier te lande genaemt keysers-kroon

Op de hof-gedachten, van den heere Jacob Cats op Sorghvliet.

Aen den hoogh-geleerden, wijt-beroemden heer Jacob Westerbaen, ridder, heer van Brantwijck en gyblant; op Desselfs arctoa tempe, te weten: Ockenburgh sijn woonstede.

Lof-gedicht, ter eeren van Jubal, sone van Lamech ende Ada, eerste vinder van de sangh-konste en snaren-spel, gemaeckt ten versoecke van de Haerlemsche musicanten.

[Nieujaersgesangen en stichtelijke gedichten] Eerste nieuw-jaers gesangh. Tweede nieuw-jaers gesangh.

Derde nieuw-jaers gesangh.

Vierde nieuw-jaers gesangh.

Vijfde nieuw- jaers aenspraeck tot de ziel, die dese vernieuwingh verwacht.

Nieuwe-jaers liet op het jaer ons heeren 1656.

Gesangh op de geboorte onses heylants en salighmakers Jesu Christi.

Gesangh uit den XLIIen psalm.

Klaegh-liedt op 't verhuysen en scheyden van een soet geselschap.

Herders-liedt van den ouden Damon aen de jonge Galathee.

Morgen-gesangh.

Nieuw-jaers gesangh.

Ziels-verheffinge.

Danck-liet, van iemant die van een sware sieckte verlost is.

Liedt, voor yemant, die sich stelt om tot des heeren avontmael te gaen.

Nieuwe-jaers gedicht.

[Medecinale grontregels en zededichten] Hier volgen eenige medicinale grondt-regels, uyt Hippocrates Aphorismen, dewelcke als voor gods-sprake van oudts zijn gehouden geweest.

Volgen doots voorloopers:

Op de verdorventheyt des menschen, waer door hy de sieckten, en de doodt selfs, onderhevigh is geworden.

Op de selfde verdorventheyt.

Wat den mensch het beste is, uyt Metrodorus.

Waerom de menschen in de eerste tijden veel langer leefden als nu.

Op de gesontheyt, en hare weerdigheyt.

Op de beweginge des gemoets in 't gemeen.

Op de droefheyt.

Uyt Seneca's Hypolites:

Op Niobe, uyt Ovidius (Metam. 6.):

Theseus zeggen, uyt Euripides:

Uyt Horatius (4. Carm. 7.):

Op een wangunstige.

Afbeeldinge van de nijt, uyt Ovidius I. Metam. XVI.

Uyt Propertius (II. Eleg. I.):

Uyt Ovidius Konst der minnen:

Uyt den zelfden.

Op de eergierigheydt.

Uyt Ovidius (VIII. Metam. 3).

Op de gierigheyt.

Uyt Horat. (I. Sat. 1.):

Op de blijdschap.

Op Alphonsus, hertogh van Ferrare.

Uyt Horatius (II. Carm. 3.):

Op de gramschap.

Uyt Persius, in sijn derde schimp-dicht:

Uyt Propertius, van sijn selven:

Uyt Ovidius Konst der minnen:

Op 't onderscheyt der plaetsen en landen die 't gesontste sijn.

Op 't voetsel, nootsakelijckheyt en verscheydentheyt van 't selve.

Uyt Horatius (II. Sat. 3.):

Uyt Bartas, op de kracht van kruyden.

Op broot, pap, bry, koecken, en alderhande koren-werck; aen I. van Beverwijck.

Uyt Virgilius eerste boeck van sijn lantbouwinge.

Op moes-kruyden, salaet, en toe-kruyt; aen I.V.B.

Op eetbare wortelen.

Uyt Martialis (XXIII. Epigr. 16.):

Uyt Horatius, Epod. 3:

Uyt Juvenalis, Sat. 5:

Op aert-vruchten.

Op de heester-vruchten.

Op de boom-vruchten met harde schellen.

Op appelen, peeren, en andere boomvruchten met sachte schellen.

Uyt Virgilius 2. boeck der landtbouwinge, op limoenen en citroenen.

Op suycker en kruyt.

Op d'oorspronck van 't slachten der beesten, en dat'et vleesch de voetsaemste spijse is.

Ovidius 15. Met., van Pythagoras.

Op't onderscheyt en verkiesinghe van 't vleesch.

Op 't vleesch der tamme vier-voetige dieren.

Uyt Ovidius, 1. Fast.

Van den os, by Ovidius 15. Metamorph.

Op wildt-braet.

Van visch, sijn gestaltenis, en verscheydenheyt.

Op den dranck van 't water.

Julianus schimp-dicht tegen 't bier.

Op de beweginge en ruste des lichaems.

Op slapen en waken.

Op 't bewaren der gesontheyt.

Op den dranck, sijn mate en tijt.

Uyt Lucretius, III. boeck:

Op d'oeffeninge en rust des lichaems.

Op slapen en waken.

Voor de maniere des levens van oude luyden.

Voor de gene die een ongematigt en swack lichaem hebben.

Voor de gene die van verscheyde sieckten gedreyght worden.

Voor de gene die even uyt een sieckte op-staen.

Hoe verre de verhaelde middelen der gesontheyt by een yegelijck moeten waer-genomen worden.

Op het drincken.

Op de kracht der liefde, uit Propertius II. 1.

Op Ajax gramschap, Ovid. 13. Metam.

Op 't flereçijn.

Uyt Lucianus 9. boeck, een aenmerckelijck voorbeelt.

Op het gespreck van den hooghgeleerden en welachtbaren heere Johan van Beverwijck, roerende de nootsakelijckheit van de ontledinge des menschen-lichaems.

Een liefhebber van de ontledinge, om sijne genegentheyt tot deselve te betoonen, plagh dickmaels te seggen, als hier volght:

Op het gespreck van de heelkonste.

Op het beelt van den heere Johan van Beverwijck.

Principiis obsta.

Simeons lofsangh-liedt (1634.)

Invallende gedachten, op voorvallende gelegentheden. Inleydinge tot de Invallende gedachten op voorvallende gelegentheden.

I. Op de gelegentheyt van een Schevenings vroutje, dat een benne met visch op haer hooft draeght, ende spreeckt als volght:

II. Op het slapen gaen.

III. Een melck-meysje spreeckt:

IV. Op 't gesichte van yemant die veel te schrijven, en maar een endeken kaers over heeft.

V. Op 't gevoel van een nagel in de voet, die in 't vleesch wast.

VI. Op 't gesichte van een jongen, willende met een stock dwars door de deur dringen.

VII. Op den handel die met Indianen of ander ver gelegen volck gedreven wort.

VIII. Op de gelegentheyt van een jager, die (om een haes te vangen) sijn beste paert te berste rijt, en dus spreeckt:

IX. Op 't gesichte van 't nestelen van een oyevaer.

X. Op het sweeten my dagelijks overkomende.

XI. Op 't gesicht van een uerwerckmakers winckel.

XII. Op 't gesichte van een vrouwe die met beulingen te sieden besigh was.

XIII. Bedenckingen, wanneer men een aenstaende onweder in eenigh deel van 't lichaem gevoelt.

XIV. Op 't gesichte van yemant die hem een tant laet uyt trecken.

XV. Op een uytgetrocken tant.

XVI. Op een uyrwerck.

XVII. Op 't gesichte van schoone schepsels.

XVIII. Op 't gesichte van een kromme stock of rijs, door over-buygen recht gemaeckt.

XIX. Op 't gesichte van een vercken, dat nedergeworpen wert van den slager.

XX. Invallende gedachten ten tijde van een heete koortse.

XXI. In alle tegenspoet te seggen: oock dat ten goede.

XXII. Op 't gesichte van de muggen.

XXIII. Op 't gesichte van een man met een bril; ende spreeckt, als volght:

XXIV. Op de gedachte dat overkomende verdriet by verscheyde menschen verscheydentlijck verset wort.

XXV. Op 't gesichte van een jongen, die yet uyt de kraem van een appel-wijf nam.

XXVI. Op de beweginge van 's menschen herte.

XXVII. Op gemeene swaermoedigheyt, en neerslachtigheyt des herten.

XXVIII. Op 't gesichte van houtsagers.

XXIX. Op tegenspoet of vreemde gevallen.

XXX. Op een vogel, die des morgens met den dagh, geluyt makende, uyt haer nest vloogh.

XXXI. Op 't gesichte van jongens op de straet tegen malkander vechtende.

XXXII. Op 't gesichte van een leeuwerck, op een sootjen in de koy sittende.

XXXIII. Op de singende, springende en spelende vogelkens, in 't reysen by my ontmoet, en aengemerckt.

XXXIV. Op 't gesichte van een kreupel met sijn krucke sich beschermende.

XXXV. Op de vijse en ongerijmde droomen, en het nacht-gesangh van de nachtegael.

XXXVI. Op 't gesichte van een bouvalligh huys, dat met een schalien dack van nieus versien wiert.

XXXVII. Op 't gesichte van kinderen haer speeltuygh onder een serck soeckende.

XXXVIII. Op 't gesichte van een dief, die gegeesselt wordt, ende roept: Heeren genade.

XXXIX. Op 't gesichte van een spinne-kop, haer webbe wevende.

XL. Op 't gesichte van een jongen met de blase spelende.

XLI. Op 't gesichte van een boot of schuyt, die tegen stroom wert opgeroeyt.

XLII. Op 't gesichte van mols-hoopen.

XLIII. Op 't gesichte van een spreeuw, haer nest makende.

XLIV. Op de afslach van visch tot Scheveningen.

LV. Op het zee-compas.

XLVI. Op 't gesichte van koren-molens.

XLVII. Op 't gesichte van een moeder met haer kint spelende.

XLVIII. Op 't gesichte van een hout, dat in het midden brant en op 't eynde water uytgeeft.

XLIX. Op huyselijcke, en daer na verwilderde dieren.

L. Invallende gedachten na voorgaende blijdschap.

LI. Op 't gesichte van sekere sonderlinge koper-molen, buyten Dordrecht, by Sr. heuft doen maken.

LII. Op 't gesichte van de zee tegen een rotssteen aengedreven.

Leersame fabulen. Roerende seker bedrijf van de vloo en luys.

Van den leeuw en muys.

Van de quackel en hare jongen.

Van de muys en kickvors.

Van een pompoen en eycke.

Van het riet en eycken-boom.

Koningklijcke harderin Aspasia, bly-eyndigh-spel; vertoont op d'Amsterdamse schouburg, 1655. Aen d'aenschouwers.

Koningklijcke harderin Aspasia, bly-eyndend-spel. Eerste bedrijf.

Het tweede bedrijf.

Het derde bedrijf.

Het vierde bedrijf.

Het vijfde bedrijf.

Afbeeldinge van het huwelijck, en 't geen daer ontrent is, onder de gedaente van den fuyck.

De vryer, die het huwelijck aen d'ouders versoeckt, spreeckt:

De man, wettelijck getrout, spreeckt als volght, begrijpende in 't korte de rechte plichten van 't huwelijck:

De nieu-getroude antwoordt als volght:

De vrijster die een brief, na de fuyck gaende, ontfanght, spreeckt:

De vrijster, die buyten de fuyck geleyt wordt, spreeckt:

De vrijster, ontijdelijck swanger geworden, en de vryer haer weygerende te trouwen, spreeckt als volght:

De vryer spreeckt tot de vrijster, die buyten de fuyck sit met een gebroocken maeghde-krans:

De jonghman, met een oudt wijf getrout, spreeckt, en wordt beantwoort by een jonge vrijster, buyten de fuyck staende:

De jonge vrijster antwoordt:

Het out wijf tot haren jongen man spreeckt:

De jonge vrou, met een oudt man getrout, spreeckt:

De vrijster, met het kint in haer arm, spreeckt:

Paris aen Helena.

De vrijster, die een brief van een koppelersse ontvanght, spreeckt:

De vrijster, met de cypres-boom op haer schouder, spreeckt:

De vrijster, met de gebroken kanne, spreeckt:

De vrijster, met de lantaerne sonder licht, spreeckt:

De vrijster, met de bekladde rock, spreeckt:

De medecijn, met den urinael, spreekt:

Den ouden man, met den bril in de fuyck siende, spreeckt:

Een heremyterse of klopje, of iemant anders afkeerigh van 't huwelijck zijnde, spreeckt:

De doot, achter de fuyck staende, spreeckt:

Cupido brilleman.

Doot-kiste voor de levendige of sinne-beelde uyt Godes woort; aenwijsende de kortwijligheyt, ydelheyt, en onsekerheyt van 't menschelijck bedrijf. t'Samen-sprake tusschen het boeck en den leser.

Bedenckinge op het bedrijf van Canius Julius, een deftigh Romeyn, daer van Seneca gewach maeckt, lib. de tranquillitate animi Cap. XIV.

I. Des menschen leven en bedrijf vergeleken met een spinne.

II. 's Menschen leven vergeleecken met een spinne-webbe.

III. Des menschen leven vergeleken met een schip dat somer-fruyten geladen heeft.

V. Des menschen leven wort op verscheyde schriftuer-plaetsen vergeleken met een wegh.

VI. 's Menschen leven vergeleken met een bloem, die niet in een naukeurigen hof, maer buyten op het velt, wast.

VII. Een ongelijcke gelijckenisse.

VIII. Des menschen leven vergeleken met een bloem.

IX. Des menschen leven vergeleken met een dienaer, die sijn heer verwacht.

X. Des menschen leven vergeleken met een arent, ter spijse vliegende.

XI. Des menschen leven vergeleken met een overvloet van water.

XII. Een out man spreeckt, in de gedaente van koren, nu rijp en dor zijnde.

XIII. Des menschen leven vergeleken met rijpe garven.

XIV. Des menschen leven vergeleken met een morgen-slaep.

XV. 's Menschen leven vergeleken met een afloopende water, of riviere.

XVI. Des menschen leven vergeleken met een pijl.

XVII. Des menschen leven anders vergeleken met een pijl.

XVIII. Des menschen leven vergeleken met roock.

XIX. Het leven vergeleken met een die te poste rijt.

XX. Des menschen leven vergeleken met een schaduwe.

XXI. Des menschen leven vergeleken met een slijtende kleet.

XXII. Des menschen leven vergeleken met een huurhuys.

XXIII. 's Menschen leven vergeleken met een strijt.

XXIV. Des menschen leven vergeleken met een daglooner, of iemant die 't leven verdrietigh valt, spreeckende als volght.

XXV. Het leven vergeleken met de schaduw' van een droom.

XXVI. De doot der godsalige geleken by een offer-werck; op de woorden Pauli,

XXVII. Op de epicurische maniere van spreken.

XXVIII. Bedenckinge van een out man, op 't gesichte van sijn lichaem.

XXIX. Des menschen leven vergeleken met een droom.

XXX. Des menschen leven vergeleken met een wevers spoele.

XXXI. Het leven wederom vergeleken met een droom.

XXXII. Uyt het leven te scheyden, als uyt een herberge.

XXXIII. Bedenckinge op de wisselbare gelegentheyt en ydelheyt van het menschelijck bedrijf, uytgedruckt door een mensch, die, al slapende voort-gevaren zijnde, spreeckt als volght:

XXXIV. Bedenckinge op tijdelijcke vermaeckelijckheyt.

XXXV. Op het bedrijf van een reysende man in een herberge.

XXXVI. Op de gelegentheyt van genoode vrienden, die de waert (na vrolijck geweest te zijn) belet na huys te gaen.

XXXVII. Schrick na den noot.

XXXVIII. Op 't gesichte van een kint, in sijns moeders schoot slapende.

XXXIX. Op een vallende bijl, in eenige landen gebruyckelijck.

XL. Bedenckinge op 't gesichte van gevange visschen, die uyt het net in een tobbe met water geworpen worden.

XLI. Op de maniere van doen by de Turcksche keysers, als iemant van de grooten in haer ongena valt.

XLII. Ongemeene doch bequame afbeeldinghe van 's menschen leven.

XLIII. Bedenckinge op tegenspoet.

XLIV. Op seker vreemt geval, in de stadt van Ziericzee, in onsen tijt, gebeurt.

XLV. 't Leven duydelijck af-gebeelt door een wakenden droom.

's Werelts ydelheyt, vertoont en beschreven na de wijse van den wijsen Salomon.

Bedenckinge op het graf van den koninck Salomon.

Op het graf van Alexander de Groote.

Op het graf van Cresus, koninck van Lydiën.

Op het graf van Sampson.

Op het graf van Helena.

t' Samen-sprake, tusschen de doot en een out man; maer die oock jonge dienen kan.

t'Samen-spraeck, tusschen ziel en lichaem.

Doodelijcke uytgangh van zijn hoogheyt Frederick Hendrick, Prince van Orangie. enz. anno 1647.

Gedachten op slapeloose nachten, waer inne de deught van herberghsaemheyt ende mededeylsaemheyt aen den nootdruftigen wijtluftigh wort vertoont ende de vruchten der selver naer 't leven afgemaelt werden Voor-reden.

Gedachten op slapeloose nachten, waer inne de deught van herberghsaemheyt ende mededeylsaemheyt aen den nootdruftigen wijtluftigh wort vertoont, ende de vruchten der selver naer 't leven afgemaelt werden.

Geboorte-groet aen den edel. en groot-achtb. heer Jacob Cats, ridder, out-raet-pensionaris van hollant, enz.

Tachtigh-jarige bedenckingen, daer in aengewesen wort, hoe alle passien, driften, ja gebreken der menschen soo bestiert konnen worden, dat de selve aen ziel en lichaem gesontheyt konnen geven en oock bewaren: verrijckt met vele gedenckwaerdige geschiedenissen en leer-stucken daer uyt getogen mitsgaders het Tachtigh-jarigh leven ende huis-houdinge dus gemelden heers op Sorgh-vliet. Kort begryp van het gene in dit navolgende werck wort verhandelt: quidquid agunt homines votum, timor, ira, voluptas, gaudia, discursus nostri farrago libelli.

Tachtigh-jarige bedenckingen, daer in aengewesen wort, hoe alle passien, tochten, driften, ja, gebreken der menschen soo konnen worden bestiert, dat de selve beyde aen ziel ende lichaem gesontheyt konnen geven en oock bewaren.

Middelen dienende tot bewaringe van de gesontheyt, genomen uyt de gront-regels der hooge schole yan Salerne.

I. Lucht, getijden des jaers, en gesontste plaetsen. II. Van spijse en dranck. III. Van de beweginge en ruste des lichaems.

Hoe en op wat manieren de verhaelde middelen, in elck gedeelte des Ouderdoms, tot de gesontheyt moeten worden gebruyckt.

Hier volgen eenige medicinale grondtregels uyt Hippocrates Aphorismen, de welcke als voor godts-sprake van outs zijn gehouden geweest.

Volgen doods-voorloopers

By-spreucken, rakende de onderhoudinge en verbeteringe van gesontheyt

Byspreucken, rakende de dood en afsterven van den mensch.

[Tafel-manieren en tafel-wetten] Om goede en heusse manieren over tafel te houden en het tegendeel te vermyden.

Tafel-wetten, Voor de waert, de gasten, de vrouw en voor die ter tafel dienen.

Besluyt van 't werck.

Tachtigh-jarigh leven en huys-houdingh, of kort begrijp van het buyten-leven op Sorgh-vliet, geschreven ten versoecke van sijn waerde en lieve neef A. Thisius, Jotus., professor en rector magnificus in de universiteyt tot leyden.

Eer-dichten. Op de wercken van den edelen wijtberoemde heere Constantijn Huygens, Ridder, heere van Zuylichem etc president in den raet van sijne hooghheyt, den heere prince van Orangie. (1658).

Op het bancket-werck van den hoogh-geleerden groot achtbaren heer Johannes de Brune, Raet pensionaris van de ed mog. Heeren Staten van Zeelandt. (1638).

Op het boeck genaemt De leste basuyne, beschreven door den weerden, eerwaerden, en hoog-geleerden D. Godefridum Udemans, in sijn leven bedienaer des goddelijcken woorts tot Ziericksee.

Gedicht op het boeck, genaemt Het geestelijck roer van het koopmans schip, gemaeckt door den eerwaerden D. Godefridum Udemans,

Op de geleerde versamelinge van de gulde spreucken en daden, by een vergadert door den wel-achtbaren en hoogh-geleerden heere Franciscus Heerman.

Op de vermakelijcke gedichten van den ed. hoogh-geleerden, konstrijcken heer J. van Someren, raedt-pensionaris der stadt Nieumegen.

Op het sterven van den hoogh-geleerden Jacobus Lansbergen, Dr. in de medecijnen

Geluck-wensinge aen den hoogh- ed. geboren heere, heer Jacob van Wassenaer, baender-heere van Wassenaer, Opdam, etc. Lt admirael van Hollant, etc. op sijn hoog ed. inhuldinge over de baronnye van Wassenaer, gedaen op den 9 may, 1657.

Op het boeck van den waerden en eerwaerden mr. Willem Teeling, genaemt: Nootwendigh vertoogh, enz.

Aensprake aen den overleden heer mr. Johan de Brune, voor desen raetpensionaris van de edel mogende heeren staten van Zeelandt.

Aensprake van Hollandt aen Carel den Tweeden, Koningh van Groot-Brittanje, als Zijne Majesteyt op den 25 may 1660, in 's Gravenhage geluckelijck was aengekomen.

Aen den heere Cornelis Boey, fiscael en procureur-generael over Hollandt, Zeelandt en Vrieslandt.

Aen den heere D.D. Cornelis Udemans, Op sijn boeck: ‘de verkeerde werelt’.

Aen jonckvrouwe Anna Schilders.

Brief aen de eerbare, konstrijcke en wijtberoemde jonck-vrouw Anna Maria Schuermans, haer behandight, met alle de wercken van den heer Cats in een stuck, den 2/12 december, 1655.

Illustri viro D. Jacobo Catzio.

Aen de doorluchtige, wytberoemde en kunstrijcke princesse Elisabeth, oudste dochter des koninghs van Bohemen, enz.

Opdracht aen de edele groot mogende heeren, mijn Heeren de Staeten van Hollandt en West-Vrieslandt.

Opdracht aen de edele, wyse, voorsienige, groot achtbare heere schout, burgemeesters, schepenen, raden, outraden, en goede luyden van den achte der stadt Dordrecht.

Opdracht aen de edele, wyse, voorsienige, groot achtbare heeren, baljuw, burgemeesters, schepenen en raet der stadt Middelburgh.

Aen de edele erentfeste, wyse, voorsienige, achtbare heeren baljuw, burgemeesters, schepenen en raet der stadt Ziericksee.

Aen de erentfeste, wyse, voorsienige, wel achtbare heeren, baljuw, burgemeesters, schepenen en raet der stadt Brouwershaven.

Twee en tachtigh-jarigh leven, van zijn geboorte af tot zijn doot toe, aen desselfs veertien kints-kinderen, dienende tot naricht van de selve. Terent. Adelph. Act. 3. Sc 3. Inspicere, tanquam in speculum, vitas omnium atque ex aliis sumere exemplum, hoc facio, hoc jubeo. hoc laudi, hoc vitio datur.

Gedicht: Aen de eerwaerde, hooghgeleerde, godsalige, D.D. Eliasar Lotius. Cornelis Triglandt. Caspar Streso. Tobias Tegneus. Hermannus van der Linden. Jacob Stermont. Godofridus Lamotius. Bartel van Rentergem. Waer by waren D.D. Daniel Croeser, predikant tot Rijswijck, ende Hermanus Tegneus, blyde extraordinaris bedienaers van mijn ende mijn gesin op Zorgh-vliet.

Weergalm. Ex tempore.

Gebedt by den edelen heer Jacob Cats gemaeckt korts voor sijn edelheyts overlijden, ende op sijn doodt-bedde door ordre gelesen, ende by hem wel verstaen.

Voorbericht en inleydinge over 't geheele werck van den drucker en uitgever van den voorgaenden druck.

In libros poematum moralium, illustris viri, Jacobi Catsii, Equitis aurati, ill. ord. holland. nuper syndicor. primicerii, nunc magni sigilli custodis, rerumque feudalium praefecti vicarii, et novissimè a praepotentibus foederati belgii ordd. ad serenis. anglor. remp. legat. principis.

Ad clarissimum virum D. Iacobvm Catsivm poëtam insignem.

Anagramma: Visv Catos Cibas. Epigramma.

Op alle de dichtkunstige wercken van den ed. geestrijcken heere Jacob Cats, Ridder, raetpensionaris, etc.

Aen den edele hoogh-geleerden, en wel-ervaren heer, myn heer Jacob Cats, Ridder, stadthouder van de Leenen, groot-zegelbewaerder der ed. gr. mog. de heeren Staten van Hollandt en West-Vrieslandt, etc.

Danck-offer aen den edelen, groot-achtbaren, seer voorsienigen heer, myn heer Jacob Cats, ridder, stadthouder van de Leenen, en groot-zegelbewaerder van Hollandt en West-Vrieslandt, etc.

's Waerelts ydelheit, onvermomt getoont, met d'aenprickelingh ter deught.

Lof- en danck-dicht aen den wel edelen heere, mijn heer Jacob Cats, Ridder, stadthouder van de Leenen, groot zegel-bewaerder van de ed. mog. heeren Staten van Hollandt, ende West-Vrieslandt:

Op de wercken van mijnheer Jacob Cats.

Op de wercken van den heere Jacob Cats.

[De dichter uit behoefte en zeedlijk zelfgevoel]

[Als een grijsaart]

Aanteekeningen.