Mag 't een ietsje meer zijn

Motregen

Het café aan de Herengracht had vier stoelen en twee tafeltjes buiten staan. Nauwelijks een terras. Maar je werd er, na een tijdje, wel degelijk bediend door een wat stuurse waard, die verrassend goede koffie schonk. Ik zat er eerst alleen, want het weer was niet zonnig doch pruilde, op de rand van een huilbui. Daarom liepen de mensen voorbij. Maar na een minuut of tien ging er toch een man aan het andere tafeltje zitten. Het woord ‘heer’ wordt in Amsterdam alleen nog ironisch gebruikt door taxichauffeurs. ‘Dag heer.’ Toch wás hij er een, zij het zonder een zweem van nutteloos deftig vertoon. Hij leek me een beetje bejaarder dan ik, maar hij miste de chagrijnigheid waarmee veel oude mannen hun niet langer gehonoreerd gelijk door het leven vervoeren. Hij had - integendeel - kleine binnenpretjes zonder voor mij waarneembare aanleidingen. Ze kwamen uit hemzelf en gingen gepaard met een trekje om zijn mond en een zacht, snuivend geluid dat uit zijn neus kwam. Hij bestelde een jong klaartje, waarvan hij niet gulzig dronk doch nippend proefde. Hij wist hoe het moest.

Achter ons ging de deur van het café open. Er kwam een echtpaar naar buiten, loom op weg naar de zestig. De vrouw ging voorop, dik en verkeerd gekleed. Ze zei: ‘Hoofdzaak is dat je d'r spijt van hebt. Nietwaar? Dat hebbie toch? D'r spijt van?’

‘Ja, ik heb d'r spijt van,’ antwoordde de man dof, als iemand die bereid is tot het afleggen van welke verklaring dan ook. Hij had een uitgeblust gelaat met ogen die leeg gekeken waren naar de tv. Zijn regenjas week in de hals en zijn hoed rustte op zijn oren. De vrouw gaf hem een arm en ze staken traag over. ‘What are you doing the rest of your life?’ Zo heet een liedje van Chris Connor. De titel viel me in. De oude heer lachte weer zo door z'n neus. Hij zei: ‘Spijt heeft-ie. Waarvan?’

‘Tja, dat zal wel een eeuwig raadsel voor ons blijven,’ antwoordde ik.

[p. 394]

Hij smikkelde even uit zijn kelkje op zo'n manier die tijdelijke geheelonthouders als ik het vuur na aan de schenen legt.

‘'t Is een groot woord, spijt,’ zei hij. ‘Maar gelukkig wordt het allengs kleiner. Ik ben nu zeventig, maar toen ik de leeftijd van die man had... poeh, wat was het toen nog groot, het woord. Waar ik niet allemaal spijt van had! Het was bijna een complete dagtaak. Maar het slijt en er blijft niets van over, zelfs geen litteken. Als ik er nu op terugkijk denk ik: “'t Was onbeduidende onzin, meer niet.” Dat is wel geriefelijk van het ouder worden, vindt u niet?’

‘Ja, dat is zo,’ antwoordde ik.

Hij wees met één hand naar de bomen.

‘Die lichte tint groen is erg mooi hè,’ zei hij. ‘Je moet wat hoger kijken, boven de auto's, dan is er niets veranderd sinds vroeger. O, ik zeur niet over auto's hoor. De maatschappij is veranderd en de mensen zijn veranderd en auto's horen daarbij. Maar toen ik nog jong was, waren de auto's alleen voor “de dominee, de dokter, de notaris, die denken dat uw dichter niet goed gaar is.” U kent de regels?’

‘Maar 't kan verkeren,’ antwoordde ik, ‘Jan Greshoff.’

Hij knikte vriendelijk. Ik was geslaagd.

‘Weet u,’ zei hij, ‘het was in het voorjaar van 1939 toen ik 's avonds om half acht op deze gracht liep. Het was zoel weer en het motregende een beetje. Maar dat vond ik niet onaangenaam, motregen. Het lichte groen werd er nog frisser van. Ik keek er naar, terwijl ik hier liep. En plotseling voelde ik dat er een hand onder mijn arm geschoven werd. Ik keek opzij en zag wie het was. Elsje heette ze. De vrouw van een bevriende collega. Een zeer bijzondere vrouw. Ik vond haar erg mooi en erg aardig. Ja, ik geloof zelfs dat ik een beetje verliefd op haar was. Enne - ik liet haar ook niet geheel onverschillig. Zo zou het staan in een slecht geschreven roman. Ze gaf me een arm en we liepen samen door de motregen. Ik voelde me volkomen gelukkig. We hadden niets met elkaar, hoor. Maar - nou ja. Na een tijdje zei ze: “Zullen we ergens iets gaan drinken?” En weet u wat ik antwoordde? Ik antwoordde: “Nee, dat kan niet want ik heb om acht uur een afspraak.” Dat wás ook zo. Ik weet niet eens meer welke onbenulligheid het betrof. Maar we namen afscheid en ik heb haar nooit meer teruggezien. Want kort daarop ging ze met haar man naar het buitenland en daar is ze onlangs gestorven. Tja, een afspraak. Terwijl we daar zo heerlijk liepen, zonder veel te praten. Kijk, dáár heb ik nu nog altijd spijt van.’