Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 66]

Vergeet het maar
(1953)

Paard

De vroege boot naar Harlingen had wel iets weg van Noachs ark, want er kwamen allerlei dieren aan boord die naar de veemarkt moesten. De koeien werden op de voorplecht als fietsen naast elkaar gezet en begonnen dadelijk met het verrichten van kletsende gewoontehandelingen, die iedereen ontzet deden terugdeinzen, de kippen zaten veel te klein behuisd in mandjes op de organisatie van de tocht te kankeren en de schapen lieten de kopjes hangen en moesten nodig eens naar de kapper.

Mensen mochten er ook wel op. Ze hokten bij elkaar in de benauwde kajuit, lieten hun pijpen stinken of hun zuigelingen jammeren en verlangden naar het ogenblik van vertrek. Toen dat bijna aangebroken was, kwam er nog een plattelander aangeklost die aan een touw een groot, bloot paard meevoerde. Het was een aangrijpend tafereel. Koeien hebben geen tragiek, ze zijn de burgermannen uit het dierenrijk, op een lage manier tevreden, als het ergens maar goed van eten en drinken is, schapen zien er voornamelijk hulpbehoevend-sullig uit, als huilerige weesmeisjes uit een oppassend boekje, en kippen lopen de hele dag rond met de saamgeknepen haatmondjes van oude juffrouwen, die nijdig zeggen: ‘Móói hoor, ze jatten hier je eieren.’

Maar paarden zijn gevallen engelen. Zij doen aan Rodin of Maillol denken en zuchten schuldeloos als Jeanne d'Arc onder de terreur van harde mannen, die vinden dat zo'n ploeg moet worden voortgetrokken door vette, hakerige klei, om het moeilijk te maken.

‘We zitten vol!’ riep de man van de boot. ‘Waarom kom je niet eerder?’

‘Toe nou...’ pleitte de boer, ‘ik mot mee... Je kunt toch nog wel een beetje inschikken?’

Zo kwam het dat het paard helemaal alleen in het zijpad aan de reling werd vastgebonden. Als je in de kajuit zat, kon je zijn kop net door het raam zien. Hij had een nobel, smartelijk profiel met een groot, naïef oog waaruit een traan was gedrupt, die een onbestemd schuldgevoel in ons wakker maakte. Zijn haar zat erg in de war, want de zeewind speelde

[p. 67]

ermee op de onbeheerste, baldadige manier van een loltrappende dorpsjongen.

Zolang het schip nog aan de wal lag, stond het paard stil en gelaten, met hangende kop - hij zou het wel weer merken allemaal. Maar toen we op zee waren, kwam er een grote, pure verwondering over hem. Hij zag, misschien wel voor het eerst, de grijsgroene golven, schuimbekkend van wolfachtig verlangen weer eens zondvloed te zijn en dit met mens en dier volgestouwde huikje te verzwelgen, nét zo huiveringwekkend als het destijds stond op de platen van Doré die ik als kind altijd bekeek in de wachtkamer van de dokter. Het paard richtte zijn kop op en begon met onverklaarbare instemming tegen al dat water te knikken. Had hij ook de gravures gezien? Het leek er wel op, want hij knikte steeds heftiger, gelijk iemand die eindelijk de grote samenhang onderkent. Zijn manen vielen op zijn voorhoofd, als bij een cellist die zich lichamelijk schrap zet om zijn heftigste emoties uit het instrument te zagen. En hij hinnikte, zijn boventanden sardonisch ontblotend.

Terwijl hij aan gene zijde van het glas in zijn mysterieuze vervoering volhardde, kwam de meeuw. Hij behoorde tot de stoet tafelschuimers die boven het zog van de boot blijven zwieren tot de vaste wal weer is bereikt. Als je een paar uur lang van dichtbij ziet hoe zulke dieren vliegen, freewheelen en naar een broodkruimel duiken met zo'n gezicht van ‘kijk ik eens een smak maken’, krijg je de ontmoedigde indruk dat de directeur van onze klm eigenlijk niet veel meer is dan een knutselende dilettant, verdienstelijk, maar toch niet helemaal serieus te nemen.

Vlak naast het paardehoofd ging de meeuw in de lucht hangen, de vleugels welhaast roerloos. Hij had zijn landingsgestel ingetrokken, waardoor hij, met zijn ronde, witte buikje geleek op een meestal in de mess rondlummelende kolonel die zich tijdens de grote herfstmanoeuvres onmogelijk heeft kunnen onttrekken aan die ene, verplichte parachutesprong. Zo kéék hij ook. Hij had een steekneuzerig profiel met de chagrijnig toegeknepen mond van iemand die weet dat hij door louter vleiers is omringd. Zijn koud filiaalcheffenoog boorde zich in de fluwelen Eline-Verekijkers van het paard en als u het mij vraagt, riep hij iets, op barse mp-toon.

Waarschijnlijk vond hij het niet goed dat het paard op zee was. Het dierenrijk zal ook wel allerlei straffe wetten hebben die - voor ons onleesbaar - staan geschreven in het arrangement van het struikgewas, de kleuren der bloemen of de vormen van de voortjagende wolken. Ik weet alleen dat de meeuw even later terugzwenkte naar zijn rumoerig zwetsende manschappen achter het schip. En dat het paard zijn kop weer over de reling liet hangen, uitgeblust en moedeloos.