25 jaar boekhandel De Tribune

[p. 21]

Een tafel bij Hermsen
Willem K. Coumans

Enkele jaren geleden - op 17 mei 2000 - leidde Freek de Jonge in Boekhandel De Tribune een nieuwe dichtbundel van Hans van de Waarsenburg in: ‘Beschrijvingen van het meer’. Na afloop hoorde ik de komiek tegen zijn vriend zeggen: ‘Reserveer alvast een tafel bij Hermsen.’ Ik moest daar even over nadenken. Twee rode rakkers in de duurste en misschien wel lekkerste tent van Maastricht. Ooit bezong de dichter de aardappel (Goddelijke knol), later ingeruild voor de asperge, en nu zal het wel een lofzang zijn op de kok die zijn zinnen streelt en die hem verleidt tot een poëem in het gastenboek.

En Freek de Jonge als smulpaap? Ik kom bij de geëngageerde komiek niet verder dan een bruine boterham met kaas, maar zie hem daar nu eens genieten van een geraffineerde amuse.

Wat eten poëten zoal? Ik ben bezig met een onderzoek in mijn literaire omgeving, waarin overigens ook figuren uit het verre buitenland zullen opduiken, dichters en schrijvers die al of niet van eten de buik vol hebben.

Van Jan Hanlo weet ik het wel. Hij at bijna niets, dronk des te meer.

Enkel van hete bliksem, een mengsel van warme appelmoes en puree, kon hij niet genoeg krijgen. Hij slobberde de blubber als het ware naar binnen, zoals ik eens heb mogen meemaken thuis bij zijn struise moeder in Valkenburg. Toen ze mij de smurrie voorschotelde en mijn bedenkelijke gezicht zag, zei ze, bij wijze van excuus, denk ik: ‘Nu hoeft Jan zijn gebit niet.’ Het dragen van zijn kunstgebit moet Jan een gruwel zijn geweest.

Was eten voor Jan Hanlo een noodzakelijk kwaad, voor de in geuren en kleuren dichtende mosaanse poëet Pierre Kemp ging er een inspirerende kracht vanuit, en vooral de ‘huislijke reuken’, lieten in zijn ‘kleine liederen’ neus-herinneringen achter, zoals hij ons laat weten in het gelijknamige ‘kleine lied’, exemplarisch voor zijn dichterschap:

Daar zijn weer de Maas en de Wal,
de paarse schaduwen van de huizen,
de herinneringen van mijn neus en
blauwe pruimen naast zwarte kersen in reuzen
van gele teilen op rode plavuizen.
Gisteravond was er ook nog de reuk van een oud spel
kaarten. Toen kwam mij het bed te na.
Ik las nog even in Homerus en bij het stout
verhaal van zijn helden met hun heet-geslepen
zwaarden at ik kruisbessenvla.
Zo heb ik hem altijd het best begrepen.

[p. 23]

Op zijn zeventigste verjaardag bezocht ik PK thuis in gezelschap van mijn vriendinnen Harjo en Sylvia. De jarige ontving ons glunderend in de keuken, waar wij het onder meer hadden, zo herinner ik mij, over de ham die zijn voorkeur genoot.

Een door eetlust gedrevene in mijn literaire omgeving is de uit Heerlen afkomstige Manuel Kneepkens die in Rotterdam zijn heimwee naar Maastricht cultiveert, voor hem een waar luilekkerland, waar al zijn zintuigen aan hun trekken kunnen komen en zelfs de dood nog culinaire genietingen belooft.

Ach, groot naakt Maastricht,
in u smaakt zelfs de dood
naar abrikozenvla.

In zijn bundel ‘Zuiderlinks’ brengt de lekkerbek een ode aan het voor de zondag bestemde ‘zoer vleis’ dat als typisch Maastrichts gerecht niet verloren mag gaan. Het recept levert de dichter erbij, niet zonder het advies als marineerpot een Keulse pot te gebruiken. ‘Leve de lust, Maastricht’ luidt zijn levenslied.

Speciale aandacht in mijn studie over ‘Het eetgedrag van Jan Hanlo en andere dichters’, zoals de werktitel van het eerlang te verschijnen boek luidt, krijgt het in ‘Dansen en Rhytmen’ van Frans Erens opgenomen verhaal ‘De conferentie’, dat de nodige commotie in Zuid-Limburg veroorzaakte, na publicatie in De Nieuwe Gids van april 1890. De conferentie is het ooggetuigeverslag van een schranspartij en drinkgelag in de pastorie van zijn heeroom in Waubach. Een hilarisch opstel waarin ook deernis doorklinkt, maar zo werd dat destijds niet gelezen. Het verhaal heeft voor mij een merkwaardige overeenkomst met Babette's Maaltijd van Karen Blixen, waarin culinair genot van verzuurde zielen milde mensen maakt, die hun kokkin een ereplaats in het paradijs gunnen. Dit is maar een voorproefje, dat ik wil afronden met de oproep van de dichter Leo Herberghs in zijn bundel ‘Geheim vlak’:

Laten we maar aan tafel gaan, laten we maar eten, laten we maar licht
maken, laten we maar naar bed gaan, slapen gaan.
Lange tijd slapen, en wakker worden en aan tafel gaan, en gaan zitten en eten, eten.

N.B. De kruisbessenvla van Pierre Kemp in het gedicht

‘Neus-herineringen’ moet natuurlijk kruisbessenvlaai zijn.

Hetzelfde geldt voor de abrikozenvla van Kneepkens.

P.S. Mijn uitgever zal ik t.z.t. verzoeken een tafel te reserveren, nee niet bij Hermsen, maar bij Jean la Brouche in de Tongersestraat, waar elk moment Maigret kan binnenkomen.