Architectura moderna ofte bouwinge van onsen tyt

[p. 11]

Eerste Deel, Der Architectvra Moderna.
Ofte Bouwinghe onses Tijdts.

Inhoudende De VVercken ende Ghestichten, ghedaen by de seer Vermaerde, en Vernuste Meesters, M^r. Hendrick de Keyser, en Cornelis Danckaerts, Bouw-Meesters der Stadt AMSTERDAM.

KOmende nu, ô gunstigen Beschouwer! tot de voor-draginge vanden Bouwe onses tijds: Is dat ghy u tot dies bereyt en vaerdight, niet alleen om te sien, maer oock om te door-sien, welcke en wat wy dy verthoonen sullen; Soo en verwacht niet noch oude of vreemde saecken, nochte geenighen Mausolum, ofte oude getimmer Semiramide, ofte oock weder eenigen Roomschen Theatrum, ofte de Renbane Neronij: Maer Kercken, Toornen, Raets-Huysen, Poorten, Huysen, Graven, en dergelijcke, alles naer onse Lands wyse en gelegentheyt in gewoonte en gebruyck zijnde; doch eenigsins verformt, en als overtrocken met eenderhande aert en gelijckenisse der oude ghestichten voor soo veel als lydelijck is gheweest: Want onder dit woort, onses tijds, verstaen wy oock Lands gebruyckelijck, en als naer plaetsens gelegentheyd doenlijck: Want de Schouw-hoven, Ren-banen, Collossen, Piramiden, en alle dergelijcke overstallighe Gestichten, zijn volgens d'een voudigheyd van onse Christelijcke Leere, gantsch in ongebruyck geraeckt, en oock vreemt aen de suynige arbeytsaemheyd van onse Landsvolck. Weder dat yemant hier oock te over-geweldige swaerte van Gebouwe wilde stichten: tot vele plaetsen en konnen onse moer-achtige en weecke gronden sulcx niet verdragen, en al geheyd zijnde, 't welck onbedenckelijcke kosten maeckt, wijcken noch dickwils min of meer. Oock ontbreken ons veelmaels steenen van soodanighen grootheydt als wel vereyssen souden, 't welck inde Voor-reden in't verby-gaen mede is aen-getrocken. En noch somen oock soude willen vele opene Galderijen boven een, ende gantsche doorluchtige Gebouwen maken, als wel eertijds by den Griecken is gedaen, en oock noch in Italien, vermits hen soete lucht en warmte gebruyckelijck: ghewisselijck wy souden ons bedrogen vinden, want onse koude sware Winden, Regen en Sneeuw, verbieden ons sulcx, en soude die ongebruyckelijck maken, en te eerder tot verval brenghen, en souden also met schade onse dolinge te spade bemercken: want in desen moet nauw ghemerck ghenomen werden, op de gelegentheydt, koude, en warmte der Landen, omme sich naer dies te voegen. Voor ons wy konnen de Formen der Ouden tot cieraet en welstandt recht ende wel, en oock met goede redenen gebruycken, maer haer in alle hare soorten van Gebouwen te volgen, is, als geseyd is, voor ons ondoenlijck, en oock ongebruyckelijck: oversulckx dan verwacht te sien een Bouwinge onses tijds, over-een-komende met onse Landts ghebruyck en ghelegentheydt.