Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde

[Marcus van Vaernewijck]

Vaernewijck (Marcus van), geb. te Gent 21 Dec. 1518, ondernam in 1550 eene reis naar Italië, later door de verschillende provinciën van N. en Z. Nederland en vestigde zich dan weder in zijne geboortestad, waar hij een ijverig lid en tevens raad en factor werd der Rederijkerskamer Maria t' eeren. In 1563 was hij ook gouverneur der stedelijke armenkamer aldaar en tweemaal werd hij schepen der stad Gent, alwaar hij overleed 20 Febr. 1569.

Hij schreef: De Cronijcke van Vlaenderen in 't corte, metgaders van Brabant, Arthois, Henegauwe, Hollant, Zeelant, Vrieslant ende anderen omligghenden landen, Onder wien dat zy van den beghinne des weereldts gheweest zijn: met haerlieder oorsprongh, afcomst ende regiment tot desen teghenwoordighen tyde van onzen aldergenadichsten ende onverwinnelicsten conyngh Philippus van Oostenrijcke, conyngh van Spaengen, van Inghelant, van Vrankerijck enz. grave van Vlaenderen. Uut diverschen gheapprobeerde Autheurs met neerstigheyt byeen vergadert, Gent 1557, 2e druk, 1563; Den Spieghel der nederlandscher audtheyt. Inhaudende die constructie oft vergaderinghe van Belgis. Waerinne men zien mach als in eenen claren spiegel vele wonderlicke gheschiedenissen, die van alle oude tyden, over alle die weerelt geschiet sijn: maer bysonder in die Nederlanden, als sijn Vlaendren, Brabant, Hollant, Zeelant, Vrieslant, Ghelre, Gulic, Cleve, Westphalen, Henegauwe, Artois ende derghelijcke: ooc van Inghelant, Schotlandt, Vrankrijcke, Duitschlant ende ander landen ende nacien, daert te passe commen sal: seer lustich, vremt ende wonderlic om lesen, om der onghehoorder autheyt wille, by gheen Historiographen of chronijckeurs in't licht

[p. 800]

ghebracht; elck lese met een jonstich ende wel ghesint verstandt. Gent 1568. Bij de tweede druk is dit werk getiteld: De historie van Belgis de men anders namen mach: Den Spieghel der Nederlantscher audtheyt, waar inne men zien mach als in eenen claren spieghel, enz. Ghemaeckt deur Marcus van Vaernewijck excellent poeët ende historiographe moderne, Gent 1574. Een 3e druk van dit werk verscheen te Antwerpen in 1619; en er zijn in 't zelfde jaar exemplaren te Brussel en te Yperen gedrukt. Verdere uitgaven zijn te Antwerpen 1665, Gent 1784 2 dln. en Gent 1829 2 dln. Nog schreef hij: Vlaemsche audvremdigheyt, inhaudende veel wonderlicke antiquiteyten van der natuere, gheleghentheyt, oorsprongh ende eerste fondatien des zelven landts, met meer ander genoughelicke ende vremde dynghen, zoo in de naervolghende zyde breeder blijckt. Al 'tselve vergadert, ghecomponeert ende rhetorijckelicken ghestelt by ballaeden, duer Marc van Vaernewijck. Gent 1560; Nieu tractaet ende curte bescrijvinghe van dat edel graefscap van Vlaenderen ende van der omligghende landen, inhaudende veel wonderlicke antiquiteyten van der natuere, gheleghentheyt, oorspronc, eerste fondatien ende hercomste des zelven landts, indrijen ghedeelt, waer af 'tvierde den Toysoene aengaet, nu laetst te Ghend ghegheven. Aldereerst ghecomponeerd ende wederom zeer vermeerdert ende verbetert duer Marcus van Vaernewijck, residerende te Gend, Gent 1562; Die warachtige gheschiedenisse van allen gheloofweerdighe saken van den alder onverwinnelijcsten ende alder moghensten keyser van Roomen Carolus de vyfste van dien name, coninck van Spaengnen, enz. Met allen gheschiedenissen die binnen onsen tyden hier ende in ander landen gheschiet zijn, beghinnende van den jare M. V^c. tot den jare M. V^c LXII1I. Met grooter neersticheyt uut diversche gheapprobeerde autheurs byeen vergadert, Gent 1561 en 1564; Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelijk in Ghendt 1566-1568 door Marcus van Vaernewijck, naar het oorspronkelijk handschrift uitgegeven door Ferd. van der Haeghen, Bibliothecaris der Hoogeschool van Gent, 5 dln. Gent 1872-'81; Ongedrukt van hem zijn nog: De leeken Philosophie, 28 boeken; De verlichte Heidenen, 3 boeken; De baghe der eerbaerheit ende deugd, 30 lustige balladen; Twintig lancien die de werelt op de borst ryden; Parlement der honden; Viercanten wetsteen; Wonderlicke ende vermaerde steden ende edificien der geheelder werelt, en Marcias Willinghe.