Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde

[Philippus Pieter Roorda van Eysinga]

Roorda van Eysinga (Philippus Pieter), zoon van den voorg., geb. te Kuinre 1 Dec. 1796, woonde als tweede luitenant den slag van Waterloo bij. In 1819 ging hij in O.I. dienst over. Op aandrang van zijn ouders verwisselde hij den militairen dienst met den civielen en kreeg al spoedig een benoeming tot kweekeling voor de inlandsche talen. Hij maakte snelle vorderingen in het Maleisch, Arabisch, Perzisch en Hindostansch. Door zijn benoeming tot hoofd der politie op Palembang in 1822, kwam hij met menschen van allerlei stand in aanraking, wat voor de uitbreiding van zijn taalkennis zeer nuttig was. De hooge regeering droeg hem de vervaardiging op van een Ned.-Maleisch en Maleisch-Ned. woordenboek; verscheen in 1825. Drie jaar lang hield hij zich bezig met een Javaansche Spraakkunst; ook ontwierp hij een Nederl.-Javaansch woordenboek. Tijdens den oorlog met Diepo Negoro belastte de Gouv. Gen. Van der Capelle hem met verscheiden gewichtige zendingen, doch zijn taalstudiën bleven steeds zijn hoofdliefhebberij. Hij vertaalde vele stukken uit het Javaansch en opende op verzoek van den Gouv. Gen. des avonds een college in Oostersche talen. In 1827 werd hij hoofdcommies bij de algemeene secretarie; een jaar later secretaris der Residentie Bantam. Zijn geschokte gezondheid maakte een tweejarig verlof naar het vaderland noodzakelijk (1830). Hij vestigde zich te Kampen en de minister van koloniën trad met hem in onderhandeling over den leerstoel, die aan de Kon. Mil. Acad. te Breda zou opgericht worden voor Taal-, Land- en Volkenkunde voor O.I. Hij werd tot hoogleeraar benoemd, echter met behoud van zijn radicaal als O.I. ambtenaar. Van lieverlede ontwaakte echter in hem en zijne vrouw het verlangen om in het belang hunner familie, met het oog op het Ind. pensioen, ook voor weduwen en kinderen, naar Indië terug te keeren, en werkelijk vertrok hij derwaarts, nadat hij eerst al zijn taalk. werken uitgegeven en voor zijn betrekking te Breda in Dr. De Hollander een opvolger gevonden had, in Mei 1843. Hij kwam in Nov. te Batavia aan en hem werd de samenstelling van een volledig Nederl.-Maleisch woordenboek opgedragen na vier jaren onafgebroken arbeidens was het werk voltooid. Na in 1846 nog een reis naar de Vorstenlanden ondernomen te hebben keerde R. in Dec. 1848 naar 't vaderland terug. vestigde zich eerst te Leiden, later te Utrecht, en overleed aldaar 14 Oct. 1856.

Hij gaf in 't licht: Levensschets van Sulthan Ibrahim, vorst van Elrakh, Bat. 1822; Gesch. van Isma Jatim, ald. 1822; Verhandeling over de bovengenoemde geschiedenis van Isma Jatim, 1824 (Werken van het Bat. Genootsch. van Kunsten en Wetenschappen); Nederduitsch-Maleisch en Maleisch-Nederduitsch woordenboek met Arab. karakters, 2 deelen, Bat. 1824-1825; De kroon aller koningen (Maleisch en Nederl., ald. 1827; Verschillende Reizen en Lotgevallen van S. Roorda van Eysinga (1½ deel) en van P.P. Roorda van Ey-

[p. 668]

singa (2½ deel), 4 deelen, Amst. 1830; Volkslied in tijden van oproer, Kamp 1830; De Landstorm. Volkslied, ald. 1831; Op het zegevierend binnenrukken van Neerlands heldenschaar in Leuven, ald. 1831; Aan den Koning en Neerlands heldenschaar, en andere toepasselijke uitboezemingen, Amst. 1831; Volksboete op den gedenkwaardigen Bededag van 2 December 1832, Kamp. 1832; Het kasteel van Antwerpen en vroegere krijgstooneelen, in zangen, ald. 1833, De stomme getuige van het menschelijk hart, in romantische tafereelen, Amst. 1833; Blikken in het menschelijk hart of een spel der verbeelding, vervolg op het voorgaande werk, Breda 1841; Intogt der verdedigers van het kasteel van Antwerpen binnen Kampen, Kampen 1833; Algemeen Javaansch-Nederduitsch en Nederduitsch-Javaansch Woordenboek 2 deelen, ald. 1835; Javaansche Spraakkunst en autographische tafelen, Amst. 1835; Neerlands roem in Oost-Indië, Dichttafereelen, ald. 1835; De Kardinaal de Richelieu, treurspel, ald. 1836; De voordeelen van een goede opvoeding. Verhandeling, Kamp. 1836; Op het onverwacht afsterven van den baron J.J. Gansneb, genaamd Tengnagel tot den Luttenberg, wethouder van Kampen, Kamp. 1836; Hamlet, treurspel van William Shakespear, metrisch overgebragt met een inleiding en aanhangsel van J(urrien) M(oulin), ald. 1836; Op het onverwacht ontslapen van H.M. de Koningin, den 12 Oct. 1837, op muzijk gebragt met begeleiding van Piano-Forte, 1837; Aardrijksbeschrijving van Ned. lnd. met kaart en register, Breda 1839; Raden Mantri, eene Romance naar een Indisch handschrift, ald. 1838; Tjeritera enz. (of beschrijving in het Hoog-Maleisch van den Lt. Kolonel de Stuers over het vergaan van het stoomschip Willem I), ald. 1839; Indië tot bevordering der kennis van Nederlandsch Indië en het Nederduitsch en Maleisch (Nederd. en Maleisch), ald. 1838. (Hiervan verscheen alleen een prospectus en proef blad); Schokland in 1839. Uitboezeming, Amst. 1839; Fragment van het verloren Paradijs naar Miltons eerste boek (in de Recensent), 1839. Handboek der Land- en Volkenkunde enz. van Ned. Indië, 3 deelen in 5 banden, Amst. 1841-1850; Vrije vertaling van het Maleische dichtstuk Geschiedenis van Abdoel Moloek (in het Tijdschrift van Neerlands Indië), Bat. 1848; Nederduitsche vertaling in 69 zangen van het Javaansche heldendicht Brata Ioedha, ald. 1849; Feestzang bij de plegtige inhuldiging en krooning van Z.M. Willem III, Leid. 1849; Uitboezeming bij den dood van Mr. W. Bilderdijk, Leid. 1850; Oostersche en Westersche Harptoonen aan godsdienst, deugd en min gewijd, Utr. 1855; Voorlezing over kolonisatie door Nederlanders in Nederlandsch Indië, Haarl. 1856. Voorts verscheiden werken over Maleische taal en dichtkunde, gedichten in almanakken, vertalingen, recensiën, verhandelingen opgenomen in het tijdschrift voor Nederlandsch Indië en andere maandwerken.

(Hand. Mij. Ned. Lett., 1857.)