Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde

[Emmanuel van Meteren]

Meteren (Emmanuel van), ook wel genoemd de Maître, de Meter, Demeter, Demetrius, geb. te Antwerpen, 9 Juli 1535. Zijn vader, bekend als de uitgever en drukker uit Antwerpen, die met Miles Coverdale den Eng. bijbel het licht deed zien en met dezen geleerde bij eene schipbreuk omkwam, zond hem op zijn vijftiende jaar naar Londen, waar hij genaturaliseerd werd, als hoofd der Nederl. kooplieden voorkomt en tot de Holl. herv. gem. behoorde. Hij overl. daar 18 April 1612.

Zijn lust tot onderzoek en verzamelen had hem eene menigte bescheiden doen verwerven betrekkelijk de gebeurtenissen van zijn leeftijd; het ontwerp eener uitvoerige gesch. had hij naar Duitschland gezonden om daarvoor de illustraties te bezorgen; het onvoltooide en nog niet voor uitgaaf geschikte hs. werd in 1596 te Neurenberg in 't Duitsch gedrukt, te Keulen evenzeer in 't Duitsch en Latijn. Eene Nederl. vert. zou door Vennecool te Delft uitgegeven worden, waarvoor in 1597 octrooi verkregen was, doch de schrijver, uit Engeland overgekomen, verkoos eene oorspronkelijke editie te bewerken en volbracht die tot aan den vrede van Vervins en den dood van Filips II. De titel is: Belgische ofte Nederlantsche historie van oude tijden,

[p. 513]

Delft 1599. Na veel bezwaren der regeering en van de predikanten, werd het boek in den handel gebracht, doch eene nieuwe oplaag zonder verlof der Staten-Gen. werd in 1603 verboden. In 1609 kwam ze toch, zonder octrooi en als gedr. ‘op Schotlandt buyten Danswijck bij Hermes van Loven’; dat zal wel Amst. moeten zijn, terwijl ook eene Dortsche ed. vermeld wordt, 1610. De ed. van 1614 is geredigeerd volgens de inzichten der regeering, en is niet meer dat, wat de reeds twee jaar overledene auteur gezegd had. Aldus zijn de eerste uitgaven niet alleen onderscheiden door omvang van het verhaal en lengte van het tijdperk, maar ook door den geest van het geschrevene. De hierop volgende ed. zijn vrij onafhankelijk van het oorspr. bewerkt; de laatste is van 10 dln. octavo, Gorinchem 1748-'63.