[Mr. Hermanus Hartogh Heys van Zouteveen]
Hartogh Heys van Zouteveen (Mr. Hermanus), geb. te Delft 13 Febr. 1841, prom. in de Rechten te Leiden (1864) op een dissertatie: Bijdragen tot de Statistiek van Drenthe, en twee jaar later in de Wisen Natuurkunde op een dissertatie: De Methoden tot synthesis der organische lichamen (antwoord op een prijsvraag, met gouden medaille bekroond). Hij was eerst leeraar aan de burgeravondschool van het genootschap Mathesis Scientiarum Genetrix, aan de ambachtssch. en aan de kweeksch. voor onderw. te Leiden, daarna korten tijd leeraar aan de hbs. te 's Hage. Later vestigde hij zich te Delft, waar hij eenige jaren raadslid was. In 1869 deed hij een reis naar Egypte, bij gelegenheid van de opening van het Suez-kanaal en voer den Nijl op tot het eiland Phylae: van deze reis gaf hij een beschrijving in Het Vaderland. In 1872 reisde hij naar St.-Francisco, welke reis in verband stond met een plan door hem en anderen ontworpen om een Nederl. kolonie in Californië te vestigen, welk plan in zoover gelukte dat zich werkelijk enkele Nederl. familiën voornamelijk in de Santa-Rosa-vallei neergezet hebben. In 1873 vestigde hij zich te Assen, waar hij landont-ginningen bezit. Te Assen tot raadslid benoemd, weigerde hij den eed wegens gemoedsbezwaren en werd daarom niet toegelaten,
Hij schreef: De voorhist. mensch in Europa, 's Hage 1869; Californië's hulpbronnen en toekomst, 's Hage 1871; C. Darwin. De afstamming van den mensch en de seksuele teeltkeus, uit het Eng. vertaald en van aanteek. voorzien, 2 dln., Delft 1871-'72; C. Darwin. Het uitdrukken der gemoedsaandoeningen door den mensch en de dieren, (uit het Eng. vert. en van aanteek. voorzien), 's Hage 1873; Carns Sterne. Worden en vergaan, vertaald en van aanteek. voorzien, 's Bosch 1877; Emile Ferrière. Het Darwinisme, vert., met een naschriftvan den vertaler, 's Hage 1873; Prof. Dr. L. Büchner, Feiten en theorieën, vertaald met uitgebreide noten van den vertaler, 's Bosch 1874, Amst. 1888; De aardschors en hare gedaanteveranderingen, Haarl. 1876; Over den oorsprong der godsd. denkbeelden van een evolutionistisch standpunt, Amst. 1883; Was van 1875-1881 redacteur van Isis, Maandschrift van Natuurwetenschap, is nog redacteur van De Nieuwe Drentsche Volksalmanak, waarin hij zich als dichter deed kennen, en van de Nieuwe Provinciale Drentsche en Asser Crt. Voorts schreef hij een menigte artikelen in het Album der Natuur 1870-'88, in de Algem. Statistiek van Nederl., in De Landverhuizer, in De Dageraad enz.; ook was hij medewerker aan het Amst. dagblad Het Noorden en schreef vele stukken in Het Vaderland en andere dagbladen. Ook schreef hij een handboek over Mineralogie, vertaalde een werkje van Prof. Quenstedt over Petrographie. Hij is lid van de Maatschappij der Ned. Letterkunde, der Ned. Dierkundige Vereeniging, Donateur der Entomologische Vereenigingen enz.