Biographisch woordenboek der Noord- en Zuidnederlandsche letterkunde

[Johannes Brugman]

Brugman (Johannes), werd omstreeks 1400 geb. te Kempen bij Keulen, trad al vroeg in de orde der Franciscanen en begaf zich, na van het al wereldsch leven, dat hij als minderbroeder geleerd had, bekeerd te zijn, in het Observantenklooster te St. Omer, waar hij lector der godgeleerdheid werd. Omstreeks het midden der 15de eeuw werd hij door het klooster uitgezonden, om in Noord-Nederland de strenge observantie te prediken, zooals hij ook deed in Groningen (omstreeks 1452), in Friesland (in 1455, 1463), in Overijsel (in 1455), in Gelderland (in 1455, 1458, 1459, 1460, 1464), in Zuid-Holland (in 1458) en in Noord-Holland (in 1462). Hij kwam daardoor in aanraking met den Roermondschen Karthuizer Dionysius en met de broederen des gemeenen levens. In 1462, toen hij reeds was opgeklommen tot provinciaal der Keulsche provincie van de Franciscanerorde, vond hij te Amsterdam als prediker bij de regeering hevigen tegenstand, dien hij echter door zijne spreekwoordelijk geworden welsprekendheid glansrijk overwon. Wanneer hij niet predikte, hield hij zich op in het Observanten-klooster te Nijmegen. Dáár wendde hij zich, in een nog gedeeltelijk bewaard gebleven Latijnschen brief, in het belang der St.-Stevenskerk tot Katharina

[p. 126]

van Bourbon, de echtgenoote van Hertog Adolf. Sinds 1470 verliet hij wegens lichaamszwakte het convent te Nijmegen niet meer en stierf er in 1473.

Van zijne Sermoenen bezitten wij, behalve vier fragmenten, nu slechts een Sermoen over de drie Tafelen (opgenomen in Dr. W. Moll, Johannes Brugman, Amst. 1854 I. bl. 221-241). Verder hebben wij van hem een Leven van Jezus, getiteld: ‘Devote Oefening der Kijnsheit, des middels ende des eyndes ons Heren Christi,’ (uitg. door Dr. W. Moll, t.a.p. II. bl. 283-407) en twee devote liederen, 1⁰. met het refrein: ‘och, ewich is so lanc,’ 2⁰. met den aanhef: ‘ic heb ghejaecht mijn leven lanc’ (bij Dr. W. Moll, t.a.p. II. bl. 207-214). In het Latijn schreef hij, behalve twee uitvoerige brieven aan de broederen des gemeenen levens van 6 Nov. 1470 en 14 Sept. (1471?) (bij Moll, t.a.p. I. 197-221), een Leven der H. Lidwina van Schiedam (in 1483 te Keulen gedrukt), later door hem omgewerkt en uitgebreid (uitg. in de Acta Sanctorum van April, II. 270-302), en eindelijk, in 1456, nog eens, en wel veel uitvoeriger, door hem opgesteld (in 1498 te Schiedam gedrukt).

J.t.W.