Vaderlandartikelen 1935

Schietschijf

Anecdote met dubbelen bodem

De anecdoten, die het veelbelovendst zijn, krijgen niet altijd het einde, dat hun toekomt; want er zijn veel menschen, die in den humor wijsheid voorwenden en eigenlijk alleen maar iets grappigs willen zeggen.

Zoo las ik onlangs ergens in dit blad een anecdote, toegeschreven aan den schilder Lovis Corinth. Op zekeren dag, aldus het verhaal, hield een dweper lange bespiegelingen over de metaphysica der schilderkunst. Corinth zei: ‘Allemaal klinkklare onzin. Schilderen is geen wijsbegeerte, schilderen is een handwerk.’

Tot zoover had de anecdote mijn geestdriftige sympathie. Want ik kan mij in de kunsttheorie weinig afschuwelijkers voorstellen dan schilders, die een metaphysica bedacht hebben en nu meenen, dat zij inplaats van een tube op een palet een idee in de stof uitdrukken. Waarom willen schilders toch altijd met alle geweld schrijven? Willen schrijvers soms ook zoo nu en dan hun gemoed eens lucht geven in schilderijen? En waarom willen schilders, als zij dan per se schrijven moeten, altijd zoo diepzinnerig schrijven? Er bestaat toch ook nog zooiets als een huis-, tuin- en keukentaal, die zich zeer goed leent voor het weergeven van simpele gemoedsaandoeningen!

Kortom, het woord van Lovis Corinth leek mij bijzonder wijs. Maar de anecdote is nog niet uit, zij heeft een dubbelen bodem. Immers de gezegde dweper, niet tevreden met het antwoord van Corinth, vroeg opnieuw: ‘Maar ook u moet uw meesterwerken toch een richting geven?’ Waarop Corinth antwoordde: ‘Voor mij bestaan er slechts twee soorten schilderijen, de verkochte en de onverkochte en de eerste zijn mij het liefst.’

En hier stort men nu loodrecht naar beneden, want het gezond verstand van Corinth blijkt plotseling geen andere bedoeling te hebhen dan.... coulante leverantie in lijst! Hier ziet men iemand een op zichzelf volkomen gerechtvaardigde opmerking plotseling ombuigen naar het vulgaire op een manier, die u zou doen veronderstellen, dat het gezond verstand van Lovis Corinth inderdaad niets anders is geweest dan een bekeering van het artistieke tot het commercieele snobisme, van de schilders-metaphysica tot de metaphysica van den heer Duveen, kunsthandelaar en journalist van zijn eigen mémoires, voor wien een schilderij uitsluitend een speculatieobject is van ietwat gecompliceerden aard.

Zoo hebben meer anecdoten een dubbelen bodem; men kan eruit halen, wat men er zelf inlegt; maar niet altijd is de verteller zoo vriendelijk als Lovis Corinth, die er zelf bij zegt, hoe men zijn wijsheid moet interpreteeren.

Sagittarius.