Theaterartikelen in Het Vaderland 1933-1940

Jushny overleden
De leider van ‘Der blaue Vogel’
Conférencier met vertrouwenspositie

Uit Praag wordt gemeld, dat Jascha Jushny, de leider van het cabaret ‘Der Blaue Vogel’, Zaterdagavond ten gevolge van longontsteking overleden is.

Dit bericht zal ongetwijfeld velen Nederlanders de jaren na den wereldoorlog in herinnering brengen, toen plotseling het merkwaardige gezelschap opdook, dat zijn ontstaan dankt aan de Russische emigratie. ‘De Blauwe Vogel’ verscheen als een verrassing, want dit genre van korte, gemoedelijk satirische of romantische ‘nummers’ was ten onzent geheel onbekend. De Blauwe Vogel kon daarom zijn vleugels wijd uitslaan en een groot stampubliek winnen, dat ieder jaar opnieuw de gast was van het ensemble en zijn volijverigen leider: Jushny. Want hoezeer de qualiteiten van het genre ook mochten pakken, deze Jushny was toch de trait d'union tusschen tooneel en zaal. Zonder hem zou de Blauwe Vogel wel kleuren en vormen, maar geen stem en persoonlijkheid hebben gehad.

Jushny was als conférencier een unicum. Ik heb hem eens een kruising van Mephisto en Lodewijk van Deyssel genoemd; zijn kaalhoofdigheid, zijn innemende en toch sarcastische grijns en zijn malend handgebaar, waarmee hij de zaal aanvoerde tot een georganiseerd applaus, deden aan beiden denken, al zal de vergelijking wel erg aan de oppervlakte blijven. Jushny was voorts een van die zeldzame conférenciers, die een eigen verhouding tot het publiek weten te vinden en daarvan profiteeren om zich een soort ‘vertrouwenspositie’ te scheppen. Men liet zich door Jushny graag voor den gek houden, en met plagerijen was hij niet zuinig; maar men kwam terug.

De goede tijd van de Blauwe Vogel is lang voorbij. Omstreeks 1930 takelde het gezelschap af, en ook Jushny wist geen nieuwe wegen meer in te slaan. De Haagsche voorstelling van 1935 (naar ik meen is de Blauwe Vogel hier sedertdien niet meer opgetreden) was een teleurstelling; klaarblijkelijk had de routine de plaats ingenomen van het oorspronkelijke initiatief. Ook het beroemde nummer ‘Der Leierkasten’ (veel geplagieerd overigens!) was langzamerhand ‘abgeleiert’....

Zoo komt alle roem aan zijn eind. Jushny heeft zijn gloriejaren overleefd. Men zal echter, nu een ziekte hem heeft weggenomen, meer denken aan de gloriejaren dan aan het overleven.

M.t.B.