Theaterartikelen in Het Vaderland 1933-1940

Gevaarlijke bocht
Een voortreffelijk gebouwd stuk
Bij het Hofstadtooneel

Een spannend stuk in drie bedrijven noemt het programma dit tooneelspel van Priestly, en het verdient inderdaad dien naam. Maar het is ook nog iets meer; het is een zeer knappe en zeer boeiende satyre op de ‘waarheid’, die door menigeen nog voor heilzaam wordt gehouden. De menschen van dit stuk leven aan het begin van de eerste acte in zalige leugens; zij zijn in die leugens gestabiliseerd en kunnen best met elkaar opschieten zoo. Waarom ook niet? Twee ‘gelukkig’ getrouwde paren, een ongetrouwde vrouw en een ongetrouwde man, waarvan de oude aanwezige schrijfster Maud Mockridge guitig veronderstelt, dat zij ook best nog eens een paar kunnen worden.... dat is de complete idylle. Maar nu komt er een ongelukkig toeval: een sigarettendoos met een muziekje erin ontketent de ‘waarheid’. Deze sigarettendoos heeft op zijn geweten, dat er tusschen Oliven Peel, de ongetrouwde vrouw, en Freda Chatfield, een van de ‘gelukkig’ getrouwde vrouwen, even een kleine woordenwisseling ontstaat. Freda's man, Robert Chatfield, wil er meer van weten; hij speurt een verborgenheidje, waarvan hij de draagwijdte niet vermoedt, iets dat samenhangen moet met zijn broer Mark, die ongeveer aan jaar geleden zichzelf doodschoot. Zichzelf?.... Robert weet niet, wat hij doet, door naar de ‘waarheid’ te verlangen; want het wikkelt zich alles in etappes af om de idylle te verstoren. Tusschen de zes ‘gelukkige’ menschen blijkt het ‘geluk’ slechts een bedrieglijke schijn; de doode Mark (een gedegenereerd individu, naar men verneemt) staat als de verderfbrengende demon op den achtergrond, om zijn afwezige persoonlijkheid groepeeren zich de ontstellende feiten, die ten slotte aan Robert de waarheid brengen..... maar niet als zegen, als afschuwelijke vloek, als de dood voor zijn laatste illusie. Hij gaat de deur uit om een revolver te grijpen....

Dan laat de schrijver zijn stuk weer beginnen even voor het punt, waar de noodlottige sigarettendoos ter sprake kwam. Op het moment, waarop de ‘waarheid’ zal gaan rollen, vindt één der aanwezigen juist dansmuziek op de radio, en met een dans op de maat van den lieven, heilzamen leugen eindigt dit sterke stuk, dat met een gesprek over ‘waarheid’ begon.

In enkele opzichten vertoont ‘Gevaarlijke bocht’ overeenstemming met Somerset Maughams ‘Heilige Vlam’; het heeft ook het karakter van gesublimeerd detectivespel; het draait ook om een doode, die men steeds onzichtbaar aanwezig weet als de protagonist; het is zeker even knap gebouwd en door het sarcastische slot nog duidelijker een stuk met een moraal over leugen en waarheid. Men denkt ook even aan Pirandello, maar de menschen zijn hier niet gedrenkt in de theorie van den Italiaan. Als speelstuk is ‘Gevaarlijke bocht’ zeker de meerdere van een groot deel van Pirandello's repertoire. De dialoog is uitmuntend, de gecompliceerde relaties tusschen de zes menschen zijn scherp gemotiveerd en steeds verantwoord.

* * *

Een stuk, dat voor de regie van mevrouw Ranucci - Beckman als geschapen is. Wie zich haar bekwame enscèneering van ‘De Hellige Vlam’ herinnert, zal reeds een beeld hebben van haar talent voor dit soort werk. Met de werkelijk uitstekende bezetting weet zij van den tekst alles te maken, wat men ervan verwachten mag. Men zou zich misschien kunnen afvragen, of de schrijver zich den waarheidsontketenaar Robert Chatfield als de persoon van Piet Bron heeft gedacht; hij is wat soliede en nuchter voor deze rol, maar daarvan afgezien speelt hij Chatfield toch bijzonder goed in den bezadigden en stemmigen toon, dien wij van hem gewend zijn. Vera Bondam en Fie Carelsen zijn hier beide (resp. als Freda Chatfield en Oliven Peel) op hun best; het nauwelijks bedwongen vuur tegenover de gedisciplineerde kalmte, maar beide leugenposes, die wegvallen tegenover het ‘licht’ van de ‘waarheid’. Ook Enny Meunier als de andere getrouwde vrouw, Paul Steenbergen als haar man en Dirk Verbeek als de vrijgezel Charles Stanton dragen het hunne bij om de vertooning volledig te doen slagen. Bets Ranucci - Beckman zelf speelt bescheiden de schrijfster, die bij het openen van de ‘vijandelijkheden’ tegenwoordig is.

Er was voor deze opvoering verheugend veel belangstelling en langdurig, geestdriftig applaus; voor de dames waren er bloemen. Ik wensch dit stuk van harte een lang leven en volle zalen toe op het eind van dit aan zulke gelukkige evenementen niet zoo rijke tooneelseizoen!

M.t.B.