Henrik Scholte
aan
Menno ter Braak
Amsterdam, 10 september 1927
Amsterdam, d. 10 September '27
B.M.
Hierbij een instructiebrief aan de verschillende afdeelingssecretarissen. Je vindt daarin een m.i. volledig resumé van het gedane werk der laatste weken en van de gebeurtenissen van gistermiddag. Ik stuur jou maar de slechtste doorslag omdat je meeste toch wel weet. Zou je hem mij echter onmiddellijk na ontvangst en lezing willen retourneeren, daar hij bij de vergadering op a.s. Woensdag, de laatste voorloopig, weer tot leiddraad moet strekken.
De oprichting der Ned.Liga is zonder stoornis geschied. Van Ravesteyn die mij een zeer goede, intelligente en energieke werkkracht lijkt, was over gekomen. Verder waren er van de leden twee onbekende oude heeren, maar zulks was juist goed. Met v.R. Pelster en Ivens is daarna in een bestuursvergadering de heele zaak nog eens doorgenomen. Er staan nu nog een paar moeilijkheden van finantiëelen aard (aansprakelijkheid van schulden in andere afdeelingen, kascontrôle en inning van sted. belasting termijnen), die ik Woensdag met Polenaar zal bespreken. Ook zal ik van Mees in Rotterdam een renteloos voorschot van f.900 vragen, tot 1 December, op uitstaande contributies. De gehuurde films moeten dadelijk betaald worden en de afdeelingen hebben natuurlijk geen geld (ook nog geen overzicht over ledenaantal) voordat de eerste matinée achter de rug is.
Wij hebben den datum 24 September (eerste matinée) verzet op 1 October, niet omdat wij niet klaar zouden zijn, maar om andere en ev. embryonale afdeelingen (Delft, Dordt) gelegenheid te geven tegen die datum klaar te komen en onmiddellijk achter Amsterdam aan te openen. Bovendien hebben we de cinéma pur van Franken nog niet, die leeft echter in de waan van 24 Sept., en wij laten hem daar natuurlijk voorloopig in.
Utrecht gaat zeer goed, Rotterdam zwak, heeft op het oogenblik 80 leden, maar bij intensief propagandawerk kan het daar nog wel terecht komen. Zooals je uit de finantieele berekening op pag 2/3 instructiebrief ziet, is 200 leden voor een normale afdeeling toch feitelijk wel vereischt: (12 maal f.60 zaalhuur plus muziek, en 12 maal f.50 film-huur; samen f1320. Waartegenover 200 maal f.8, is f.1600.) Zou jij nu Dordt en Delft, waar blijkbaar nog kansen zijn, met de gegevens uit de instructiebrief volledig willen inlichten over finantiëele en artistieke basis? Dan schrijf ik naar Assen, wat mij echter hachelijk lijkt. Van Den Haag en Groningen zal ik in antwoord op de instructiebrief stand en vooruitzichten wel hooren.
Maandag a.s. gaan Pelster, Laseur en ik ouwehoeren met de Bioskoopbond. We moesten het feitelijk zoover zien te brengen, dat we voor het goede doel subsidie van den Bond kregen! Over de afloop schrijf ik je tegelijk met de resultaten van de vergadering, Woensdag.
Propaganda-matinée buiten de matinée's om blijkt steeds minder geschikt, met het oog op de schaarsche aanwezigheid van materiaal, hooge onkosten, onmogelijkheid van een goede en effectvolle prijsbepaling voor de toegang op dien middag, moeilijkheden met den Bioskoopbond bij een volkomen openbare matinée, twijfel aan effect, etc. Ook Utrecht doet het net als wij.
Over het Theater wordt Dinsdag en met Sluizer en met Frenkel van Flora onderhandeld. Flora lijkt mij wel bij uitstek geschikt: gerestaureerde zaal, perfecte cabine, altijd beschikbaar en in het centrum. Sluizer toont bovendien nu reeds Shylockneigingen. Wat het eerste nummer van De Explicateur betreft, dit is geheel volgens de verwachtingen gereed gekomen. Allen hebben ingestuurd. De rubriek Mededeelingen corrigeer ik dit keer dan wel, maar schrijf jij de secretarissen nog even aan om rapporten of mededeelingen, die je dan zelf maar tot een goed geheel moet besnoeien. Ik voeg er een communiqué over de oprichting der Nederl. Liga en het Amsterd. Rapport aan toe. Pelster en ik maken ook de eerste vier pag. inlage op. Op den omslag komt een zeer goed croquis van Feyder. Voor verdere clichés in het eerste nummer geen plaats. Dit eerste nummer wordt dus ook geen propagandanummer, maar wel degelijk no 1, in hoop op voortzetting.
Hierbij stuur ik je nog twee leden. Amsterdam lijkt mij zoo safe als wat, maar juist daarom moet de finantieele gestie der afdeelingen natuurlijk onafhankelijk blijven. Wil je Herman Middendorp, van wie ik je reeds een inschrijvingskaart gaf, voorloopig weer doorhalen; zijn vrouw blijft echter lid.
Dan nog even iets over den Erts-Almanak. Dick was er voor, de uitgave althans een jaar te laten rusten. Ik heb daarna Querido opgebeld en van den onderdirecteur gehoord, dat men daar den Almanak zeer gaarne toch wil uitgeven en kans ziet om het boek van het begin tot het eind in 6 weken klaar te maken. En als Querido zooiets zegt, gebeurt het. Ik ga nu 16 of 17 September met hem praten, hopelijk ook in jouw tegenwoordigheid. Blijkt hij dan alles op zich te willen nemen, dan gaan er 20 September uitnoodigingen in zee, antwoord voor 20 October, uiterste termijn 1 November. Half December ligt het dan in de boekwinkel. En ik vind, dat wij juist na de sof van dit jaar, die ik geheel op van Looy schuif en juist na het niet of althans vertraagd nakomen der finantieele verplichtingen moreel gedwongen zijn om de uitgave althans nog één jaar en wel zoo goed mogelijk voort te zetten. Mocht je in Zutphen komen, zeg het dan aan Dick, wil je. Ik ben ervoor, den graphischen redacteur (toch van Ravesteyn misschien?) geheel met de technische samenstelling te belasten, voor een hon. van f.60 (wij elk f.25). Wij doen dan niets dan éénmaal keuren. Querido kan tenminste zelfstandig een boek uitgeven.
Nieuws is hier verder niet. Saluut, ik verwacht dus vóór Woensdag nog even bericht van je en terugzending van het archiefexemplaar van de instructiebrief.
t.à.t.
Henrik Scholte
INSTRUCTIEBRIEF
Aan den Secretaris der Film Liga te Amsterdam
Waarde Secretaris,
Op Zaterdag j.l. is hier gehouden de oprichtingsbijeenkomst der Nederlandsche Film Liga en vervolgens een vergadering van het Hoofdbestuur, waarover wij U hierbij een referaat doen toekomen.
De oprichting van een Nederlandsche Liga met plaatselijke afdeelingen bleek noodig om de volgende redenen: centralisatie van werk, filmaankoop, programmasamenstelling; finantiëele gestie; eventueel optreden naar buiten in zake bioskoopwet, bioskoopcommissies etc.; aanvrage der Kon.Bew., waardoor de afdeelingen automatisch kon. goedgekeurd zijn; uitgave van een orgaan, waarover hieronder nader.
De Ned.Liga is opgericht met het doel aan de afdeelingen de grootst mogelijke vrijheid van handelen en initiatief te laten en slechts een zuiver administratief verband te verzekeren. Hare huishoudelijke inrichting is als volgt: elk lid eener plaatselijke liga is automatisch lid der Nederlandsche Film Liga, die ter bestrijding van haar onkosten jaarlijks f0.10 der contributie vraagt. Voorzitter en Secretaris eener afdeeling zijn automatisch lid van het Hoofdbestuur, dat gepraesideerd wordt door den Voorzitter en Secretaris te Amsterdam, benevens de beide technische leiders Joris Ivens en Ed. Pelster, welke vier tesamen het Dagel. Bestuur der Liga vormen. Als juridisch adviseur heeft zich der vereeniging ter beschikking gesteld, Mr. J.H. Polenaar, Alhier.
Afschriften der Statuten zullen aan de afdeelingen toegezonden worden. Het Huishoudelijk Reglement der Afdeelingen mag met deze statuten niet in strijd zijn. Contributies, aantal voorstellingen, bizondere organisaties der Afdeeling zijn echter een kwestie van Huish.Regl., waarover de Statuten zwijgen, en die dus naar de wenschen en behoeften der Afdeelingen zelfstandig geregeld kunnen worden. Op de jaarlijksche algemeene vergadering der Ned.Liga stemt de plaatselijke vertegenwoordiger naar ledenaantal per afdeeling. De Nederlandsche Liga is niet aasprakelijk voor de finantiëele gestie der Afdeelingen. Bij teniet gaan van Afdeelingen komen eventueele overschotten etc. automatisch aan de algemeene kas der Liga. Het lid eener Afdeeling heeft geen kostelooze toegang op de bijeenkomsten eener [met inkt ingevuld: andere] afdeeling en voor hem gelden dezelfde regels voor introductie als in die afdeeling algemeen zijn vastgesteld.
De Explicateur, officiëel orgaan der Nederlandsche Film Liga, wordt niet uitgegeven voor rekening der Liga. Om tot een geregelde uitgave te komen wenscht de uitgever echter een garantie van ongev. 600 abonné's over het geheele land, die gewonnen moeten worden door de uitgave van een proefnummer, voor risico van den uitgever, en door de propaganda der plaatselijke secretarissen, die automatisch correspondenten zijn.
Voor 12 nummers, die onregelmatig, naar gelang der Amsterdamsche ‘premières’ der Liga-programma's zullen verschijnen, bedraagt de abonnementsprijs f2.50, losse nummers f0.25. De Nederlandsche Liga acht zich niet bevoegd om het abonnement verplicht te stellen en de contributie met dat bedrag te verhoogen. Wel verwacht zij van U de grootst mogelijke propaganda op convocatie, vergaderingen en in het algemeen.
Een nummer van De Explicateur zal bestaan uit max. 16 pagina's met bijdragen, cliché's etc. over zelfstandige filmkunst. (Wij vragen daarvoor ook van U en Uwe leden geschikte copie, honorarium kan echter voorloopig niet uitgekeerd worden).
Voorts een rubriek Afdeelingsnieuws, waarvoor wij U verzoeken zooveel mogelijk geregelde rapporten in te zenden aan den Algemeen Secretaris, waarvan adres hierboven.
Bovendien bevat elk nummer van het tijdschrift echter een losse inlage van 4 pagina's, waarop telkens een volledig Liga-programma, met paraphrase, uitleg, bizonderheden, foto's etc. der te vertoonen films. De bedoeling is nu om nummer met inlage als programma in de zaal te verkoopen. Vertoont een afdeeling een programma terwijl er alweer een volgend nummer van De Explicateur verschenen is, dan wordt dat nieuwe nummer verkocht met de inlage van het voorafgaande.
De Redactie bestaat uit Menno ter Braak, Joris Ivens, L.J. Jordaan, Henrik Scholte en Constant van Wessem, Dalweg 15, Hilversum. Het Proefnummer met het Openings (c.q. Propaganda-) programma verschijnt in de tweede helft van September.
Het verdient geen aanbeveling een Propaganda-bijeenkomst te houden buiten het aantal vastgestelde matinée's of avonden. Er dreigen dan belasting-moeilijkheden, indien men restitutie der onkosten van zaal, filmhuur en muziek ging vragen (hetgeen men ook van de leden zou moeten doen!); bovendien zou een kostelooze of een uit zeer geringe entrée bestaande introductie een gevaarlijke concurrentie der bioskopen zijn, waarvan de nadeelige gevolgen niet zouden uitblijven. Wenschelijker is het om bij de eerste matinée introductie op grootere schaal dan anders toe passen, door de entrée te verlagen zonder onder de markt te werken: dus bv. f1.00, terwijl voor latere bijeenkomsten de introductieprijs hooger zou moeten zijn om de voordeelen van een Liga-lidmaatschap duidelijker te doen uitkomen. Op deze eerste matinée - waarvan de filmhuuronkosten, te betalen naar het aantal leden eener afdeeling, ook extra laag zullen zijn - kan dan tevens voor zoover nodig de Afdeeling officieel geconstitueerd worden. Van deze eerste matinée verwachten wij ook de meeste abonné's voor De Explicateur, die een verdere uitgave verder mogelijk moeten maken.
Het eerste programma is thans na een zorgvuldig proefdraaien uitgezocht en bevat als hoofdnummer de Fransche film Crainquebille (regie Feyder), verder een inleidend-documentaire film, een film d'avant-guerre en een cinéma pur (Chomette). In Amsterdam draait dit eerste programma Zaterdag 1 October, in Utrecht de Dinsdag daaropvolgende. Regelmatige afwikkeling der programma's maakt het nodig, de vertooning in andere afdeelingen zoo vlug mogelijk op elkaar te doen volgen. Wij verzoeken U dus tegen 1 October gereed te zijn met de circulaire, zaalhuur, muziek etc. van Uw afdeeling. Het muzikaal arrangement voor Amsterdam wordt bij de film opgezonden.
Nogmaals dringen wij er bij U op aan, de technisch adviseur ter plaatse uit het bioskoopbedrijf te kiezen en de voorstelling zoo mogelijk in een bioskoop te doen plaats vinden. Om een materieele reden: de inrichting der cabine. Om een ideëele reden: de samenwerking met het bioskoopbedrijf. Van de bestaande bioskoop is de Liga geen concurrent om commerciëele redenen; zij is de avant-garde van het filmpubliek, die slechts zelf de exploitatie ter hand neemt zoolang het vertoonen van zuivere filmkunst voor een bioskooptheater om praktische redenen niet mogelijk schijnt.
Over de verhouding van Nederlandsche Liga tot Bioskoopbond vindt Maandag a.s. een conferentie plaats. Indien de afloop daarvan tot bizondere regelingen in de Liga aanleiding mocht geven, zullen wij U dat berichten.
Het verdient aanbeveling de contributie te innen dadelijk na de eerste matinée. De Nederlandsche Liga zal echter een renteloos voorschot op de uitstaande contributie's der afdeelingen trachten te verkrijgen, waardoor de eerste afrekening der afdeelingen met de Amsterdamsche centrale eerst tegen 1 December a.s. te verwachten is. Op grond van Amsterdamsche ervaringen kunnen wij U betreffende het finantiëel beheer nog de volgende raad geven: een zaalhuur van f.50- per keer is als uiterste maximum te beschouwen. Indien de zaal geschikt is, kan men voor twaalf keer (of zooveel keeren als men bijeenkomsten wil houden) contracteeren; vaste data vooruit zijn echter met het oog op de beschikbaarstelling der programma's niet te geven. Men denke eraan bij den huurprijs te conditioneeren cabine, stroom, operateur, licht, cassa- en zaalbediening. Wanneer Gij moeite hebt met de belangelooze medewerking van musici, is het misschien beter maar dadelijk over te gaan tot het aanwerven van een beroepstrio, bv. tegen f.10 per keer, die bovendien ervaring en aanpassingsvermogen meebrengen. Over de gemiddelde onkosten der filmprogramma's valt nog niets te zeggen. Na de eerste matinée wordt het verhoudingscijfer der afdeelingen vastgesteld. Zéér in het algemeen kan echter een gemiddelde van f.50 per programma plus transportkosten (pl.m.f.3.) wel eenigszins tot leiddraad strekken. Wij geven deze cijfers uitsluitend met oog op een minimum aantal leden voor een sluitend budget.
Ook verdient het aanbeveling, over de belasting welke in de meeste plaatsen wel ad. 20 procent de contributie zal vermeerderen, overleg te plegen met de stedelijke autoriteit, ook wat betreft het innen in termijnen. De Nederlandsche Liga kan aan de afdeelingen geenerlei voorschotten verstrekken. Volledigheidshalve geven wij U hierbij nog eens een overzicht van den huidigen toestand der Liga:
| Amsterdam: secr. |
Menno ter Braak, den Texstraat 31b (C.) |
| Den Haag: secr. |
Gerard van Duyn, Copernicusstraat 155 |
| Rotterdam: secr. |
Mr. Joh. Huyts, Bergsingel 119B. |
| Utrecht: secr. |
Ir. S. van Ravesteyn, Adm.van Gentstraat 33 |
| Groningen: secr. |
Halbo C. Kool, Stoeldraaiersstraat 2. |
| (oprichtingsplannen te Delft, Dordrecht, Assen en Amersfoort.) |
Nederlandsche Liga:
secretaris-penningmeester Menno ter Braak (gironummer volgt)
redacteur-secretaris De Explicateur:
Constant van Wessem, Dalweg 15, Hilversum.
algemeen technische leiding:
Joris Ivens en Ed.Pelster, Ceintuurbaan 187, A'dam.
Buitenlandsche correspondenten (ook van De Explicateur):
M.H.K. Franken, 26 Rue du Départ, Paris XVI.
Simon Koster, Eisenacherstrasse 103, Berlin, W.30.
Juridisch adviseur:
Mr. J.H. Polenaar.
In verband met nog resteerende organisatorische moeilijkheden, mededeelingen over finantiëele vooruitzichten, over de conferentie met den Bioskoopbond en mededeelingen van algemeenen aard wordt Woensdag a.s te 9 uur 's nam. in de Societeit ‘De Kring’ (Café Former), Kleine-Gartmanplantsoen te Amsterdam nog eenmaal een gecombineerde bestuursvergadering der Nederlandsche Filmliga en der Amsterdamsche Afdeeling gehouden, waarop uwe tegenwoordigheid dringend gewenscht zou zijn. Nieuwe alinea
Verzoeke anders bij eventueele verhindering vriendelijk bericht van ontvangst van dit schrijven en eventueele opmerkingen of navragen.
Henrik Scholte.
Secret. ad interim
Origineel: Amsterdam, EYE Film Instituut Nederland
Auteursrechtelijk beschermd