Des wereldts proef-steen ofte de ydelheydt door de waerheyd beschuldight ende overtuyght van valsheydt
(1643)–Anton van Bourgoingne, Petrus Gheschier–
Auteursrechtvrij
[pagina 210]
| |
Waerheydt.
| |
[pagina 211]
| |
VVaerheydt.
Eertyts (soomen vindt gheschreven)
VVasser eenen gheck in't leven,
Droef van wesen, vreck van aerdt,
Kael van hoofde, grijs van baerdt;
Die door ghelt-sucht inghenomen
Nu soo verre was ghecomen,
Dat den onversaedden lust
Noydt en liet sijn hert gherust.
Desen (soo dit beeldt kan toonen)
VVild' eens oversien sijn kroonen,
En verluchten sijne kas,
Daer hy stil en eenigh was.
'T was om meer en meer te tellen,
'T was om sijnen lust te stellen,
Die gheduerigh was onstelt
met het gout, en 't silver gelt.
Aen de Tafel dan gheseten
Om sijn grooten Schat te weten,
En te streelen sijn ghemoet
Door het overvloedigh goet,
Heeft ghenomen valsche Brillen
Die de rijcke-vrecken willen;
Anders en begheerd' hy gheen
Om te siene twee voor een.
| |
[pagina 212]
| |
Nu dan besigh met die saken
Vondt hy wonder groot vermaken,
Soo hy stuck voor stuck aensagh
Datter veel voor eene lagh.
Iae die groote valsche leughen
Gaf hem sulck-een groot verheughen,
Dat hy dickwils bly ghenoegh
Daerom in sy-selven loegh.
Siet eens hoe die vrecke ghecken
Leughens oock tot blijdschap wecken;
Siet eens hoese zijn ghewieght
Met een vlaschen Bril die lieght.
Leser ghy bespot die menschen,
Die dees dobbel Brillen wenschen;
Maer ick bidd' u, staet wat stil
En bespot u eyghen Bril,
Die u looser weet te vieren
En te streelen met versieren;
Iae door leughens sonder deught
Oock den wijsten man verheught.
Dat zijn schoone Schilderijen
Die veel ydel menschen vrijen,
Die ons bringhen op't paneel
Leughens van een stout pinceel.
'T Zijn al leughens diese gheven,
En alleen den schijn van t'leven;
| |
[pagina 213]
| |
'T schijnt voorwaer het beeldt dat leeft,
En 't zijn leughens wat het heeft.
Dese menschen sot van sinnen,
Die de Schilder-konst soo minnen,
Lacchen selfs met hun verraedt;
Is dit niet een botte daedt?
VVijdt-beroemde Tafereelen
Konnen oogh en sin soo streelen,
Datse weien druck en pijn
Van die fraeytst bedroghen zijn.
Siet-men niet daer meest om loopen
Dat best leughens kan vercoopen,
En door claer vervalschsten schijn
Doet de doodt het leven zijn?
Kan den Schilder ons vertooghen
Door verdiepen en verhooghen,
Dat een vlamme sonder brandt
Brandt, en vlamt in ons verstandt?
Kan hy door sijn konst verschoonen
Naer het leven doo' persoonen,
Soo dat ieder als ghevoelt
Dat den dooden mensche woelt?
Kan hy treffen hoogher saken
Die ghelijck het wesen raken,
Oft den mondt, oft soet ghelaet,
Oft het lichaem soo het gaet:
| |
[pagina 214]
| |
Kan hy roos ghelijcke kaken,
Kan hy blonde vlechten maken,
Oft de lippen als korael,
Oft de ooghen als een strael:
Kan hy maken helsche gheesten,
Oft den bosch vol felle beesten,
Oft de zee met windt onstelt,
Oft den slagh in't open velt:
Ieder compt van verr' gheloopen
Om die stucken op te coopen,
En men spaert noch ghelt, noch goedt
Om de leughen die ons voedt.
Moeten wy dan niet belijden,
Dat de leughens ons verblijden;
Dat de leughens quisten 't ghelt,
'T welck den armen dient ghetelt.
Maer wat wil ick dit beclaghen?
'T Is gheschiedt voor onse daghen,
En 'tsal blijven naer ons oock,
Datman coopen sal den roock.
Schilders die seer konstigh lieghen
En de sinnen meest bedrieghen,
Hebben over duysent iaer
Princen hen ghetrocken naer;
En ghelijck men vindt te lesen,
Hebben oock gheweest ghepresen,
| |
[pagina 215]
| |
En ver-eert met groote jonst
Om de valsche Schilder-konst.
Alexander in sijn leven
Door dees ydelheydt ghedreven,
Gaf Apelles in sijn hof,
Woonsté, cost, en hooghen lof:
En om't konstigh Beelde-snijden
Heeft Lysippum doen verblijden,
Als hy hem een keten sondt,
VVeerdigh meer als duysent pondt.
VVij bevinden noch op heden
Dier-ghelijcke sottigh-heden
En daer zijnder noch al meer,
Die hier hebben eenen keer.
Hadde Florus niet gheloghen,
Hadde Rubbens niet bedroghen,
Al hun stucken, al hun goet,
VVaer vertreden met den voet.
Maer om datse tot vermaken
Schilder-leughens konsten maken,
Daerom slaet-men ooghe-merck
Op hun konstigh beelde-werck.
Ick en wil niet onverduldigh
Maken eenigh Schilder schuldigh,
Dat hy met een netten treck
Treft een schoone Stadt oft vleck;
| |
[pagina 216]
| |
Oft met verwe nae kan botsen,
Leghers, stroomen, velden, rotsen;
Iae de voghels van de lucht
Door sijn konste maeckt beducht.
Maer 'ken kan het niet begrijpen,
Datmen schatten gheeft voor pijpen,
En (ghelijckmen vele siet)
Soo veel ghelt voor leughens biet.
Hoordt mijn segghen edel-lieden,
En wilt dese dwaesheyt vlieden,
'T is een onbedacht verstandt
Dat om leughens goet verpandt.
|
|
