Groot gebedenboek ten gebruike van katholieke christenen voor alle dagen en tijden van het jaar en alle omstandigheden des levens

[p. 93]

Vasten- en onthoudingswet voor de Nederlandse kerkprovincie

Op 15 Januari 1950 hebben de bisschoppen van Nederland de volgende bepalingen uitgevaardigd.

I. Vastendagen zijn:

1.	Alle dagen van de veertigdaagse vasten, uitgezonderd de Zondagen en Paas-Zaterdag na 12 uur 's middags.
2.	De Quatertemper-Woensdagen, -Vrijdagen en Zaterdagen door het jaar.
3.	De Vigiliedagen van Pinksteren, Maria ten Hemelopneming, Allerheiligen en Kerstmis, behalve wanneer zij op een Zondag vallen.

Op al deze dagen zijn verplicht te vasten alle gelovigen, die de leeftijd van 21 jaar bereikt hebben en nog geen 59 jaar oud zijn, behalve wanneer zij om een ernstige reden daarvan wettig zijn ontslagen. Zij mogen op vastendagen slechts ééns per dag een volle maaltijd nemen en daarbij ook vlees gebruiken, uitgezonderd wanneer die dag tevens onthoudingsdag is. Bij de overige gebruikelijke maaltijden moeten zij zich echter aanmerkelijk beperken en derhalve minder voedsel gebruiken, dan zij gewoon zijn, en zich van vlees onthouden.

II. Onthoudings- of vleesloze dagen zijn:

1.	Alle Vrijdagen van het jaar, behalve wanneer daarop een ter plaatse verplichte feestdag valt.
2.	Alle Quatertemper-Woensdagen en -Zaterdagen.
3.	De bovengenoemde Vigiliedagen, behalve wanneer zij op een Zondag vallen.
4.	As-Woensdag, alsmede Paas-Zaterdag tot 12 uur 's middags.

Op al deze dagen zijn tot onthouding verplicht allen, die 7 jaar of ouder zijn tot aan het einde van hun leven, behalve wanneer zij om een ernstige reden daarvan wettig zijn ontslagen. Zij mogen op onthoudingsdagen geen vlees, spek of jus uit vlees gebruiken. Spijzen echter met dierlijk vet bereid en alle overige voedingsmiddelen zijn op alle dagen van het jaar, zelfs op Goede Vrijdag, voor iedereen geoorloofd.

III. Krachtens Pauselijke volmacht verlenen Wij voor dit jaar dispensatie in het vasten- en onthoudingsgebod op alle dagen, behalve op Goede Vrijdag, aan de volgende personen, ook als zij buiten Nederland verblijven:

1.

Aan de arbeiders, die doorgaans zeer zware lichamelijke arbeid verrichten, zoals: ondergrondse mijnwerkers en anderen, die in het mijnbedrijf zeer zware arbeid verrichten; arbeiders in cementfabrieken, die met de verzorging van de ovens belast zijn (b.v. stokers) of hiermede in zwaarte gelijk te stellen arbeid verrichten (b.v. boorders en cementladers); arbeiders in mergelgroeven, die onmiddellijk bij het kalkblussen betrokken zijn; stokers op schepen of op locomotieven; arbeiders, die in steenhouwerijen zwaar hakwerk verrichten; delvers, kruiers en steenbakkers in de kleiwarenindustrie; sommige veenarbeiders.

[p. 94]

	zoals turfstekers, -kruiers en -laders; caissonarbeiders, die onder water funderingen maken: dijkwerkers en griendhakkers in natte grienden.
2.	Aan de arbeiders, die zware lichamelijke arbeid verrichten, wanneer zij bovendien óf voortdurend onder kunstmatig hoge of lage temperatuur werken, óf bij hun werk voortdurend in aanraking komen met voor de gezondheid schadelijke stoffen (giftige arbeid) óf aanmerkelijk langer dan normaal moeten werken, óf in de nachtploeg werken - deze laatsten uitsluitend in de perioden, waarin zij tot de nachtploeg behoren.
3.	Aan de gevangenen en aan degenen, die in neutrale of niet-katholieke inrichtingen verpleegd worden.

IV. Wij verlenen voorts in gevolge Pauselijke volmacht voor dit jaar dispensatie alleen in de vastenwet (zodat de betrokkenen derhalve zonder meer niet ontslagen zijn van de onthoudingswet) aan:

1.	vrouwen, die in verwachting zijn of een kind zelf voeden;
2.	allen, die zich beroepshalve wijden aan de verpleging in ruimere zin (religieuze en leken-verplegers en verpleegsters van zieken, vroedvrouwen, kraamverpleegsters en kraamverzorgsters), doch alleen op de dagen (etmalen) waarop zij nachtdienst hebben.

V. Vervolgens verlenen Wij krachtens Pauselijke volmacht voor dit jaar dispensatie alleen in de onthoudingswet op alle dagen van het jaar, behalve op Goede Vrijdag, aan de volgende personen, ook als zij buiten Nederland verblijven:

1.	Aan de samenwonende familieleden, het inwonend dienstpersoneel, de dagbedienden en genodigden van de arbeiders, die hierboven op grond van hun arbeid reeds in de onthoudingswet gedispenseerd zijn, doch alleen voor de hoofdmaaltijd. Het is echter niet vereist, dat zij deze maaltijd gezamenlijk met de bedoelde arbeiders gebruiken.
2.	Aan de militairen en aan alle overigen, aan wie in dienstverband door de burgerlijke Overheid of de leiding van neutrale of niet-katholieke inrichtingen maaltijden worden verstrekt, doch alleen voor zover zij van de hun verstrekte maaltijden gebruik maken. Eveneens aan de zeevarenden, wanneer zij zich van de scheepskost bedienen.
3.	Aan de samenwonende familieleden, het inwonend dienstpersoneel, de dagbedienden en genodigden van de huisgezinnen, waarvan de vader of enig hoofd niet-katholiek is, doch alleen voor zover zij van dezelfde maaltijden gebruik maken als het niet-katholiek hoofd, zij het dan ook niet gelijktijdig. Wanneer deze personen onder de vastenwet vallen, moeten zij zich op vastendagen, buiten de hoofdmaaltijd, van vlees onthouden.

VI. Volgens de algemene kerkelijke wet zijn alle Zaterdagen van de veertigdaagse vasten tevens onthoudingsdagen. Op grond van een bijzondere volmacht ontslaan Wij alle gelovigen voor dit jaar echter van de onthoudingswet op deze Zaterdagen, met uitzondering van de Quatertemper-Zaterdag en van Paas-Zaterdag tot 12 uur 's middags.

Zij echter, die van deze laatste dispensatie gebruik maken, zullen op elk dier Zaterdagen, waarop zij dit doen, driemaal het Onze Vader en het Wees Gegroet met één maal de Twaalf Artikelen des Geloofs bidden of met Pasen minstens 25 cent offeren.

VII. De gelovigen, die niet behoren tot degenen, die in het voorafgaande door Ons rechtstreeks zijn gedispenseerd, en van mening zijn, dat de

[p. 95]

onderhouding van de vastenwet of van het onthoudingsgebod voor hen onmogelijk of al te bezwaarlijk zou zijn, kunnen zich voor het verkrijgen van volledige dispensatie of van verzachting wenden tot de pastoor der parochie of een ander daartoe bevoegde priester.

VIII. Tenslotte vermanen Wij alle aan Onze zorgen toevertrouwde gelovigen, om door vrijwillige verstervingen, aalmoezen en andere goede werken aan te vullen, wat door het gebruik maken van de door de kerkelijke Overheid ingevoerde verzachtingen en dispensaties aan hun boetedoening en versterving ontbreekt.

De offers en aalmoezen zullen gestort worden in een bus, welke daarvoor tegen Pasen in de kerk zal worden geplaatst.

Voor de Belgische bisdommen

Voor het jaar 1950 hebben de bisschoppen van België de volgende bepalingen afgekondigd:

I. Voortaan verplicht de wet op het vlees-derven op iedere Vrijdag gedurende gans het jaar, alsook op iedere Woensdag gedurende de vasten.

De wet op het vlees-derven verbiedt het gebruik van vlees en van vleesnat. Vis, eieren en alle andere eetwaren, zelfs met vet voorbereid, worden toegelaten.

II. Krachtens de machten ons door de Heilige Stoel verleend, ontslaan wij van de wet op het vlees-derven op alle andere onthoudingsdagen van het jaar, uitgenomen de vigilie van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming.

Wij ontslaan van de wet op het vasten op alle vastendagen van het jaar, met uitzondering van Aswoensdag, Goede Vrijdag en de vigilie van Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming.

III. Eenieder blijft verplicht de algemene wet van de christelijke versterving, die nooit wordt opgeheven, naar best vermogen te onderhouden Men zal zich van deze verplichting kwijten door de ontberingen die de huidige omstandigheden nog opleggen, in geest van boetvaardigheid aan God op te dragen.

IV. Wij verlenen vrijstelling van de wet op het vlees-derven op alle Vrijdagen van het jaar, uitgenomen op Goede Vrijdag.

1.	aan de militairen in werkelijke dienst, aan hun echtgenoten, kinderen en dienstboden die met hen inwonen, en insgelijks aan de andere personen die wezenlijk aan de militaire dienst zijn verbonden, alsook aan de families die troepen huisvesten;
2.	om wille van de zware arbeid waartoe zij gehouden zijn, aan de zeelieden en aan de schippers, aan de werklieden der havens, der hoogovens, der staalfabrieken, der zinkovens, der pletmolens, der scheikundige fabrieken, der glasblazerijen, der mijnen en der steengroeven, alsook aan degenen die op het veld zwaar landbouwwerk verrichten: de families van deze personen mogen eveneens van leze vrijstelling gebruik maken;
3.	om wille van hun oponthoud buiten het huishouden, aan de ambtenaren, agenten, bedienden, werklieden, reizigers, scholieren, die van huis hun eten meedragen; evenals aan degenen die, op reis zijnde of om wille van hun bezigheden, hun eetmaal nemen in een hotel, een spijshuis of een herberg. De vreemdelingen op doortocht mogen dezelfde vrijstellingen genieten.

V. De pastoors hebben de macht, in afzonderlijke gevallen en om billijke redenen, de personen en de families aan hun gezag onderworpen,

[p. 96]

alsook de vreemdelingen op doortocht in hun parochie, van het vasten en van het vlees-derven te ontslaan.

Wij verlenen dezelfde macht aan de biechtvaders; zij mogen er evenwel slechts gebruik van maken ter gelegenheid van de biecht en ten opzichte van elke biechteling afzonderlijk.

De zieken en personen met zwakke gezondheid zullen zich schikken naar de raad van een gewetensvol geneesheer.

VI. De gelovigen worden verzocht drie Onze Vaders en drie Weesgegroeten en eenmaal de akten van geloof, hoop, liefde en berouw te bidden, iedere dag van de Vasten waarop zij zullen gebruik maken van een gehele of van een gedeeltelijke vrijstelling van de wet op het vasten en op het vlees-derven.