Heije, Jan Pieter
Nederlands dichter (Amsterdam 1.3.1809 - Amsterdam 24.2.1876). Heije studeerde
medicijnen te Leiden, waar hij in 1832 promoveerde op het proefschrift De morbis qui
mentaler dicuntur. Tot 1857 was hij arts in Amsterdam en daarna wijdde hij zich nog
uitsluitend aan de poëzie, muziek, sociaal werk en filantropie. Samen met Aernout Drost
werkte hij mee aan De Vriend des Vaderlands en richtte hij De Muzen op. Later was hij
medewerker van De Gids.
Als dichter van kinderliederen verwierf hij een grote populariteit. Hij bewerkte een aantal
middeleeuwse liederen, bewerkte Duitse teksten en schreef een reeks ‘volksdichten’ die
populair werden, mede doordat ze op muziek werden gezet door J.J. Viotta. Daarin worden
vaderlandse, bijbelse en huiselijke thema's bezongen. Ze genieten nog steeds een grote
bekendheid. Liederen als ‘In een blauw geruiten kiel’, ‘De zilvervloot’, ‘Zie de maan schijnt
door de bomen’, ‘Een karretje langs de zandweg reed’, ‘Ferme jongens, stoere knapen’
worden nog steeds gezongen. Heije bewerkte ook sprookjes voor de jeugd. Zo berijmde hij
Sprookjes van moeder de Gans en liet er de in zijn ogen al te grote griezeligheden uit weg.
Heije heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de volksgezondheid door zijn ijveren voor een
betere hygiëne. Voorts zette hij zich in voor volksonderwijs en muzikale opvoeding.
In 1865 verzamelde hij zijn gedichten in Al de volksdichten, een uitgave in twee delen, waarin
later nog aanvullingen werden opgenomen. In 1971 verzorgde M. van der Plassche Een
bloemlezing uit de volksgedichten die in 1980 een herdruk beleefde.
Literatuur: BNTL; BWN; Oosthoek; WP-lexicon; J.A. Alberdingk Thijm, ‘Levensbericht’,
in: Jaarboek Mij Ned. Letterkunde (1877), p. 43-53; A.R. Kleyn, ‘Dr. Jan Pieter Heije (Dr. Jan
van Amstel)’, in: Sibbe 4 (1944) 4, p. 100-116; A. Querido, ‘Jan Pieter Heije’, in: Tijdschrift
voor Sociale Geneeskunde 42 (1964) 23, p. 893-898; A.J.M. Asselbergs. Dr. Jan Pieter Heije
of de kunst van het leven (1966); P.H. Schröder, ‘De dichterlijke weldoener Jan Pieter Heije’,
in: En met zo'n juffertje ging dominee trouwen (1968), p. 75-78; J. Stroop, ‘De nieuwe koers
van Dr. Heije’, in: H. Bekkering (red.). Literatuur zonder leeftijd 16 (2002) 58, p. 241-253.
J. Smeyers
[Aangevuld, januari 2006]
Auteursrechtelijk beschermd