Ritschl, Giza
Ps. van Gizela Zsuzánna Ritschel, Nederlandse
(Hongaarse) dichteres (Boedapest 22.12.1869-'s-Gravenhage 26.4.1942).
Kwam in 1896 als circusartieste naar Nederland; bleef
ongehuwd in tegenstelling tot de mare (die zijzelf heeft verspreid) als zou zij
danseres en gehuwd zijn geweest met Bas Veth. Nadat Henri Borel haar
dichtproeven aan Frederik van Eeden had getoond, bevorderde deze de uitgave van
haar eerste bundel: Verzen (1901); een belijdenis van de onvrede en de
frustraties om haar leven in concubinaat, resp. het achterwege blijven van een
huwelijk. Haar taal is niet vrij van hongarismen, haar uitingswijze vertoont de
invloed van het Hongaarse volkslied en de populistische lyriek, vnl. van
Petöfi, maar vooral van de Hongaarse `Tachtiger' Gy. Reviczky, van wie zij
de techniek van het korte gedicht moet hebben geleerd (van de 122 gedichten
zijn 99 niet langer dan 6 regels; geen is langer dan 12). Zij is hiermee de
eerste dichteres van niet-oosterse korte gedichten.
Daar de Nederlandse kritiek onbekend was met de Hongaarse
poëtische traditie en versleer, werd haar plastiek voor hoogst persoonlijk
en haar versificatie voor volkskunst aangezien. De bewonderende kritiek (o.a.
van Kloos) werd niet gedeeld door Karel van de Woestijne (Vlaanderen,
1903), die haar zwakheid doorzag. Nieuwe verzen (1904) ontstond in de
periode van de verbreking der relatie door Veth; de gedichten hebben een
elegisch-opstandig karakter; haar taal is vrijer van het Hon-
Auteursrechtelijk beschermd