De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Querido, Israël

Nederlands prozaschrijver, criticus en essayist (Amsterdam 1.10.1872-ald. 5.8.1932). Broer van Emanuel. Was achtereenvolgens werkzaam als violist, horlogemaker, diamantbewerker en juwelier; ten slotte jarenlang journalist bij Algemeen Handelsblad. Zeer belezen autodidact; socialist. Begon zijn literaire loopbaan als dichter onder ps. Theo Reeder (Verzen, 1893; Gedichten, 1894).

Meer opgang maakte hij met naturalistische romans, o.a. Levensgang (1901), waar-

[p. 464]

in hij de wereld der diamantbewerkers beschreef. Daarnaast produceerde hij diverse bundels kritisch en essayistisch werk. Autobiografische elementen vindt men in de romans Zegepraal (1904) en Kunstenaarsleven (1907). Woonde enige tijd onder de `Jordaanse' bevolking om stof op te doen voor zijn breed opgezet `Amsterdamsch epos' waarvan het eerste deel, De Jordaan (1912; dln. ii t/m iv: 1914, 1922 en 1924), al dadelijke een enorme opgang maakte ondanks de barokke stijl. De auteur leefde zich uit in een hartstochtelijk-zintuiglijke beschrijving van stad en bevolking.

Minder succes had Querido als toneelschrijver. Zijn poging om met A.M. de Jong een linksgericht literair maandblad te leiden, getiteld Nu, wekte verzet bij de expressionistische jongeren en moest na twee jaargangen worden gestaakt. In zijn latere jaren legde hij zich vooral toe op de historische roman met oosterse (De oude waereld: i Het land van Zarathustra, 1918, ii Zonsopgang, 1920, iii Morgenland, 1921) en bijbelse (Het volk Gods, 2 dln., 1932) stof. Ook schreef hij enkele biografieën (Napoleon, 1913; De jeugd van Beethoven, 1919). Zijn werk, dat van plastisch taalvermogen getuigt, verouderde evenwel spoedig.

Werken:

Meditaties over literatuur en leven, 1 (1897, niet vervolgd); Studiën over tijdgenooten, 1 (1899, niet vervolgd); Menschenwee, roman van het land (1903); Over literatuur (1904); Literatuur en kunst (1906); Muziek, tooneel en literatuur (1908); Studiën (1908); Van het groene laken (1911); Geschreven portretten (1912); Melvina en de legende van den vuurtoren (1913); Saul en David (1914); Letterkundig leven, 3 dln. (1916-1923); Aron Laguba (1917); Van verbeelding en werkelijkheid (1918); Van verleden en heden (1919); Over literatuur (1924); Misleide majesteit (1926); Simson de godgewijde (1927); Simson; ontreddering (1929).

Literatuur:

E. d'Oliveira, De jongere generatie (1914); A.M. de Jong, `Q.'s Amsterdamse epos De Jordaan', in Socialistische Gids (1925); J.L. Boender, I.Q. en het begrip literatuur (1927); Opwaartsche Wegen (1928-1929), bibl.; A.M. de Jong, I.Q., de mens en de kunstenaar (1933); K. de Wind, Rondom het leven van I.Q. (1933); G. Borgers, `Herman Heijermans en I.Q.', in Maatstaf, 12 (1964-1965); Sj. van Faassen, `Vier brieven van Is. Querido en A.M. de Jong over Nu', in Tirade, 20 (1976); R. Mozes, `I.Q. en de modernen', in Was ik er ook eerder? (1980).

[G.W. Huygens]