De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Fabricius, Jan

Nederlands toneelschrijver (Assen 30.9.1871-Wimborne, Dorset, 23.11.1964). Vader van de schrijver Johan Fabricius. Hoofdredacteur van versch. bladen, zowel in Nederlands-Indië als in Nederland. In 1938 vestigde hij zich in Engeland. Hoewel Fabricius op latere leeftijd ook enkele romans en drie delen memoires heeft gepubliceerd, ligt zijn betekenis in zijn toneelwerk.

Zijn technische vaardigheid en meesterschap in het schrijven van een dialoog, maken zijn stukken goed speelbaar. Kind van een tijd die het realisme beoefende (Heijermans, Hauptmann), kon hij toch niet de romantiek geheel laten varen. Het handelingsverloop is vaak gewild; er wordt dan bewust aangestuurd op een aandoenlijke werking, zodat sommige van zijn stukken het predikaat `melodramatisch' verdienen. Gedreven door een sterk gevoel voor rechtvaardigheid zocht hij zijn gegevens in de problematiek van milieus die hem vertrouwd waren: het boerenland van Groningen en Drente, de planterswereld van Indië. Fabricius' werk werd in Nederland en ook in het buitenland met succes opgevoerd. Tot zijn bekendste werken behoren Eenzaam (1980) en Dolle Hans (1916). Sommige stukken zijn vertaald in het Frans, Duits, Engels, Noors, Deens, Fries en Gronings.

Werken:

Met den handschoen getrouwd (1907); De rechte lijn (1910); Onder één dak (1914); Totok en Indo (1915); Nonni (1916); Sonna (1916); Popje (1916); Hein Roekoe (1918); Seideravond (1923); Jeugdherinneringen van een Assener jongen (1946), mem.; Mensen, die ik gekend heb (1960), mem.; Uit mijn tijd (1961), mem.

Uitgave:

Het toneel (1964).

Literatuur:

K. Loos, J.F. en zijn werken (1923), diss.; J.H. Rössing, in Het toneel (1916); A. de Ridder, in Den Gulden Winckel (1916); T. Naeff, in Dramatische Kroniek, i (z.j.); H. van Wermerskerken, in Na tien jaar (1934); G. Brom, in Java in onze kunst (1937); J. Spierdijk, `In memoriam J.F.', in Het toneel (1964); J.F., de man en zijn werk (1971), met inl. van J. Spierdijk; H.J. Prakke, `Nederland herdenkt J.F. 1871-1971', in Idem, Garven van de oogst der laatste jaren (1975).

[H.H.J. de Leeuwe]