De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Brink, Jan ten

Nederlands prozaschrijver (Appingedam 15.6.1834-Leiden 19.7.1901). Had tijdens zijn studie theologie te Utrecht een bijzondere belangstelling voor C.W. Opzoomer. In 1857 werd zijn prijsvraagstuk over G.A. Bredero bekroond. Drie jaar later promoveerde hij bij Ter Haar op een dissertatie over Coornhert. Was enige tijd huisleraar te Batavia en daarna (1862-1884) leraar aan het Haags gymnasium, waar hij o.a. Emants, Couperus en Netscher als leerlingen had. Toen volgde zijn benoeming tot hoogleraar te Leiden, als opvolger van Jonckbloet. Van 1869 tot 1887 was hij redacteur van Nederland.

Hij schreef Oost-Indische dames en heeren (1866), vier novellen gebaseerd op zijn korte Indische ervaring, aantrekkelijker dan latere verhalen, al vindt men ook hierin de zwart-wit tegenstelling die Ten Brinks weinig gecompliceerde en wat haastige natuur verraadt. Hij was een bijzonder produktief, maar nogal oppervlakkig schrijver. Ook zijn studies hebben weinig diepgang. In zijn letterkundige schetsen beperkte hij zich tot het verzamelen van allerlei, vaak onbelangrijke, feiten.

Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde (1897) verdient vermelding wegens de rijkdom en kleur van de illustraties en facsimiles.

Werken:

Gerbrand Adriaensen Brederoó (1859), bewerkt in 1871 en 1888; Dirck Volkertsen Coornhert en zijne Wellevenskunst (1860); De schoonzoon van Mevrouw de Roggeveen, 2 dln. (1871-1873), r.; Emile Zola (1879); De familie Muller-Belmonte (1880), r.; Geschiedenis der Noord-Nederlandsche letteren in de XIXe eeuw (1888-1889), met naw. van F. Smit-Kleine.

Uitgaven:

Romans en novellen, 4 dln. (1885); T.H. de Beer, Gesch. der Noord-Nederl. lett. in de XIXe eeuw (1902-1904²); L. Brummel, J.t.B./Cd. Busken Huet. Brieven aan de uitgever van het tijdschrift Nederland (1965).

Literatuur:

G. Brom, Geschiedschrijvers van onze letterk. (1944); F. Schregel-Onstein, Het rijk geschakeerde leven van Prof.Dr. J.t.B. (1972); J. in 't Veldt, `Het humanisme van J.t.B.', in Rekenschap, 25 (1978).

[H.A. Wage]