Geschiedenis van Leuven. Geschreven in de jaren 1593 en 1594

Groote Spuije.

De groote Spuije¹ vande Dijlen, oock gereputeert voer eene poorte oft inganck vande stadt, ten waetere geleghen, aende voers. buijtenvesten, tusschen de Hooffpoorte ende de Bruesselsche poorte, een exellent, schoon, sterck ende heerlijck werck, wordden, bijde stadt Loven, 3^a maij anno 1365, begonst te maecken, ende waeren daertoe ghestelt als commissarissen van stadts wegen: Nicolaes van Dormaele, Salomon van den Bollenborne ende Vranck Blanchaert; ende cost de stadt Loven 12,922 motoenen, 2 st. paijements; ende de voers. commissarissen hadden elcken, voer hunne vacatien, 100 motoenen.

Anno 1465, aende Spuije verrepareert 1258 gulden, 26 ½ plecken paijements. Ende wert de voers. groote Spuije wederomme hermaeckt ende gerepareert, anno 1467, om dwaeter vande Dijle bat te bedwinghen, ende vuijt te sluijten, ende cost de stadt Loven alsdoen 4226 gulden. Het es te verwonderen datmen zulcken wercke in zulcke stercke ende snelle reviere, als de Dijle es, heeft connen funderen, mits het onsprekelijck ende overvloedich waeter dat zij bijbrenght, ende boven dijen dat de voers. Dijle de snelste es vande andere Brabantsche revieren; soo treckt ende leijt zij met haer noch bijnaer allen de revieren vanden walschen Brabant, soo datse de selve elswaerts haeren loop es verbiedende ende benemende. Sij loopt soo steijgens datse aende Vuijlaecke poorten, daer zij int middel passeert,

1 De groote sluizen, op de Nijvelsche vest, tusschen de Naamsche poort en den IJzermolen.

[p. 187]

ende de stadt vuijt loopt, wel 10 voeten neder oft leeger es, dan zij es aende arcke achter tGodtshuijs van Sinte Geertruijden, binnen Loven. Ende es dijen van Loven zeer bequaem ende proeffijtelijck, ende en connen oock niet langer met overvloet van waetere gequelt oft beschaedicht wordden, soo wanneer de voers. Spuije, ten behoorlijcken tijde, getrocken wordt, bij oorsaeke datse alle 24 ueren valt ende affgaet. Alle vuijlicheijt vande stadt leijdt zij oock met haer, ende schencket lieberaelijcken dijen van Mechelen. Opde voers. reviere vander Dijlen staen, binnen Loven, 10 molens te wetene:

1. Den Schorsmolen, toebehoorende den ambachte vande Vetters binnen Loven; 2. den Vliechmolen, bijden Gaffelmolen; 3. den Gaffelmolen aende Wolffspoorte; 4. den Redinghen oft Rengenmolen, aende Redinghen poorte; 5. den Aamolen opde Leije; 6. den Slach oft Smoutmolen, opde Vuijlaecke, toebehoorende den ambachte vande Vettewaeriers, binnen Loven; 7. den Viermolen ende den Engenvliet, opde Vuijlaecke; 8. den Sluijsmolen, toebehoorende onsen genaedigen heere de Coninckelijcke Majesteijt van Spaegnien, als hertoghe van Brabant; 9. den Nieuwmolen, bijde Moutmolen, inde Wandelwijck, aende Guldemouve, toebehoorende den hertoghe van Brabant, gemaeckt anno 1364, ende plach te staen bijde Predicaeren nederwaerts; 10. de Moutmolen, toebehoorende de voers. Conincklijcke Majesteijt, als voere, ende gemaeckt anno 1364, in aprili, als voere.

Welcke voers. Molens selden, doerden opvloet van waetere oft groote droochte, het maelen laeten, alsoo dat die van Loven niet lichtelijck benauwt en connen wordden, gelijck vele andere omliggende steden, want als hunne molens 9 oft 12 daeghen staen, sonder maelen soo moeten zij hunne toevlucht nemen totte rosmolens, windtmolens ende andere.

Anno 1421, 12 octobris, heeft de stadt van Loven vercreghen, tegens hertoghe Jan van Brabant, te moeghen maecken eene Schipvaert, opde voers. Dijle, tusschen Loven ende Waevere (int groot Chaerterboeck, folio 50). Ende inde selve maent van octobris, wordden daertoe gemaeckt twee Sluijsen, eene te Heverle ende dandere te Florivaen, omden val vande waetere te proeven.

Anno 1568, heeft de stadt van Loven, inde voers. groote Spuije, opde eene zijde, doen maecken eenen Volmolen, omde wullelaeckenen te vollen, waervoere de selve stadt aen onsen genaedigen heere de Conincklijcke Majesteijt, als hertoghe van Brabant, voerde erictie vanden selven Volmoelen, jaerlijck moet betaelen twee rhinsgulden, ende aende dekenen vande drapereijen jaerlijck twee torrens; daermen voer betaelt twee rhinsgulden ende 2 st. Dezen molen soude zeer proffijtelijck voerde stadt Loven zijn, waert saecke dat de traeffijcke oft neringhe vanden wullenwercke hier, te Loven, waere, gelijck zij over de 200 ende meer jaeren geweest es.