De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

20. Circulaire brieven van recommandatie door Burgemeesteren.

(p. 174.) Burgemeesteren, als eenige diensten ofte offitiën comen vacant te werden, die door haere Eedelen Grootmogende begeven werden, en in de pointen van beschrijvinge gebracht sijn, waerover op den darden dach van de vergaederinge werd geresolveert, soo brengen die pointen in de vroetschap, om articulatim op geresolveert te werden. Die speculatiën op de offitiën heeft, voecht sich bij Burgemeesteren met recommandatie, die (door) haer E.E. (in) con-

[p. 156]

sideratie opgenomen sijnde, (werden) de Heeren, gaende ter dachvaert van Hollant, geauthoriseert daerin te gaen nae haeren last, en ter vergaederinge t'selfde uyt te wercken, of te spreecken met de leeden, soo geen apparentie sien den een of ander toe te vallen, met toesegginge van 't selfde op andere tijden voor geobligeert te houden. Soo Burgemeesteren haer laeten geleegen weesen aen den een of ander Heer, soo laeten, of eygener authorityt, ofte (op) resolutie van den raedt, afgaen aen de magistraeten der steeden, stem hebbende in de vergaederinge, brieven van recommandatie, ende soo daer meer aen geleegen laeten weesen, secondeeren de missives door eenige gedeputeerdes, waervan eenige exempelen volgen.

Den Heer Pieter Hooft, Drost van Muyden ende Ballieuw van Goylant, den 21^sten Mey 1647 overleden sijnde, heeft den raet, op het 23^ste point van de beschrijvinge der Gecommitteerde Raeden, den 15^den Julij omstandelijck geresolveert Albertus Coenradus Burg, Out-Burgemeester, Raet ende Gecommitteerde ter Admiralityt, van stats weegen (p. 174a.) daertoe te vorderen, alsoo eenige andere Heeren van consideratie voor haer soonen debvoiren daertoe aenwenden¹⁾. Op welcke resolutie den 16^den derselver maend Burgemeesteren circulaire brieven aen alle de leeden van Hollant hebben laeten afgaen, gestelt in serieuse termen, en is den 22^sten daeraenvolgenden op 't geproponeerde, of de gedeputeerden ymant anders soude(n) moge(n) voorstellen, naerder geresolveert nimant van stadts wegen voor te dragen dan sijn E.E. alleen en nimant anders. Niettegenstaende heeft de Out-Burgemeester Andries Bicker, gecommitteerde ter Generalityt, weten de saecke te verschuyven en uyt te wercken, dat sijn soon Gerrit Bicker Drost van Muyden is geworden.

1) Nu volgen in den tekst deze regels, die later doorgehaald zijn: ‘den Heer Andries Bicker, om Burg daervan af te lyden, bracht in consideratie of, soo een Heer van de regeeringe daertoe mocht werden gecooren, niet sonde moeten afstaen van de scharges, die als Magistraet is bedienende, als Out-Burgemeester, Raet en diergelijcke bedieningen, waerop nae omvrage is verstaen, dat het gemoveerde op sijn beloop gelaten sal worden.’

[p. 157]

Den 15^den Februarij 1663 is, op advys van Burgemeesteren, bij de vroetschap Hendrick Cloeck, soon van den Heer Pieter Cloeck, Raed en advocaet, verstaen tot raetsheer in 't Hof van Hollant van stadts wegen te recommanderen in de plaets van den overleeden raetsheer De Raet, en sulx niet connende uytgewerckt werden, den advocaet-fiscael van Strijen voor te stellen; waerop heeft becomen van Burgemeesteren voorschrijven aen de Eedelen en steeden, en om het starck voort te setten, hebben de Heeren Out-Scheepen Jan Hulft en advocaet Cornelis Hop, swagers van den gemelde Pieter Cloeck, op bewilleging van Burgemeesteren, de brieven vergeselschapt met de personeele recommandatie; doch 't versoek nam geen effect, en alhoewel het was gedaen op eygen costen, hebben Burgemeesteren verstaen sulcke versoeken niet meer toe te staen. Den 21^sten April 1667 weder bij den raet geresolveert sijnde den gesyde Cloeck van stadts wegen voor te dragen, is daerop, en op recommandatie van den gemelde Hop, die doen pensionares was, raetsheer geworden.

(p. 174b.) Door het sterven van Gerret Bicker, daer hiervoore van is gesprooken, het drostschap van Muyden comende te vaceeren, hebben Gerrit Hasselaer, Out-Burgemeester, Raet en Gecommitteerde der Gecommitteerde Raeden van Hollant, en Nicolaes van Vlooswijck, soon van den Heer president van Burgemeesteren, speculatie daerop gemaeckt en haer geaddresseert aen Burgemeesteren, yder versoeckende haere Achtbaere gunst, om 't selfde in den raedt te willen begunstigen. Den gesyde Heer president heeft te wege gebracht, dat Burgemeesteren den raet, par beslooten messives, in date 15 October 1666, (hebben) beschreven tegens den 22^sten daeraenvolgend, om daerover te delibereeren. Waerop de Heeren Vlooswijck, Tulp en Valckenier, Andries Graef absent sijnde, den raet hebben gecommuniceert, dat, alsoo (van) aensienelijcke Heeren, soo Eedelen als andere, solicitatiën staen te wachten, en die de eerste comt veelmaele voordeel heeft, te raede waren geweest, op 't versoeck haerder collega, brieven te laten afgaen van serieuse recommandatie aen de ridderschap en steeden, in faveur van Nicolaes van Vlooswijck, commissares van klyne saecken, versoekende dat den raedt

[p. 158]

't selfde haer wel geliefde te laeten gevallen. Waerop omvrage sijnde gedaen, is met eenparige stemmen geresolveert den gemelde Vlooswijck daertoe van stadts wegen voor te stellen¹⁾. Hasselaer was mede in den raedt, maer liet het vaeren, alsoo door het afsenden der voorschreeven brieven klaer sach, waer het heen soude gaen.

De voornaemste circulaire brieven sijn geweest in den jaere 1670, als wanneer door 't afsterven van den Heer d'Eedel, president van 't Hof van Hollant, al sijnde in den jaere 1665 overleeden, en die plaets door den Heer van Maesdam, als ouste raetsheer, bij provisie was bekleet totdat Ballieuw van Rijnland was geworden, als wanneer bij Hollant wiert verstaen de twee ampten niet compatibel te sijn, ende eenige leeden verstonden dat tegelijck soude connen bedienen, daer dese stadt en Rotterdam haer hart tegen stelden, alsoo Valkenier Hendrick Hudde wilde avanceeren, en is bij den raet den 17^den Maert en 3^den (p. 174c.) Juni verstaen Hendrick Hudde, raetsheer in den Hoogen Raet, daertoe van stadts wegen voor te dragen. Burgemeesteren, en voornaementlijck Valkenier, vatten dese saecke hooch op, soodat circulaire messives afgingen, in date 4 Juni, gevolcht door gedeputeerdens uyt derselver last, te weten Geelvink, President-Scheepen en Raet, Jannes Hudde, Scheepen en Raet, en pensionares Hop, als te sien in de volgende missive en credentiael. Volgens derselver credentiael, date 30 Juni, lyden die commissie op stadtscosten aensienelijk af; den 17^den Julij deden de gedeputeerden ter dachvaert in twee huerkoetsen de visite

1) Nicolaas van Vlooswijk, heer van Papekop, kreeg het ambt, en bekleedde het tot zijn dood, op 11 Augustus 1674, toen hij in den oorlog tegen de Franschen sneuvelde. Over de solicitatie naar het nu opengevallen drostambt van Muiden in 1674, zie de briefwisseling van Jacob en Pieter de Graef, uitgegeven door Prof. Fruin in de Bijdragen voor Vaderl. Geschied. 1885 p. 349 sqq., brief XV, XVI en XIX. Het drost ambt van Muiden wordt daar gezegd ‘niet altijd^a) bij, maar boven geheugenis van menschen, bekleet geweest te sijn, niet alleen bij Burgemeesterssoonen van dese stad, maer noch altijd wel van de voornaemste van Burgemeesterssoonen.’

a) Zoo staat er, maar het zal wel moeten zijn: ‘alleen’.

[p. 159]

aen alle de leeden, en nae de recommandatie bequamen beleefde antwoorden sonder conclusie; de caert was verset en liep op Bennebroek. De Burgemeester Vlooswijck lyde in deliberatie, alsoo de ordre lach op Hudde, ende ter vergaederinge singelier sullen weesen, of de ordre sullen volgen, en was neffens Geelvinck van opinie te persisteeren; Maerseveen, Jannes Hudde, Bontemantel en Corver meende(n) best te sijn met de vloot te sylen¹⁾. Den 18^den Julij 1670 is Adriaen Pauw, Heer van Bennebroek, met eenparige stemmen tot president van 't Hof van Hollant gecooren. In dese voorsyde saecken vielen veel speculatiën, waerdich (hoewel buyten propoost) te verhaelen²⁾. Men syt geen exempelen te sijn, dat den ousten raetsheer is voorbijgegaen; Mirop was de ouste, en wierde van sijn E.E. niet gesprooken; tot salvinge bequam sijn soon den 8^sten November desselven jaers een capitynschap van de guardes. Den raetpensionares De Wit werckte op den raetsheer Fannius, dat stiet uyt jalousie, en waren de gesyde gedeputeerdes van Burgemeesteren voornoemt gelast in de steeden de magistraten ofte Burgemeesteren specialijck voor te dragen, dat geliefden toe te sien en te considereeren, of voor den staet dienstich is, dat den raetpensionares te veel gesach in de Hoven van justitie heeft. De twee heevige solicitatiën waren oorsaeck, dat den derden in 't spel quam en met de bocht doorging; want den raet- (p. 174d.) pensionares, siende met Fannius niet door te comen ende dat Amsterdam door Valckenier hem tegenging, viel aen de syde van Bennebroek, gebruykende tot een argument, het onbetamelijk soude sijn een raetsheer uyt den Hogen Raet te neemen en tot president in 't Hof te brengen, en soo men daertoe soude connen verstaen, dat Rijxse ouder raetsheer aldaer is dan Hudde, die daer wel speculatie op heeft gehadt, maer uyt discretie die gedachten heeft laten vaeren, alsoo het geen gratie soude geven. De Heeren ter dachvaert sijn door den Heer raetsheer Hudde aensienelijck getracteert, in vergeldinge der

1) Met de vloot zeilen = meegaan met de meerderheid.

2) Bontemantel handelt over deze zaak zeer uitvoerig in zijne Aant. Statenverg. Holland 1670.

[p. 160]

gedane solicitatiën, en bedanckt, waerop de Heer Geelvinck met een statich aensicht antwoorde op de maeltijt, dat door de moeyelijckeyt dien tijt niet had connen slaepen, te meer Amsterdams respect daeraen geleegen was, waerover een heer smuyster lachte, alsoo in parte- culiere discoursen anders had getoondt.

De voorsyde missives waeren als volcht:

‘Aen de Heeren van de Ridderschap en stemmende steden.

Welgeboren, Edele gestrenge Heeren Edelen, Erntfeste etc. Heeren.

(p. 174e.) Alsoo de Heeren van de vroetschap van dese stadt, considereerende hoe nodich het sij, dat het vacerende presidentsampt in den Hove Provinciael hoe eer hoe liever met een bequaem persoon werde versien, hare gedachten daeromtrent gestadich hebben laten gaen en, na een rijp en gedesinteresseert overleg, van gevoelen sijn het gemene oochwit te hebben aengetroffen in den Heere Mr. Hendrick Hudde, jegenwoordich Raet in den Hogen Rade, denwelcken sij hebben goetgevonden, dat daertoe van harent wegen soude werden voorgedragen en met allerley goede offitiën oock gevordert, soo hebben wij mits deesen niet connen naelaten van daerover bij desen gedienstich te begroeten. Wij laten ons voorstaen, dat wij in de presente voorval soo verre geluckich sijn, dat wij niet en behoeven te laboreeren in dat point, 't welck in alle recommandatie wel van de meeste swaricheyt en consideratie is, in 't beschrijven en bewijsen van nodige en aensienelijke qualityten, naedemael welgemelten Heer Hudde in sijn veeljarige bedieninge van soo swaer een charge gegeven heeft soo publique preuven en ontwijfelbare bewijsen van sijne beleefthyt, naerstichyt, trouwe en rechtskundichyt, dat en al de wereld daerin genomen sullen hebben en alsnoch nemen volkomen contentement. In voegen dat ons alleenlijck overblijft bij en bij d'andere

[p. 161]

leeden van hare Ed. Grootmogende soo veel gunst voor desen Heer te verwerven, als wij aen hem, uyt insicht van 't gemene best, vrijwillich en gaerne hebben toegevoecht. Om welcke oorsaecke wij dan gansch vrind- en niet min ernstelijck versoeken, dat , soo wanneer dese saecke ter vergaederinge sal voorcomen, ons met hare gunstige stemmen gelieven , ten fine meergemelde Heer Hudde tot het voorseyde president- (p. 174f.) schap mach werden geavanceert. Indien wij soo gunstige neiginge des gemoets bij t'onswaert aentreffen, als wij voor deesen meermalen hebben gedaen, soo en vreesen wij niet, dat onse serieuse aensoeckinge sonder vrucht, en alleenlick tot een last sal sijn, te meer alsoo in een en deselve persoon ons ten hoogsten konnen verobligeeren en tegelijck haren plicht aen den staet volkomentlijk voldoen. sullen niet alleenlijk bij den voorseyden Heer Hudde, maer oock bij de ....... behoorlijcke danckbaerhyt in dusdanige en andere occasiën¹⁾......... Waermede wij desen sullen afkorten en beveelen in de heylige protextie Godes, blijvende,

Welgeboren, Edele gestrenge Heeren Edelen, Erntfeste etc. Heeren,

Uwer etc.’

Den 4^de Juni 1670.

1) In de laatste zinsnede zijn een paar woorden uitgevallen. Er heeft waarschijnlijk gestaan: ‘maer oock bij dese stadt behoorlijcke danckbaerhyt in dusdanige en andere occasiën aentreffen’.

[p. 162]

‘Edele, Erntfeste etc. Heeren.

(p. 175.) Op den 4^den Juni hebben wij, in voldoeninge van de resolutie van de XXXVI Raden deser stede, met alle ernst aen Uw Ed. geschreven en gedienstelijk versocht, dat derselver goede geliefte mochte sijn, met en beneffens dese stadt den Heer Mr. Hendrick Hudde, jegenwoordich raetsheer in den Hogen Raet, te helpen voordragen en sooveel doenelijk promoveeren tot het vaceerende presidentschap van den Hove Provinciael, welck ons versoeck wij wiilen hoopen dat om de redenen, in de voorseyde onse missive vervat, bij UEd, in gunstige agtinge sal opgenomen sijn. En alhoewel het mitsdien onnodich schijnt te wesen UEd. hierover meer lastich te vallen, soo hebben wij echter niet connen nalaten te betoonen, hoeseer ons ter harten gaet het wel bestellen van de justitie, tot dienst van 't gemeen, (en) expresselijck aen UEd. af te senden de Heeren Cornelis Geelvinck, Heer van Castricum, presideerent Schepen en Raet deser stede, en Johannes Hudde, mede Schepen en Raet, mitsgaders Mr. Cornelis Hop, onsen raedpensionares, ten eynde om bij UEd. ons versoeck mondelijck te vernieuwen, mitsgaders te suppleeren 't gene aen de expressie van onse missive soude mogen ontbreeken, UEd. mitsdien gansch vrindelijk en naebuerlijk versoekende, dat sij aen de gemelde Heeren onse gecommitteerdens gunstich gehoor gelieven te verlenen en volcomen geloof te geven in alle hetgene sij desen aengaende in onsen name sullen comen voor te dragen. Twelck van UEd. gewoonelijke beleefthyt tegemoet siende, sullen wij hiermede afbreeken en volharden te blijven,

Edele etc.’

30 Juni 1670.

a) Zoo staat er, maar het zal wel moeten zijn: ‘alleen’.