Gebruik en Mis-bruik van de Thee

Mitsgaders een Verhandelinge wegens de Deugden en Kragten van de Tabak. Hier nevens een Verhandelinge van de Coffee, Met des zelfs krachten in gezonde, en ongezonde

[fol. 2r]

Aan den Leezer.

NA dat den vermaarden Heer Cornelis Bontekoe door een ongelukkige val, gelijk aan al de wereld bekend is, was komen te sterven, daar wy onder anderen ook groot belang in hadden, als zijnde met hem overeenge-

[fol. 2v]

komen wegens het drukken van eenigen zijner Schriften, die alreedts onder de pen, en voor een groot gedeelte klaar waren, zijn wy te rade geworden (oordeelende het onze pligt het gemeen niets t'onthouden van het geen 't welk tot voordeel van der menschen gezondheid kan dienen) de tegenwoordige Traktaten, zodanig als wyze hadden, in 't licht te gee-

[fol. 3r]

ven; want zekerlijk indien den Auteur de laatste hand'er aan had mogen leggen, gelijk hy gewisselijk gedaan zou hebben zo hem God een langer leven had vergund, ze zouden grooter en beter uitgevoerd geweest zijn: doch dewyl dit niet heeft konnen geschieden, hebben wy ons moeten vernoegen met het geen dat wy hadden, en dat wy tegenwoordig door

[fol. 3v]

den druk gemeen maken. Niettemin, hoewel de dood ons van dien doorluchtigen Man beroofd heeft, komen dese Traktaaten zodanig voor den dag, volgens het oordeel van verscheide geleerde lieden met dewelke wy daar over te raad hebben gegaan, dat ze zijn naam wel mogen voeren: want waarlijk, indien wy daar niet van verzekerd hadden ge-

[fol. 4r]

weest, wy zouden ze veel liever gesmoord hebben, als om een gering gewin zijn roem te bezoedelen. De vyanden van dezen goeden Heer, welke hy in zijn leven zeer veel gehad heeft, zonder het echter verdiend te hebben, zullen hier de van neus opschorten, maar de achting, welke zijn Keurvorstelijke Doorluchtigheid voor hem heeft gehad, betoont genoegsaam, dat zijn

[fol. 4v]

verdiensten grooter waren als men ze in Holland heeft willen erkennen. Doch wy willen hier noch zijn Apologie, noch zijn Panegyricus maaken: de zaaken spreeken genoegsaam van zich zelven; en wy houden ons verzekerd, dat den onpartydigen Lezer een volkomen genoegen in deze Traktaten zal vinden, welke wel haast gevolgd zullen worden van

[fol. 5r]

noch eenige Fragmenta, die onder ons berustende zijn, en tot welker uitgeving wy tegenwoordig alle mogelijke vlyt aanwenden. Dewijl het nu by dese stoffe wel paste een Verhandelinge van de Coffeé, soo ist dat onsen Heer, den Doctor Stephanus Blankaart, een Man, voorwaar, van onvermoeiden arbeit, iets van die materie begonnen had op te stel-

[fol. 5v]

len, soo hebben wy den selven soo verre gebracht, dat wy het hier agter by gevoegt hebben, een stoffe seker die yder een wel smaken sal. Om dit blad dan voorts te vullen, stellen wy den Lezer de krachten van het exelente kruid Theé, volgens het Chineesche getuigen, hier nevens.

Vaart wel.