Haags duet

Vrijdag 24 april

Kok moet er niet aan denken dat Nederland een maximum stelt aan het aantal asielzoekers dat elk jaar naar Nederland mag komen, ‘zoals de heer Bolkestein bepleit’. Ik hoor de uitspraak in de auto nu voor de vierde keer, en elke keer weer moet ik denken aan een interview dat Kees Sorgdrager ooit met Jorritsma had, toen het rivierwater hoog stond en de dijken het bijna hadden begeven. Jorritsma zei toen dat ze er ‘niet aan had moeten denken’ dat die dijken het niet hadden gehouden. Kees zei toen streng tegen haar dat ze daar wél aan had moeten denken, want daar is ze minister voor. Jorritsma zweeg, en dat gebeurt niet vaak.

Vroeg op weg. Vandaag is het de laatste keer dat dit kabinet in officiële staat vergadert. Het begin van de avond mag vastgelegd worden door fotografen en camera's. Ik begeleid de nos-ploeg. Veel ministers zeggen het zich niet eens gerealiseerd te hebben dat dit een historische vergadering is, maar volgens de Rijksvoorlichtingsdienst is de opkomst ongekend hoog. Ook veel staatssecretarissen hebben zich voor dit kabinetsoverleg aangemeld.

Daarna naar de persontmoeting van de vvd. Kandidaat-Kamerlid Nicolaï maakt ten overvloede duidelijk dat de publieke omroep weinig heil te verwachten heeft van zijn partij. De wekelijkse persconferentie van Kok is vroeg. Kok heeft haast, hij moet nog naar de koningin en wil zich voorbereiden op het debat met Bolkestein. Als hij Nieuwspoort verlaat, zegt hij zelfverzekerd: ‘Tot in de volgende kabinetsperiode.’ De camera liep nog, we zullen het zeker uitzenden.

In de loop van de middag naar Hilversum om de opname van het debat Kok-Bolkestein bij te wonen. Meteen aan het begin doet Bolkestein de langverwachte mededeling: hij is de kandidaat-premier van de vvd. Hij zegt het bijna met weerzin. Kok reageert gretig: eindelijk duidelijkheid, eindelijk een echte ‘vijand’. Ik zit naast Noortje van Oostveen. Ze

[p. 87]

zit driftig te schrijven. Tijdens de eerste ingelaste pauze voor reclame zegt ze dat ze niet weet wat ze van het debat moet vinden. Het komt duidelijk onverwacht, dit geschenk van Bolkestein.

De opzet van het debat biedt weinig mogelijkheden voor de confrontatie die Bolkestein wilde. De rol van het publiek is groot. Kok doet het veel beter dan Bolkestein. Voortdurend neemt Kok het woord als gespreksleider Frits Wester een gespreksthema probeert af te ronden. Frits probeert hem af te kappen, maar dat lukt hem zelden. Aan het eind maakt Bolkestein een fout. Hij zegt dat Kok nog steeds premier mag worden als de vvd een paar zetels groter wordt dan de PvdA. Kok haalt de slag meteen binnen: ‘Meneer Bolkestein, dan kómt u aan het begin van dit programma eindelijk met uw grote mededeling en dan hebt u bijna een uur later al weer spijt?’ Bolkestein lacht berustend - hij weet ook dat hij dit debat verloren heeft.

Om tien uur thuis. rtl zendt het debat nu uit. Ik kan eindelijk de band bekijken van het interview dat Karel van der Graaf een paar weken geleden maakte met Bolkestein en zijn vrouw. Als ik het gezien heb, weet ik zeker dat Femke Boersma met het zweet in haar handen naar rtl heeft gekeken vanavond. Want ze zag een Frits die ‘in zijn hoofd’ zat, niet ‘in zijn lijf’.