Haags duet

[p. 71]

Vrijdag 17 april

Om halfelf houdt de vvd de eerste persontmoeting tijdens de campagne voor de verkiezingen. Annemarie Jorritsma is ‘kandidaat van de dag’. Op de ruzie tussen Kok en Bolkestein van gisteravond wil ze niet ingaan. Na afloop van de bijeenkomst vraag ik haar voor de camera of ze zich niet een beetje jarig voelt nu ze kandidaat van de dag is. Jorritsma straalt. Vindt ze het ook niet een beetje raar om tegelijkertijd kandidaat van de dag te zijn van de vvd én minister van het paarse kabinet? ‘Schizofreen’ is het zelfs, volgens Jorritsma en dan kan ze ook niet meer heen om een antwoord op de vraag waar gisteravond haar loyaliteit lag: bij haar partijleider (Bolkestein) of bij voorzitter (Kok). Bij Bolkestein zegt ze, en ze gaat weer terug naar de vergadering van de ministerraad.

Voor de journaals van twaalf en één uur maak ik een kort onderwerp. Dan ga ik terug naar Haarlem, waar de vvd de eerste campagneavond houdt. Thuis lees ik de kranten zorgvuldig. De Volkskrant publiceert de tweede aflevering van de dagboeknotities van Bolkestein. Een flauw stuk. De ‘handtekening’ van Bolkestein staat er niet meer onder, wel zijn initialen. Voortaan sla ik de rubriek over. Veel aandacht voor het debat van gisteravond. Verwondering over het optreden van Bolkestein overheerst. De commentatoren delen de opvatting van Kok en Van Mierlo dat dit het proces om Duisenberg benoemd te krijgen, schaadt. Niemand gelooft dat de vvd garen zal spinnen bij het optreden van Bolkestein van gisteravond.

Ik ga aan het eind van de middag naar het Concertgebouw. De sng, de omroepwagen met montage- en straalfaciliteiten (via een schotel en satelliet kunnen vanuit zo'n sng tapes naar de studio in Hilversum worden verzonden), is al geïnstalleerd. Ik monteer een onderwerp voor het journaal van zes uur. Ward Bezemer maakt met de cameraploeg een aantal sfeershots. Dat levert de eerste clash met Clemens Cornielje op. Hij heeft alle kandidaat-Kamerleden naar het Concertgebouw laten komen voor een generale repetitie. Ze moeten oefenen hoe ze straks, tijdens de bijeenkomst, de zaal in moeten paraderen. Ward vindt het (terecht) een prachtig shot. Gisteren heeft Clemens me over dit evenement verteld, maar hij heeft daaraan toegevoegd dat hij niet wil dat er opnames van worden gemaakt. Daarentegen moest ik zeker letten op de prachtige vvd-bus waarmee de kandidaten aangevoerd zouden wor-

[p. 72]

den: dat zou volgens Clemens pas een prachtig plaatje opleveren. Ik heb tegen hem gezegd dat ik de partijbussen zo langzamerhand spuugzat ben en dat ik wel zou zien wat ik ging draaien.

Clemens is razend als hij ziet dat we de generale repetitie toch opnemen. Het lijkt me niet handig om de eerste dag van de campagne al in een conflict verzeild te raken, maar ik heb er ook geen trek in om me door Clemens de les te laten lezen. Dat schept maar valse verwachtingen. Dus val ik net zo hard naar hem uit en zeg dat ik er geen zin in heb om van de vvd te horen wat ik wel en niet mag draaien. Niet de generale repetitie - wel de bus, hij kan de pot op. Petra Ginjaar en Meint Waterlander (leden van het vvd-campagneteam) voegen zich bij het opstootje en ik herhaal het allemaal nog eens luid en duidelijk. Bij de tegenpartij dringt ook het besef door dat een ruzie met het nos-Journaal aan het begin van de campagne niet gunstig is (ik dreig zelfs geen seconde meer aandacht te zullen besteden aan die hele vvd, uiteraard in de wetenschap dat ik dat nooit waar kan maken). Het werkt. Clemens bindt in en biedt zijn excuses aan.

Om halfzeven interview ik Bolkestein over zijn ruzie met Kok. Als de camera nog niet loopt, zegt hij dat het debat helemaal niet ging over Duisenberg, zoals het debat over de uitbreiding van de navo niet ging over de navo: ‘Maar dat heb je wel in de gaten, neem ik aan?’ Ik denk het wel, maar vraag toch wat hij bedoelt met die opmerking. ‘Die debatten gingen over de plaats van de vvd in de politiek,’ zegt hij. Hij maakt een vergelijking met een toneelstuk over twee militairen, verschillend in rang. De hoogste gooit zijn pet op de grond en zegt tegen zijn ondergeschikte dat hij die pet op moet rapen. Waarbij het volgens Bolkestein niet belangrijk is dat de pet wordt opgeraapt, het gaat om de uitdrukking van de machtsverhouding. Kok die tegen Bolkestein zegt: ‘Raap mijn pet op,’ dat is het dus zo ongeveer in zijn ogen. Ik begin beter te begrijpen waarom hij gisteravond zo halsstarrig was.

Collega's van nova zijn ook in Haarlem. Met een van hen maak ik de afspraak dat wij de gebeurtenissen in de zaal zullen draaien en zij datgene wat er buiten gebeurt. We wisselen het materiaal uit. Ik ga naar de zaal om me voor te bereiden op het journaal van acht uur. De vvd-avonden beginnen volgens schema om halfacht, maar vanavond wordt het behoorlijk later. Tegen achten arriveert de bus met kandi-

[p. 73]

daat-Kamerleden bij het Concertgebouw. Dat is via een scherm in de zaal te volgen. Ook is heel kort te zien dat de vvd'ers, als ze uitstappen, worden bekogeld. De vvd-camera's gaan tijdens dit incident al heel snel op zwart. In de zaal valt het incident verder niet meer te volgen.

Het journaal-onderwerp gaat over de gevolgen van de Duisenbergruzie. Ik heb Bolkestein gevraagd of hij verwacht dat zijn opstelling goed valt bij de kiezers. Hij denkt wel dat de mensen het waarderen dat hij is opgekomen voor het Nederlands belang, was de strekking van zijn antwoord. Dat stukje zend ik uit en ik vertel er zelf bij wat ik gisteravond laat in de wandelgang heb gehoord: dat vvd'ers verwachten dat dit weleens goed zou kunnen zijn voor vijf zetels. Maar ik zeg ook dat de vvd zenuwachtig is - het zelfvertrouwen dat ik noteerde tijdens de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen is lang niet meer zo groot.

Daarna gaan Ward en ik aan de slag met de bijdrage voor tien uur. De intocht van de kandidaten-Kamerleden is behoorlijk uit de hand gelopen. De taarten en eieren vlogen de vvd'ers om de oren, vooral kandidaat-van-de-dag (de ‘jarige’) Jorritsma schijnt behoorlijk getrakteerd te zijn. Daaruit wordt de conclusie getrokken dat de daders taxi-chauffeurs zijn geweest. Maar als ik de beelden bekijk die van het gooi-en-smijtwerk zijn gemaakt, herken ik types uit Haarlem die volgens mij nog nooit in een taxi hebben gezeten. De nova-ploeg heeft prachtige opnamen van Jorritsma die zich tegen rondvliegende eieren en taarten verweert en zelfs probeert terug te meppen. Ze weigeren dit materiaal af te staan. Ik heb het zo langzamerhand wel gehad. De nova-redacteur zegt een paar minuten later dat we het materiaal alleen mogen gebruiken als we vermelden dat het van nova is. Het is werkelijk de dwaasheid gekroond. We hebben sluitende afspraken gemaakt en nu dit. De incidenten zijn ook gedraaid door een ploeg van de ard die in Haarlem is, omdat ze een portret van Bolkestein maken. De ard-correspondent (een kennis van Ward) wil zijn materiaal graag afstaan. Onder grote tijdsdruk monteer ik mijn bijdrage voor tien uur. nova jengelt om het bandje met de toespraak van Bolkestein. De neiging om de deur op slot te houden, is groot.

Bij de borrel na afloop probeert de ard-correspondent Femke Boersma te strikken voor een interview. ‘Moet ik dat nou doen?’ vraagt ze

[p. 74]

me. Ik heb geen behoefte me daarin te mengen. De kansen van de Duitser stijgen als blijkt dat hij een televisieserie kent waarin Femke een hoofdrol speelde. Ik ga met Stephan Koole en Natasja Kuijt naar een café.