Mengelpoezy. Deel 3

[p. 113]

Kort begryp van onze ‘Geschiedenis der Wervicksche Rederykkamer, ondtyds genaemd Droogaers. Rousselaere, Drukkery van de Brauwer-Stock. 1856. 39 blz. in-8^o.’

De oude benaming Droogaers van Wervick is voor de menigte een raedsel geworden. Willems⁽¹⁾ heldert het woord Droogaers op door het gene van Droogscheirders, zonder meer daerby te voegen. Deze uitlegging schynt niet ongegrond, wanneer men slechts in aenmerking neemt het, in vroegeren tyd, groot getal droogscheirders te Wervick, dewyl er, volgens Gramaye, (die wel wat zal vergroot hebben) in de veertiende eeuw, wel duizend winkels waren die laken deden weven.

Dan, om van Droogaers Droogscheirders te maken moet men het woord veel geweld aendoen, en wy hellen tot de meening dat onze voorouders aen hetzelve eene beteekenis gaven meer overeenkomstig met de uitdrukking, thans droogisten. Wervick schynt meer dan andere gemeenten verslingerd op tisane; onder de volksklas vindt men daer nog vele lieden die kruiden zoeken en droogen, om daervan eene panacée temaken, en dit zal wel nog meer het geval geweest zyn in de middeleeuwen wanneer de geneeskunst min dan tegenwoordig een beroep van byzondere hooggeleerdheid was. Wie weet of de Wervickanen, ervaren in het tabakdroogen, het, in oude tyden, niet zullen geweest zyn in het opzoeken en droogen van kruiden genoeg om hiermeê handel te dryven.

(1) Belgisch Museum, 3^e deel. 102^e blz.

[p. 114]

Wat er van zy, droogscheirders of droogisten, de naem van droogaers, aenvankelyk gegeven aen de bevolking van Wervick, (wy denken het, ten minste) is het langst verbleven op de Rederykers dezer stad. Deze schenen met fierheid denzelven te dragen, en verzuimden geen gelegenheid om ermeê te voorschyn te komen. Onder onze oogen liggen hunne zestien rekeningen van de jaren 1562 tot en met 1578, alswanneer zy nog deel maekten van 't broederschap des heiligen Sacraments, waeruit zy gesproten waren, en elke rekening draegt ten hoofde: Ghilde van den heleghen Sacramente, titel draghende Droogaers in Wervick.

Wanneer zyn de Wervicksche Sacramentbroeders Rederykers geworden? Dit weten wy niet juist. Echter zal het niet later geweest zyn dan 1506, blykens het opschrift van hun berymd reglement, aldus luidende: In de maent Novembre, uut jonstige sede, weert dese quarte toegelaten van Burghm. regierders van Wervick deser stede in jaer 1506.

Het oudste nog bestaende gildeboek der Wervicksche Rederykers (de vorige registers zyn verdwenen) vangt aen met het jaer 1562. Daeruit volgt niet dat men aen het vroeger bestaen van ons genootschap zou mogen twyfelen. By de aengehaelde date van November 1506 voegen zich, ter wering van alle onzekerheid, de volgende byzonderheden:

1509. - Ebattementfeest te Wervick. De audenaersche gezellen wonen hetzelve by.⁽¹⁾

1512. - Denys Pattyn moet in dat jaer gildebroeder geweest zyn; want over hem betaelt zyn zoon, in 1564, het verachterd jaergeld van 52 jaren.⁽²⁾

1518. - Ebattementfeest te Wervick. Audenaerde wordt er toe uitgenoodigd.⁽³⁾

1530. - Pryskamp te Wervick. De Brugsche Sanctinnen

(1) Belgisch Museum, 7^e deel, 21^e blz.

(2) Twee schelen per jaer - 5 pond 4 schelen. Gilderekening van 1563-64.

(3) Belgisch Museum, 7^e deel, blz. 22.

[p. 115]

winnen den naprys met het spel van Maria ghecompareert by den scepe, opgesteld door Cornelis Everaert.⁽¹⁾

1535. - Dit jaertal bevond zich op eenen zilveren schakel, gejond aen de gilde door Andries Vercamer.⁽²⁾

Ontrent het midden der zestiende eeuw maekten de Wervicksche Rederykers zich in Vlaenderen gunstig bekend. Zy gingen spelen in steden en dorpen, en kwamen menigmael bekroond terug. Te Kortryk, Dixmude en Poperinghe wonnen zy zilveren, te Comen en Belle⁽³⁾ tinnen pryzen. Het spel waermede zy te Poperinghe prys behaelden was opgesteld door eenen Yperschen Karmeliet met naem Mathys De Haze;⁽⁴⁾ te Comen was 't met het batement van den Ezele.⁽⁵⁾

In de rekening van 1563-1564 ziet men dat zy uitnoodigingen ontvingen van Hulste, Ronse, Audenaerde, Nieuwkerke, Meessen, Belle en Vormezeele; in de gene van 1564-65, boden uit Waesten en Brussel; in deze van 1570-71, eenen bode uit Gent.

De jaergelden en andere inkomsten der gilde, ontoereikend zynde ter bestryding van hare kosten, vooral vermeerderd door hare reizen, zoo verkocht zy hare zilveren pryzen te Ryssel, eerst voor ‘31 guldens drie stuvers’⁽⁶⁾ en laetst voor ‘33 pond 4 schelen parisis.’⁽⁷⁾

Na 1578 schynt de gewoonlyke en regelmatige gang der maetschappy onderbroken te zyn geweest door de woelige tydsomstandigheden die Wervick veel hebben doen lyden. Rhetorica bestaet nog op den 4 Augusty 1581; maer daerna

(1) Belgisch Museum, 6^e deel, blz. 50.

(2) Octroi van 21 October 1735, verleend aen ons genootschap door de Ypersche hoofdgilde Alpha et Omega.

(3) Rekening van 1564-65.

(4) Rekening van 1570-71.

(5) Rekening van 1562-63.

(6) Rekening van 1562-63.

(7) Rekening van 1577-78.

[p. 116]

tot den 12 Augusty 1609 draegt het gildeboek geen teekens van haer leven meer. Op laetstgemelde tydstip zien wy haer weer te voorschyn komen. Zy krygt nieuwe statuten, en blyft nog in wezen gedurende meer dan twee eeuwen. Vooral bloeit zy in de twee en twintig eerste jaren der negentiende eeuw. Daerna ontmoet zy tegenkantingen die haer verzwakken. Zy worstelt er mede; maer geraekt in eenen staet van aengroeijende kwyning die eindigt met haer uitsterven in het begin van 1842.

Lyst der Prinsen van Rhetorica te Wervick, sedert 1562 tot 1842.

Nummer.	Namen en Voornamen der Prinsen.	Dientsjaren der Prinsen.^(1)
1	Vercoutere, Karel.	1563.
2	Bosseete, Jan.	1572.
3	Pillen, Pieter.	1574, 1575, 1576.
4	Pardoen, Maeljaert.	1577, 1578.
5	Nys, Joos.	1613.
6	Debels, Francis.	1614, 1615.
7	Vercamere, Pieter.	1616 en waerschynelyk ook 1617, 1618.
8	Vandemoere, Joos (de oude).	1619.
9	Vandenabeele, Jan.	Tusschen 1620 en 1627.
10	Deconinck, Pieter.	1627, 1628.
11	Vandemoere, Francis.	1629 misschien ook lot 1635.
12	Vandercamere, Jooris.	1636, 1657.
13	Vandercamere, Francis.	1638, 1639.
14	Debuus, Francis.	1640, 1641.
15	Debels, Jan.	1642, 1643.
16	Debuus, Jacobus.	1644 en welligt ook tot 1651.
17	Depoutere, Wouter.	1652, 1653.
18	Bartholomeus, Michiel.	1654, 1655.
19	Descamps, Jacobus.	1656, 1657, 1658.

(1) Het dienstjaer begon op Sint Michielsdag, 29 September.

[p. 117]

Nummer.	Namen en Voornamen der Prinsen.	Dientsjaren der Prinsen.
20	Vandestalle, Karel.	1659, 1660.
21	Capelier, Jan.	1661, 1662.
22	Bartholomeus, Geeraert.	1663, 1664.
23	Castelein, Jan.	1665, 1666, 1667.
24	Demey, Gilles.	1668, 1669, 1670.
25	Vanalderwerelt, Chrysool.	1671, 1672.
26	Carton, Jan.	1673, 1674.
27	Verlinde, Jan.	1675, 1676, 1677.
28	Taillieu, Gilles.	1678, 1679.
29	Delaroyere, Christoffel.	1680, 1681.
30	Cardoen, Jacobus.	1682, 1683, 1684, 1703, 1704.
31	Ferrant, Hyoronimus-Franciscus.	1685, 1686.
32	Bartholomeus, Jan-Baptiste.	1687 tot en met 1690.
33	Bartholomeus, Francis.	1691 tot en met 1694.
34	Descans, Jacobus.	1695, 1696.
35	Vandestalle, Pieter.	1697, 1698.
36	Deroullé, Francis.	1699, 1700.
37	Cortequisse, Francis.	1701, 1702.
38	Lehouck, Pauwels.	1705, 1706, 1707.
39	Horie, Jan.	1708, 1709.
40	Galand, Jan	1710 tot en met 1713.
41	Delva, Joos (Notaris).	1714, 1715.
42	Ferrant, Guillame.	1716 tot en met 1719.
43	Ferrant, Jacobus.	1720, 1721.
44	Trico, Pieter.	1722, 1723.
45	Masselis, Judocus.	1724, 1725.
46	Horrie, Louis.	1726, 1727.
47	Tyberghein, Pieter-Joannes.	1728 en misschien tot 1735.
48	Deremy, Noël.	1736 en mogelyk tot 1739.
49	Blieck, Philippus-Karolus.^(1)	Waerschynlyk tusschen 1739 en 1745.
50	Berten, Guillame.	1746 tot en met 1749.
51	Wallet, Karolus-Franciscus.	1750, 1751, 1752.
52	Deburck, Joannes.	1753, 1754.
53	Masselis, Joannes.	1755, 1756.
54	Trico, Pieter-Francis.	1757, 1758.
55	Delrue, Jan.	1759, 1760.

(1) Myn Oudgrootvader.

[p. 118]

Nummer.	Namen en Voornamen der Prinsen.	Dientsjaren der Prinsen.
56	Blieck, Martinus-Ferdinandus.^(1).	1761 tot en met 1764.
57	Foverque, Jan-Baptiste.	1765, 1766.
58	Ide, Pieter.	1767, 1768.
59	Bonneel, Pieter-Antone-Bruno.	1769, 1770.
60	Vandamme, Augustinus.	1771, 1772.
61	Lewille, Pieter-Antone.	1773 en mogelyk tot 1778.
62	Marie, Bruno.	1779 tot en met 1782.
63	Driessens, Pieter-Paulus.	1783 tot en met 1786.
64	Lewille, Alexander.	1787 tot en met 1790.
65	Ferrant, Angelus.	1791 tot en met 1812.
66	Ferrant, Franciscus.	1815 tot en met 1827.
67	Ostyn, Petrus-Josephus.	1828 tot den ondergang der gilde is 1842.

Getal der Leden van 't Genootschap sedert 1562.

Gildebroeders	588
Gildezusters	14
	_____
Te zamen	602

(1) Myn Oudoom.