Mijn eigen zelf

[p. 9]

Bij wijze van verantwoording

Anna Blaman heeft gedurende haar te korte schrijversleven een aantal gedichten en artikelen gepubliceerd en zij heeft lezingen gehouden. De gedichten en artikelen liggen als het ware opgesloten in jaargangen van literaire tijdschriften en in de archieven van dag- en weekbladen. Zij werden nooit in enigerlei vorm gebundeld en zijn eigenlijk dus voor de belangstellende lezer onbereikbaar.

Omdat een aantal ervan evenwel van groot belang is voor een nadere kennis van de persoon en het werk van Anna Blaman, een van Nederlands grootste auteurs, omdat ze een interessant zijlicht of - in een aantal gevallen - zelfs een ‘floodlight’ op haar werpen, meenden wij tot een bundeling van verzen en artikelen te moeten overgaan.

De keuze van de gedichten en prozastukken is gemaakt in overleg met de zuster van de schrijfster, mevrouw J.C. Lührs-Vrugt en de heer Alfred Kossmann.

Iedere keuze kan men willekeurig noemen; zo ook deze. Naar volledigheid kon niet worden gestreefd, wel naar het verduidelijken van het beeld, dat tallozen in den lande zich van Anna Blaman hebben kunnen vormen uit haar romans en haar verhalen, waarvan een grote bundeling thans ook in voorbereiding is. Bij het samenstellen zat bij ons de vraag voor, of een bepaald gedicht, een artikel of essay karakteriserend voor de schrijfster geacht kon worden.

Anna Blaman heeft in 1940 een bundel gedichten samengesteld, waarschijnlijk met de bedoeling deze uit te geven. Hoewel zij later in haar leven weinig of geen belangstelling meer koesterde voor haar poëzie en zij dus haar verzen zeker geen bundeling waard geacht zou hebben, zijn deze zo karakteristiek voor een bepaalde periode in haar ontwikkeling, dat herdruk van een aantal thans zeker op zijn plaats is.

[p. 10]

Welke te kiezen? In de nalatenschap is veel lyriek te vinden die sterk is beïnvloed door J.H. Leopold. In 1938 en 1939 vond zij een eigen toon; in die periode schreef zij méér dan in de tijdschriften is verschenen. Wij kozen verzen, die zij zelf aan tijdschriften, bloemlezingen en een weekblad heeft afgestaan.

Anna Blaman heeft veel artikelen geschreven, vrijwel altijd op uitnodiging. Kort na de oorlog werkte zij met boekbesprekingen en toneelrecensies mee aan Vrij Nederland; enige jaren lang schreef zij schetsjes en overpeinzingen, bestemd voor een rubriek Vrij spel in Het Vrije Volk.

Het journalistieke werk voor Vrij Nederland bleek zozeer aan de actualiteit gebonden, dat een herdruk weinig zin had. Anders is het met de bijdragen aan Het Vrije Volk. Anna Blaman heeft in deze vaak autobiografische of semi-autobiografische stukjes zoveel van zichzelf prijsgegeven, dat opname van een aantal ervan ons belangrijk voorkwam. De schrijfster zelf heeft aan bundeling waarschijnlijk nooit gedacht.

Uiteraard zijn in dit boekje haar verspreide studies, alsmede haar essays uit Ruimte opgenomen.

Onvergetelijk voor wie Anna Blaman ooit heeft gehoord en gezien in een van de vele Nederlandse lezing-zalen, is haar hoogst persoonlijke stijl van spreken. Wij hadden gehoopt in haar nalatenschap tenminste één uitgewerkte lezing te zullen vinden. Deze hoop bleek ijdel. Zij maakte voor een lezing allerlei notities en sprak dan, zich houdend aan de eenmaal vastgestelde gedachtengang, voor de vuist weg. Publikatie van deze notities leek ons nog niet te verdedigen, aan de hand ervan een sluitend betoog laten samenstellen leek ons niet wenselijk. Slechts een radiopraatje en haar veelgeprezen dankrede na de uitreiking van de P.C. Hooftprijs 1957 waren in druk beschikbaar of volledig uitgetikt. Zij zijn vanzelfsprekend in dit boek opgenomen.

Na het betuigen van onze erkentelijkheid jegens mevrouw Lührs-Vrugt en de heer Kossmann, spreken wij gaarne onze dank uit voor de hulp die wij bij het samenstellen van deze bundel mochten ondervinden van de heer K. Lekkerkerker, het Nederlands Letterkundig Museum, Het Vrije Volk en de uitgeverij Paul Brand te Hilversum.

de uitgever