De dichtwerken van Bilderdijk. Deel 15

[p. 27]

Mijn verlustiging,

Mecvm dionaeo svb antro
Qvaere modos leviore plectro.

Horatius.

Te Leiden en Amsterdam, bij c. van hoogeveen, Junior; en de Erven van d. klippink. 1781.

[Tegenover den titel:]

Or' si quelque imp(r)udent me vient blasmer dequoy
Je ne suis plus si graue en mes vers que i'estoy
A mon commencement, quand l'humeur Pindarique
Enfloit empoulément ma bouche magnifique:
Dy luy que les amours ne se souspirent pas
D'vn vers hautement graue, ains d'vn beau stile bas,
Populaire et plaisant, ainsi qu'a fait Tibulle,
L'ingenieux Ouide et le docte Catulle:
Le fils de Venus hait ces ostentations.

Ronsard.

[Tegenover de opdragt ‘Aan Regnilde’ staat:]

Carmina mansvetvs lenia qvaerit amor.

Propertius.

Inhoud:

Offerzang. - Aan Cinthia. - Op Weisses Toneelspel, ‘Romeo en Julia’. - Kupido op de vlucht. - Aan den Heer ***. - Aan Dafne. - Mijmering. - Thyrsis en Egle, Herderszang. - ***. - Ingetoogenheid. Ingetoogenheid. - Liefde. - De Liefde en de Dichter. - Aan de Liefde. - De zachte kluisters. - anacreontische dichtstukjes, in zangmaat: Aan de Zangkunst. - Mijn Cyther. - Aan de Avondstar. - Op eene roos. - De taal der min. - De Liefde. - De schone kunne. - Lierzangen na, of in den smaak van anacreon: Bedrieglijk mededogen. Beklag. - De Liefde. - Aan mijne Luit. - Liefde. - De Pijlen der Liefde. Aan eene Schone - Aan den Nachtegaal. - Vergangklijkheid van het Genoegen. - Het Goud - Op de minnaars. - Op eene Duif. - Op de Roos. Op de Roos. - Op de Roos. - Op eenen zilveren Kroes. - Op de Deugd. - De oorsprong der Schilderkonst. - Ter vijf en twintigjarige Echtvieringe.

[p. 28]

[Voorafspraak.]

Want waarlijk, zo eenige hartstocht tot 's menschen geluk dienstbaar is, gelijk ze in de daad alle zijn, 't is bij uitstek de liefde. Zij, die het hart door een' Hemelschen gloed verwarmt, uitzet, en met den zuiversten wellust vervult! die den geest opheft, en, of 't ware, met een veerkracht bedeelt, die zijne vermogens versterkt, zijnen ijver gaande maakt, zijne bedoelingen veredelt! - Welk eene aandoenlijkheid van gestel, fijnheid van gevoelen, levendigheid van beseffen, welk eene kieschheid van denken onderstelt zij niet, brengt zij te voorschijn, ja schept zij: - om die verkleefdheid aan 't geliefde voorwerp uit te werken! - die afhangkelijkheid van het zelve! - die zelfverlochening, waar door men er alles aan opoffert! - die belangeloosheid, waar door men niet bemint dan om te beminnen, dan om gelukkig te maken! - die verknochtheid, waar door zich de harten als in elkander uitstorten, als in een smelten; waar door de zielen als samenvloeien, en niet dan in elkanderen leven! - Om alle deze aandoeningen teffens te verwekken! - Aandoeningen! niet te begrijpen, dan door een' geest, van den edelsten nektar van onstoffelijke geneuchten als dronken! niet uit te denken, dan door een hart, van de zuiverste vlammen doorgloeid; en niet te gevoelen, dan van eenen boezem, door de herhaalde, door de aanhoudende kloppingen der natuur en der menschelijkheid vertederd en week gemaakt! Aandoeningen! door geen koude woorden beschrijfbaar! en die niet dan door de van weelde tintelende, van ijver vlammende oogen, van begeerte uitgedrevene zuchten, en een van overkroptheid des harte trillende stemme, zijn uit te drukken! - Voorzeker onderstelt zij deze gesteldtenis, - ja, zij brengt ze te voorschijn en schept ze. Zij weet de traagheid van vernuft, de dofheid van bevattingen, de ruwheid der denkbeelden, de logheid van gevoel te verbannen: en het is hier door, dat zij de heilzaamste uitwerksels heeft: - dat hare vlammen het hart van onwaardige driften louteren: - en dat hare zachte kluister de sterkste teugel tegen de ongebondenheid is. - En zou dan de afbeelding van een' hartstocht, zo edel,

[p. 29]

zo heilzaam, zo geschikt om het hart te verbeteren, nadeeligen invloed kunnen hebben? - Het is waar, dat een zekere wulpschheid, een zekere wellustige dartelheid in de Minnedichten, op zich-zelve beschouwd, in staat is, de beschroomdheid van zwaarmoedige zedenmeesteren op te wekken. - Doch, dat men bedenke, dat deze aandoening in goede Minnedichten aan de verhevene liefde ondergeschikt, door dezelve bepaald, en van haar afhangkelijk gemaakt wordt; dat zij slechts dient om al hare aanlokselen aan de gevoelens van 't hart, aan den onstoflijken wellust der ziele op te dragen, en als wederom van die ten leen' te ontfangen: dat, hoe verre een waar Minnedichter zich somtijds moge laten vervoeren, zijne verzen wel verre van een' trek tot ongebondenheid te ademen, dan zelfs, wanneer zij den eigen' wellust, wanneer zij het zinvermaak afschilderen, al dat zoet doen afhangen van die vereeniging van wil, van hart, van ziel, welke 't wezen der liefde is: - en dat hem, die immer een teugje uit dezen Poëtischen beker gesmaakt heeft, noodwendig van alle vermaken waar in de ziel niet de hoofdrol speelt, van alle ongebondenheid, walgen moet.’ -

Onuitgegeven voorbereidende stukken tot de theorie der fraaie Wetenschappen