Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Gerhardus Klein]

KLEIN (KLEIJN, KLIJN) (Gerardus of Gerhardus), geboren te Groningen in 1696, volbracht zijn studiën aan de hoogeschool ald. (Zijn inschrijving wordt in het Alb. Stud. niet vermeld). Na als proponent te zijn toegelaten, werd hij den 23en Maart 1718 peremptoir geëxamineerd voor de classis Loppersum, en in April d.a.v. bevestigd te Bierum. Hier preekte hij den 27en Juni 1728 afscheid (m. Hand. XX:17-21) wegens vertrek naar Zunderdorp, waar hij den 18en Juli d.a.v. bevestigd werd door Ds. Petr. de Bruyn, pred. op Marken (m. Lc. XXIV:47, 48); (intr. m. Hand. XVI:9, 10). Zijn derde gemeente was Huizen (cl. Amsterdam); hier geschiedde zijn bevestiging den 2en Apr. 1730 door Ds. Henr. v. Haamstede, pred. te Ouderkerk a.d. Amstel. In de eerste godsdienstoefening na de voltooiing der vernieuwing van de kerk hield hij er den 13en Juni 1731 een preek over 1 Kon. VIII:29, 30. Hij verwisselde tien jaren later deze gemeente voor die van Appingedam, waar hij, bij loting beroepen in de 2e pred. plaats, den 24en Apr. 1740 bevestigd werd door Ds. Mart. Wieringa, pred. ald. (m. Neh. II:20b, intr. m. Neh. I:11a; afsch. te Huizen 10 Apr. m. Genes. XXXI:3). Hij bekleedde te Appingedam tevens het ambt van Rector der Latijnsche School en hield als zoodanig der 17en Mei 1740 zijn inaugureele oratie de Timotheo Pauli apostoli filio. Zijn verblijf aldaar duurde echter slechts kort; reeds den 6en Aug. 1741 preekte hij er afscheid (m. Hand. XVIII:11) om den 20en d.a.v. intrede te doen te Schiedam (m. Zach. VIII:20, 21), na (tegelijk met Ds. Corn. Geisweit) aldaar bevestigd te zijn door Ds. R. Hayens, pred. ald. (m. 2 Kron. XXIX:11-27). Hij diende deze gemeente tot aan zijn overlijden, den 4en Maart 1762.

Hij stond bekend als een getrouw bedienaar van zijn ambt, die ook de studie niet verwaarloosde.

Hij was praeses van de Prov. Synode van Z. Holland te Schiedam van 5-15 Juli 1757 en hield de openingspredikatie voor die te Gorinchem 4-14 Juli 1758. In 1759 richtte Pieter de Windt, catechiseermeester te Alphen a.d. Rijn, tot hem als praeses een in druk uitgegeven Brief in verband met de beschuldiging van onrechtzinnigheid, die de schrijver had ingebracht tegen den predikant dier gemeente T. Sibelius, ten opzichte van het leerstuk van het Zoonschap van Christus, naar de opvatting van vr. en antw. 34 van den Heidelbergschen Catechismus. Deze Brief gaf Sibelius een

[p. 786]

Bekendmaking in de pen (in Boekz. 1760a, 104-107), terwijl naar aanleiding van dit geschil nog verscheiden geschriften het licht zagen.

Toen zijn beide zoons, Gerardus en Hendricus, studenten te Leiden, den 2en Febr. 1759 wegens mishandeling in arrest gesteld waren, poogde hij vergeefs persoonlijk bij het Gerecht onder borgstelling hun invrijheidstelling te verkrijgen. Een later herhaalde poging had den 13en Febr. het gewenschte gevolg (zie: Nav. X (1860), blz. 178-180; J. Soutendam, Mededeel. uit het Arch. der stad Delft. Delft, 1862, blz. 91 v.v.)

De oudste zoon Gerardus werd door zijn vader in Febr. 1760 peremptoir geëxamineerd en daarna door dezen bevestigd als predikant voor O.-Indië. Hij diende de gemeente te Batavia in de Portugeesche taal en overleed ald. in 1765 (v. Troostenburg de Bruyn, Biogr. Wdb. v. O.-I. pred., blz. 239).

Portretten van den vader G. Klein worden niet vermeld.

Van hem zag het licht:

Jacobs belaste wederkering vertoont in een Afscheydts-predikatie, uitgespr. te Huissen. Amst. 1740. 4^o. - De biddende Nehemia, in zyne grote onderneminge, vertoont in eene Intre-Predikatie in de Gem. te Appingedam. Amst. 1740. 4^o. - Inwyingsreden over Timotheus, den zoon van den Apostel Paulus, bij het aanvaarden v.h. Rectoraat der Latijnsche Schoole. Amst. 1740. 4^o. - Vert. uit het Latijn: Joh. à Marck, Uitlegging of Verklarende Ontleding v.d. Propheet Hosea, waar in de Hebr. Text met de oude Overzettingen vergeleken en de kragt der woorden en spreekwysen nagespeurt, het verband der zaken aangewezen, en de Ware Zin, met vergelykinge v.d. verschill. Verklaringen, ondersogt word; waar by nog gevoegd is eene byzondere Verhandeling over het nemen v.e. Vrouwe en Kinderen der Hoererye. Opgedr. aan .... W.C.H. Frizo, Prince v. Or. en Nass, enz. enz. met Voorr. behelz. het Leven v.d. alom beroemden Schrijver benev. deszelfs Portrait d.d. vermaerden P. Tanje in het koper gebr. Amst. 1748. 4^o. - De Mens gestorven en bitter betreurd, of Lykreden op het voor Nederlands Kerke en Burgerstaat zeer smertelyk en onverwagt overlyden v. Zyn Doorl. Hoogh. den Here W.K.H. Friso, Prince v. Orange en Nassau .... over Pred. XII:5, geh. op Vrijd. den 22 Oct. 1751, den dag v. Zijn Hooghheids afsterven. 's av. ten 5 u. in de Grote Kerk te Schiedam. Amst. 1752.4^o. (Later gepl. in: Gedenkteken v. versch. merkw. Wonderen en Gebeurtenissen vertoont in een verzameling v. versch. zo Boet-, Dank-, Lyk- als andere Predikatiën, voorn. op de sterfte v. 't Rundvee, op den Toest. v. Neerlands Zondig volk enz. enz.. Amst. 1754). - De Godvrugtige Dorcas krank geworden en gestorven vertoond in eene Lykrede op het voor Nederlands Kerke en Burgerstaat zeer smartelyk overlijden v. Haare Koningl. Hoogh., Mevr. Anna, Geb. Prinsesse v. Brunswyk-Lunenburg, Kroon-Prinsesse v. Gr.-Brittannien etc. etc. etc. Douair. v. Z. Doorl. Hoogh. W... C... H... Friso, Prince v. Or. en Nass. etc etc etc. Erf-Stadh., Capit. Gen. en Adm. v. 't Ver. Nederland etc. etc. etc. Gouvernante v.d. Geheele Unie .... ov. Hand. IX:36, 37. Gedaan op Zond. den 14 Jan. 1759. den Tweden Dag na t' beschryens-waardig Afsterven v. Hoogst de Zelve, 's av. om 5 u. in de Groote kerk te Schiedam. Schied. 1759, 4^o.) Knuttel, Cat. Pamfl., VIII (Supplem. No. 18729a).

Litteratuur: v.d. Aa, Biogr. Wdb. VII², blz. 69. - Glasius, Godg. Ned. II, blz. 270; III (Bijv.), blz. 666. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. IV, k. 845 (art. E. Zuidema). - Hs. Borger. - Brucherus, Gedenkb., blz. 54, 86, 303. - Boekz. 1762a, 366.