Het dagboek van de student Nicolaas Beets, 1833-1836

Leiden, maandag 14 april 1834

Leyden, Maandag, 14 April 1834.

Mij dunkt dat het vignetjen²¹⁰ waarmede dit nieuwe deel mijner dagelijksche aanteekeningen op den tytel prijkt, noch van geest ontbloot, noch ongepast is - ik zeg dit laatste er uitdrukkelijk bij omdat ik gezien heb dat er op de wareld zoo heel veel ongepaste geestigheden zijn. Een zotskolfjen voor een' spiegel - inderdaad het denkbeeld bevalt mij - niet omdat het het mijne is U Hooggeleerde! - noch omdat er een spiegel meê gemoeid, mejufvrouw! - maar bloot omdat ik er waarheid in zie - ofschoon het dan ook maar op een gedeelte van mijn dagboek zien kan, maar pars pro toto,²¹¹ en vooral magna pars!²¹² Een zotskolf zich spiegelende ziedaar 't denkbeeld van een man die een getrouw Journaal houdt: maar daar ik dit voor een heel wijs ding houde zoo acht ik het volstrekt boven alle bespotting verheven, en indien 't niet te pedant gestaan had, en ik eenigzins had durven denken dat men na mijn dood mij iets dergelijks zou hebben kunnen vergeven, dan zou ik in eenige wolken

210 Zie afbeelding.

211 Pars pro toto: een deel in plaats van het geheel.

212 Magna pars: een groot deel.

[p. 60]

15. Vignet uit het oorspronkelijk Dagboek (14 april 1834).

[p. 61]

16. Pagina uit het oorspronkelijk Dagboek (14 april 1834).

[p. 62]

't beeld van Minerva voorgesteld hebben die met een welgevallig oog op zotskolf beide en spiegel nederzag en dan iets dergelijks uit haar mond hebben laten stroomen:

Egregie, egregie! nosce te ipsum..²¹³

of wat zeker nog beter en verhevener was

Καλως, καλως, γνωϑι σεαυτον ²¹⁴

Want Minerva spreekt Latijn of Grieksch - een van beiden altijd - overal Latijn of Grieksch - altijd Latijn of Grieksch, niet dan Latijn of Grieksch, en die dat niet verstaat

Procul, o procul ite profani! -²¹⁵

Waant niet op een grein verstand aanspraak te hebben of gewaardigd te zijn een Zoom van Minerva's kleed te kussen.

Maar gij, die deze beide talen volkomen machtig zijt, daarin spreekt en zwijgt, schrijft en niet schrijft, liegt en zwetst, scheldt en vergoodt, kortom alles doet wat u behaagt, die er mee vernedert en verschrikt, overbluft & mishandelt, verheft uwe borst hoog, uitverkorenen onder de Menschen! Gij zijt het Heilige der Heiligen van den tempel der Wijsheid ingegaan; en zoo zij u nog niet in een catheder gezet heeft, gij hebt de faculteit om er in gezet te kunnen worden. Hooggeleerde mannen, hoe benijdbaar is uw lot; gij begaat nooit eene enkele dwaasheid, gij handelt alom goddelijk wijs - gij struikelt nooit en duizelt nimmer - gij zijt onfeilbaar en onsterfelijk -- neen - die twee laatste dingen zijn niet waar - gewone feil van lofredenaren, als zij aan de gang zijn en nog veel papier overhebben. De reeks hunner lofspraken klimt op in die orde dat de volgende term altijd de som der voorgaanden + 1 is en eindigt met het ‘oneindig groote’ 0/0.

Maar laat ik op den gewonen voet vervolgen:

V.M. 8 ure op. Collegie gehouden van 9 - 12. Plato gewerkt van 12 - 2. Societeit.

N.M. van 1/4 tot 1/6 uit Plato gewerkt, en vervolgens.......

Professor van Assen²¹⁶ had reeds sedert lang den wensch geuit van mij aan hem te zien voorstellen, en Jan Kneppelhout , gaarne op zich genomen zich daarmeê te belasten; de bepaalde dag was nu gekomen. Ik had zeer veel opzien tegen die visite; Z.H.G. is ongetwijfeld een man van groote verdiensten en ik maakte vis-à-vis hem

213 Egregie, egregie! nosce te ipsum: voortreffelijk, voortreffelijk! ken u zelve.

214 Kaloos, kaloos, gnoothi seauton: voortreffelijk, voortreffelijk, ken u zelve. (Gnoothi seauton: opschrift boven de tempel van Apollo te Delphi).

215 Procul, o procul ite profani!: gaat verre, o verre, goddelozen!

216 Cornelis Jacobus van Assen (1788-1859). Hoogleraar Romeins en Burgerlijk Recht 1821-1858.

[p. 63]

niet veel beter figuur dan Sternes Emmer met water naast het onmetelijke diep (Zie S.J. The Wig)²¹⁷; dat was 't bezwaar.

Daarenboven is Z.H.G. een hofman²¹⁸ en zijn huishouding op dien voet ingericht; die hooge toon had ook iets afschrikwekkends voor mij. Daarenboven had Z.H.G. groote verwachtingen van mij, door rapporten en berichten, en ik beefde voor mijne eer en die mijner vrienden. Daarenboven weet ik maar al te zeer hoe veel er van den eersten indruk afhangt en nog duizend bezwaren meer, waarover ik mij zelve uitlach maar wier gewicht mij niet te min drukt. Ten half zes begon ik mij te scheeren, te wasschen, te schuieren, te kleeden, en met dat gevolg dat ik ten zeven uur netjens en in orde gereed stond. Ik had lang in twijfel gestaan of ik mijn blaauwen of mijn zwarten rok aan zou trekken; eindelijk verkoos ik de blaauwen en terwijl ik hem aantrok herinnerde ik mij niet ooit van mijn leven zooveel over een rok gedacht te hebben. Ik was niet alleen zoo als ik eenige regels hooger geschreven heb net gekleed, maar ik had ook zorg gedragen dat er in den strik van mijn das, in de wijze waarop ik het snoer van mijn horologie om den hals had, een soort van originaliteit plaatshad die particulier en ongemaakt moest wezen; enfin ik meende wat het costuum aanging zoo goed voor een jong genie te kunnen doorgaan als ieder ander. Ondertusschen trachtte ik mij eenige schoone phrasen in te prenten, waarmede ik in 't begin van mijn discours hoopte te pronken, en maakte allerlei gissingen over hetgeen Professor van Assen zeggen zou of niet - ik dacht om Sternes Sentim. Journey pag 80.²¹⁹ en toen Kneppelhout mij ten zeven ure halen kwam voelde ik mij vrij van alle de dwaasheden, die mij zoo zeer gekweld hadden.

Sad mortals how the Gods stil plague you

(Byron)²²⁰

217 In A Sentimental Journey bezoekt de hoofdpersoon een kapper om zijn pruik te laten fatsoeneren. De kapper weigert dit en beveelt hem een pruik uit zijn eigen winkel aan. Yorick gaat daar niet op in en zegt: ‘- But I fear, friend! said I, this buckle won't stand. - You may immerge it, replied he, into the ocean, and it will stand -’ (in het hoofdstuk ‘The Wig. Paris’; Oxford 1967, p. 90.)

218 Van Assen was van 1814 tot 1820 secretaris van prins Frederik; van 1831 tot 1833 staatsraad in buitengewone dienst, aanvankelijk van prins Frederik, later van de prins van Oranje.

219 ‘As the poor fellow could not present himself empty, he had loaden'd himself in going up stairs with a thousand compliments to Madame de L***, on the part of his master - added a long apocrypha of inquiries after Madame de L***'s health - told her, that Monsieur his master was au desespoire for her re-establishment from the fatigues of her journey - and, to close all, that Monsieur had received the letter which Madame had done him the honour -’ (in het hoofdstuk ‘The Letter. Amiens’; Oxford 1967, p. 80).

220 Deze regel is afkomstig uit Byrons gedicht ‘Written after swimming from Sestos to Abydos’ (1810). De tekst luidt daar: ‘Sad mortals! thus the gods still plague you!’ (vs. 18), in: Poetical Works, p. 59.

[p. 64]

Toen wij de hooge stoep opgetreden waren,²²¹ aangescheld hadden, audientie gevraagd hadden; wat was het schrikkelijk antwoord? Mijnheer wacht Professoren, en kan dus niemand anders afwachten - ik sidderde - j'avais le cauche-mar, als de tegenwoordige romantiques om een haverklap uitroepen -²²² helaas - anderhalf uur toilet, anderhalf uur verlegenheid - alles - alles voor niet! Wij gaven onze kaartjens af en gingen - ja wat zouden we doen? - wandelen - wandelen met onze mooie pakken; in de schemering - wandelen met mijn blaauwe rok, over wie ik meer dan een half uur in beraad had gestaan -

221 Van Assen woonde op het Rapenburg 20.

222 j'avais le cauche-mar: het was een nachtmerrie. Niet gevonden.