De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

[p. 280]

Gebruikte munten, maten en gewichten

Om de lezer tegemoet te komen volgt hier de complete lijst van de munten, maten en gewichten die Bartjens in zijn boek gebruikt, met de door hem gehanteerde waarden, voor zover die door hem gegeven zijn of zijn af te leiden uit de berekeningen. Sommige munten, maten en gewichten hebben binnen het reken boek verschillende waarden.

Geld

Angelotten:	1 angelot = 108 stuyvers
Blancken:	1 blanck = 12 penningen
Braspenningen:	1 braspenning = 20 penningen
Daelders:	1 daelder = 31½ stuyvers (maar soms ook 30 stuyvers, of 46 stuyvers 4 penningen)
Dobbele Pistoletten:	1 dobbele pistolet = 13 gulden = 260 stuyvers
Drie stuyvers-penningen:	1 driestuyvers-penning = 3 stuyvers
Ducaten:	1 ducaet = 7 gulden 2 stuyvers = 142 stuyvers
Duyten:	Kleine munteenheid
Engelsche sitteren:	1 Engelsche sitter = 5 gulden 8 stuyvers = 108 stuyvers
Goude Leeuwen:	1 gouden leeuw = 4 gulden 5 stuyvers = 85 stuyvers, maar soms ook 4 gulden min 2½ stuyvers)
Goude France kroonen:	1 gouden France kroon = 3 gulden 4 stuyvers = 64 stuyvers
Gouden penningen:	1 gouden penning = 8 gulden 5 stuyvers
Goude Ryders:	1 gouden ryder = 3 gulden 3 stuyvers = 63 stuyvers
Gout-guldens:	1 gout-gulden = 28 stuyvers
Grooten:	1 groote = 8 penningen = 12 myten
Guldens:	1 gulden = 20 stuyvers
Henricx Nobels:	1 Henricx nobel = 7 gulden min 3 stuyvers = 137 stuyvers
Hollantsche daelders:	1 Hollantsche daelder = 37 stuyvers
Hollandtsche Ducaten:	1 Hollandtsche ducaet = 3 gulden 13 stuyvers = 73 stuyvers
Horens-guldens:	1 horens-gulden = 12 stuyvers
Italiaensche Pistoletten:	1 Italiaensche pistolet = 3-gulden 5 stuyvers = 65 stuyvers
Keysers-guldens:	1 keysers-gulden = 33 stuyvers
Konings-daelders:	1 konings-daelder = 51 stuyvers
Kopstucken:	(zie stooters)
Milleresen:	1 millerees = 7 gulden 2 stuyvers = 142 stuyvers
Myten:	Kleine munteenheid
Oord-guldens:	1 oord-gulden = 5 stuyvers = 2 stooters = 2 kopstucken (de oord-gulden wordt ook wel oord genoemd)
Oortjens:	1 oortje = 4 penningen

[p. 281]

Penningen:	1 penning = 1,5 myten
Philips-daelders:	1 Philips-daelder = 55 stuyvers
Pistoletten:	1 pistolet = 6 gulden 10 stuyvers = 130 stuyvers (maar ook: 3 gulden 10 stuyvers = 70 stuyvers)
Ponden:	1 pond = 6 gulden = 20 schellingen
Prince-daelders:	1 prince-daelder = 37 stuyvers (maar soms ook 35 stuyvers)
Realen:	1 real = 3½ stuyvers
Realen van achten:	1 real van achten = 45 stuyvers
Rijcx-daelders:	1 rijcx-daelder = 46 stuyvers
Rose Nobels:	1 rose nobel = 8 gulden 10 stuyvers = 170 stuyvers (maar soms ook 8 gulden 8 stuyvers = 168 stuyvers)
Schellingen:	1 schelling = 6 stuyvers = 12 groten = 24 oortjens
Stooters:	1 stooter = 40 penningen = 5 grooten = 2½ stuyvers (ook kopstucken genoemd)
Stuyvers:	1 stuyver = 2 grooten = 4 oortjens = 16 penningen = 8 duyten (soms ook 9 duyten)
Twee-blancx-penningen:	1 twee-blancx-penning = 24 penningen
Vierijsers:	1 vierijser = 9 oortjens
Vijf stuyvers-penningen:	1 vijf stuyvers-penning = 5 stuyvers
Vlaemsche Nobels:	1 Vlaemsche nobel = 6 gulden 16 stuyvers = 136 stuyvers
Vlaamse ponden:	1 pond = 6 gulden = 20 schellingen
Zevenduytspenningen:	1 zevenduytspenning = 14 penningen

Gewichten

Aeskens:	Kleine gewichtseenheid
Centenaeren:	1 centenaer = 100 ponden (ook wel ‘centen’, ‘quintals’ of ‘hondertponden’ genoemd)
Engelschen:	1 engelsche = 32 aeskens
Hondertponden:	zie centenaeren
Lijs-ponden:	1 lijspond = 15 ponden
Loten:	1 loot = 10 engelschen
Marcken:	1 marck = 8 oncen
Oncen:	1 once = 2 loot = 20 engelschen
Ponden:	1 pond = 16 oncen
Quintals:	zie centenaeren
Schip-ponden:	1 schippond = 20 lijsponden = 300 ponden
Stenen:	1 steen = 8 ponden

Inhoudsmaten van graan

Lasten:	1 last = 27 mudden
Mudden:	1 mud = 4 schepels
Sacken:	1 sack = 3 schepels

[p. 282]

Schepels:	Kleine inhoudsmaat
Tonne-lasten:	1 tonnelast = 12 tonnen (Bartjens voegt toe: somtijts meer)

Inhoudsmaten van vloeistoffen

Amen:	1 aem = 100 potten
Lasten:	1 last = 6 amen
Potten:	1 pot = 2 pinten
Pinten:	Kleine inhoudsmaat

Tijdmaten

Dach ende nacht:	1 dach en de nacht = 24 uyren
Jaeren:	1 jaer = 12 maenden = 365 dagen, maar om de vier jaar 366 dagen
Maenden:	1 maend = 30 daghen. Dit is gemiddeld genomen, want niet alle maenden zijn even lang.
Minuten:	Kleine tijdseenheid
Uyren:	1 uyr = 60 minuten

Lengtematen

Ellen:

1 el = ¾ gaart