De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

[p. 97]

Aen M^r. Willem Bartgens

DE Pennęn konst: hebt ghy O Bartgens vast,
Met vlijt end' lust, gh' opt onderwijsen past
Het Syffren recht, aen die in u zijn bevolen.
T' Boeck-houden oock, op dat zy niet en dolen
In haer beroep, en tijt hun niet verast,
Ghy neemt wel waer: 'tkud' dat by dy komt scholen.
T' Boeck-staven//vro et, in Fransch' en Duytsche taal:
Met gaven//goet, gh' elck leerling doet verhaal.

Te prijsen voort (mijn handt mijn penne dwing:)

V wetenschap, mijn geeft, van vreughden sing;
Dat onder ons, leught stichters zijn goey geesten.
Die schijnt de minst: die is wel dicx den meesten.
Met pracht en praal, geschiet wel yet ghering':
T heeft gheen geduir, want zijn al recht geltfeesten.
Dus goede vrient, gheef uyt dyn werck in print
Om leeren die, die leerigh zijn gesint.

Ten is niet goet, men hier gaat bergen 'tlicht,

Maar hooge stelt: op datmen heeft gesicht.
Laat Schimpers mal, seer rasen ende woeden:
Loff prys en danck, ghy kryght wel vanden vroeden,
Ick schaam myn niet, van dit ut' eer ghedicht.
Dus bid' ick u, dit neemt van my ten goeden:
T' gheschiet uyt // Ionst, van die de konst bemint:
Hy is ruyt // ronst, de plomste diemen vint.

elc MAN DoE REcht,

[p. 98]

Sonnet.

 

GRoen Lauwer tacxkens pluckt, vlecht Chranskens voor u stichters

 

Die leerens zyt ghesind u danckbaer herte toont

 

Hun die door Cloec vernuft de duyster swaer gewoont

 

Mits nacht-waec ende vlyt nu slypen als verlichters.

 

D' omwegen schuwt voort aen met dees u onderrichters

 

Den rechten Cortstē wegh gangs arbeyt veel verschoũt

 

Die dees aenwysen elck zyn waerdigh hier gecroont

 

De deught genieters al geworde hun verplichters.

 

Indien ghy Leersaem-Ieugt naer sulcken Meester vraeght

 

Die u soo Corten wegh ter Reken-const voordraeght

 

Zyn name Bartiens is wiens boeck ghy vint te cope.

 

In alle Winckels meest voor die syn werc behaeght

 

Boec-houden Cyfren leert. Wel die syn nut beiaeght

 

Die synen orbaer souckt dan ernstigh daer nalope.

 

 

 

K. Devght Vervvint.

BArtiens Vriend wat sal ick schrijven
Siend' u konstich Boexken aen
Dan dat dit dyn Cyffer-drijven
Voor de Meesters magh bestaen.
Kinders vvilt nu scholen gaen
Leert by sulck-een stedigh blijven
Die soo veele heeft gedaen
Om de Ieucht int goet te stijven.

Z. Heyns.

[p. 99]

Jnhout des Boecx.

NVmeratio	int gheheel.
Additio	"
Substractio	"
Multiplicatio	"
Divisio	"
Additio	in ghelden.
Substractio	"
Multiplicatio	"
Divisio	"
Reductio/	int gheheel.
ofte casfe Rekeninge	"
Regel van drien	"
Numeratio	int ghebroken.
Reductio	"
Additio	"
Substractio	"
Multiplicatio	"
Divisio	"
Veranderinge van gedeelten	"
Regel van drien	"
De practijcke	"
Kassiers Rekeninge.
Jnterest by Maanden.
Oeffeninge van den Regel van drien.
Regel van drien verkeert.
Regel van vijven ofte dubbelen Regel.
Verkeerden ofte gecomposeerden Regel.
Den samen-ghevoeghden Regel.

[p. 100]

L		Ponden vlnems.
S		Schellingen.
		Grooten.
△ ofte cro.		Croonen.
ggul.		Gout-guldens.
Dael.		Daelders.
Gul.		Guldens.
stu.		Stuyvers.
pen̄.		Pennigen.
Mijt.	Betekent	Mijten.
Schip ℔		Schip-ponden.
Lijs ℔		Lijs-ponden.
℔		Ponden.
Ou. ofte ℥		Oucen.
Cent		Hondert ponden.
Last		Lasten.
Mud.		Mudden.
Sche.		Schepels.
El.		Ellen.