Pyrotechnia, of meer dan hondertderleye konstvermakelijcke vuurwerken

Hoe men de Vuurpijlen voort opmaken, en op de Rijsjes binden sal.

VOor eerst, steeckt een stuck Katoen in het Laedgat van de pyl, en bind daer een stuk papier over, op dat het katoen niet weder af valt; welck katoen moet in Oly van Campher geweeckt zijn; en rolt

[p. 42]

het dan in poeder van Buskruit, en hangt het dan op om te droogen, en als het droogh is, gebruikt het dan om’er de pijl by aen te steken. Dit is de manier die verscheide Auteuren beschryven, om een pijl aen te steken; maer ick heb selfs door experientie bevonden, dat het dickwijls faaljeert, door dien dat het gat van de pijl soo klein is, dat daer geen Katoen in komen kan, of het moet’er in geforceert zijn, en dan heeft de brand geen lucht, maer door de naeuwe passagie, daer het door moet passeren, word het uitgedooft; en daerom gebruik ik niet anders als de eige Compositie daer de Pijlen van gemaekt zijn, om die aen te steken: die Compositie in ’t Laedgat van de Pijl wel in gedaen, en dan de mond van de Pijl mede gevult, en dan aengestoken zijnde, sal selden faeljeeren: maer ’t Katoen is goed om groote Pijlen aen te steken, die meerder ruimte in ’t Laedgat hebben; en ook om andere Vuurwerken aen te steken; gelijk hier na sal beschreven worden: Dan moet men een rijsje nemen, omtrent acht mael soo lang als de Pijl is, heel mooy en recht, sonder scheuten of quasten, en snijd het dikste einde van ’t rijsje een weinig platachtigh, op dat de pijl te beter daer op passen mag, en ’er te vaster op staen zou; dan bind de Pijl op het rijsje eerst, daer ze toegebonden is, om ’t Laedgat te maken; want soo gy het hooger bind, soo sout gy de Compositie, die binnen is, beschaedigen, en by geval het gaetje, dat in de Pijl is, toe trekken. Als het dan soo gebonden is, soo bind de pijl dan weder op het ander einde, tusschen de Compositie en de Kas, daer d’andere Vuurwercken in steeken; want daer

[p. 43]

kond ghy geen schaede mede doen aen de pijl of Vuurwerken; de pijl dan soo gebonden hebbende, legt ze dan met het rijsje op u vinger, ontrent twee duimen van de pijl, en soo het rijsje de pijl dan opweeght, soo is het rijs te swaer, snijd’er dan een weynigh af, soo het dan noch te swaer is, snijd’er weder wat af, en dat soo lang, tot dat het waterpas hangt: Als gy ze dan aensteken wilt, soo moet gy een vierkante Stok hebben, de lengte van een halve piek, onder met een Ysere punt, om in de Aerde te steeken, en op die Stock moet een stuck Hout gepast zijn, dat op en nederschuiven moet, en aen de eene zyde van dat Houtje moet een Schroef gemaeckt zijn, om het, als ’t geseide stuk op zijn hoogte geschoven is, daer by vast te schroeven: aen de andere zyde, recht tegen over de Schroef met een rondgebogen Yserdraed vast gemaeckt zijn, om’er ’t Rijsje van de Lochtpijl in te steken, en dan boven op de Stock moet men een Ysere Pen in slaen, op een rechte Liny met’et voorschreven omgebogen Yserdraed; en aldus is de Stock klaer om te gebruiken: In het aensteken van de Pijl steekt het Rijsje door ’t ringetje van ’t Yserdraed, dat op en nederschuift, en hangt de pijl op de geseide Pen, boven op de Stok, en steekt dan de pijl aen brand; is ze goed, soo sal ze regt op gaen in de Locht, maer berste in het aensteken, dan is de Compositie te sterk, of het Laedgat is te klein; maer is het dat ze in ’t opvliegen een bocht maekt, of nederdaelt, dan is de Compositie swack, of te hoogh gevult bpven de pen, met de Massive Stamper.