Die cronycke van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant, met die cronike der biscoppen van Uutrecht (Divisiekroniek)

Hoe ende in wat manieren dat hertoghe Kaerle van Bourgondyen binnen derselver stadt van Tryere quam.
Dat LII capitel.

Tot desen tiden, als die keiser binnen Tryer ghecomen was, hadde hertoghe Kaerle mit groter diligencye ende naersticheit alle sijn ghesinde, familie ende dienres doen cleden ende bereden mit ontallicke costlicheyt van syden ende fluwelen lakenen; want dalreminste van sine dienres, als cocxs ende andere, waren mit syden ende fluwelen lakenen ghecleet; andere met silveren, andere met gulden lakenen, elc na sinen staet ende condicie. Als nu alle dingen bereyt waren, is hi opgheseten ende nam sinen wech na die stat van Tryer, met ontallijck groot volck van wapenen, nemende mit hem sijn pauweljoenen ende andere tenten ende tabernaculen die hi in

[p. 338r]

striden plach te gebruken, mit vele ende ontallike instrumenten van bussen, serpentinen ende ander artelrye, omdat hi hem wilden thonen voer allen heren ende vorsten een glorioes ende machtich prince te wesen. Hij hadde in sijn geselscappe here Lodewijc van Bourbon, biscop van Ludic; hertoge van Bulioen, grave van Loen; here David van Bourgondien, biscop van Uutrecht, sinen broeder, mit meer andere geestlike prelaten ende heeren. Ende daerenboven vele machtige graven, vele baroenen ende veel meer ridderen ende andere edelen sonder ghetal. Ende comende by der stat van Tryer heeft hi sine tenten, pauweljoenen ende tabernaculen op tgroene velt gheslagen, ordinerende ende stellende sijn gewapent volc in manieren oft hij te velde in oerloge gelegen hadde; ende geordineert wesende, sant hi sine edele mannen, ambassiaten in der stat, om den Keiserlicke Majesteit te adverteren ende sinen coemste te kennen geven. Die keyser beteykende hem enen dach ende tijt om in der stat te comen, als des dages nae Sinte Michiels dach. Een ure tevoren dat die Keiserlicke Majesteit uutriden souden, so reet here Jan van Baden, aertsbiscop van Tryer uuter stadt, mit IIII C paerden, ende intimeerde den hertoghe des keysers toecoemst. Ende weynich tijts daerna quam die keyser gereden mit al den voergenoemden biscoppen, prelaten, hertogen, graven, baroenen ende ridderen in wonderliken ende onsprekeliken chyerheit ende feeste, den hertoge tegemoet; want alle die princen ende vorsten waren geciert mit costlike gulden lakenen, blinckende van silver, goude ende precieuse gesteenten. Voer den keyser reden CC edele jongelingen, costliken toeghemaect, hebbende lanck, gheel hair oft joncfrouwen waren geweest. Die keiser was gecleet mit een costlic gulden stuck, hebbende op sijn borst een gulden cruys blinckende van goude ende gesteenten als die zonne. Die hertoge vernemende des keysers coemst, dede alle sine heren ende princen ordineren ende stellen, elck op sinen plaetse ende officie, daer¹⁷² si toe gedeputeert waren. Elck op sijn stede ordineert wesende, sat hi op sijn paert, ende siende den keyser comen ridende, reet hi hem te gemoet. Dat siende die keyser, reet wat snellicker aen dan hi gedaen hadde, ende dyerghelijken dede die hertoge. Ende comende bi malcanderen, bereide hem die hertoge van den paerde of te staen ende den keyser reverencie te doen, mer die keiser en woudes niet ghehengen, bewisende malcanderen alle eer ende reverencie mitten hoofde, die si doen mochten, ende reden sachtelic mit malcanderen sprekende totdat si voir des princen tente quamen. Ende ofstaende van den paerden, gaven si malcanderen dye hant mit bloten hoofde, die prince sere laech nygende ende doende den Keiserlicke Majesteit grote eer ende reverencie, ende diergheliken die Keiser wederom den prince, ende ghinc voirt tot allen princen ende heren van den hertoge, bewisende hem vrientscap mit allen manieren, ende verwonderden hem uutermaten sere van die grote ende ontallike costlicheden ende menichfoudicheden van den tenten, pauweljoenen, strijtber instrumenten ende van den menichte ende diversheden der bannieren ende wimpelen; dyergelijken verwonderde hem sere alle die princen, heren ende vorsten van den groten glorie ende claerheit der princen, die daer in gouden ende silveren habiten blinckende waren; ende van den groten apparencie ende menichfoudicheden der precieuser ende costliker dingen van tapesserien van vreemde historien gewrocht van goude ende silver. Ende als den avont bestont te ghenaken, saten die princen ende vorsten weder op om te trecken in die heylige stat van Tryer. Elck stelde hem in sine ordinancie. Die Keiserlicke Majesteit reet boven an die hoge side alst betaemde, ende beneven hem die hertoge; daeran alle die princen, heren ende vorsten in wonderlicker apparacie ende chyerheden, ende reden aldus in groter ghelude van trompetten ter stat wert. Die stat was vervolt van overtallick veel volcs, dat uut allen nacien ende landen, uut steden ende dorpen daer ghecomen was om dese triumphe ende feeste te sien, ende bysonder te sien den edelen vorst ende prince hertoge Kaerle van Bourgondien; want men alle kerstenheyt doer van hem te spreken wist om sine grote

172 d beschadigd AB.

[p. 338v]

vromicheden ende feyten van wapenen die hi gedaen hadde. Hij was gecleet boven op sijn harnas mit enen corten heucke, blinckende van goude, van paerlen ende andere costlike gesteenten, gelijcken die sterren an den hemel; ende op sijn scouderen stont enen knoep van enen costlicken gesteente, ghenoemt tBalays van Bourgondien, gheestimeert ende waerdich wesende XL M gouden Francrijcse cronen. Die dienres, die hem volchden, hadden bi hem costlicke lakenen van tapesserien, van goude ende silver ende andere costlike habijten; andere van sine heren ende dienres bleven buten der stat om die tenten ende artelryen ende andere costlicheden te bewaren. Na den hertoge reet in der stat dye biscop van Ludic mit CCCC paerden, alle gecleet mit deen side van gulden laken, ende dander side mit fluweel; daeran die biscop van Uutrecht, sat in vollen harnas mit LXXX paerden; daeran joncheer Jan van Cleef ende here Phillips van Cleef, des heren soen van Ravenstein; daeran reden dye grave van Steenberghen, here Anthonis, des princen bastert broeder; grave Jan van Nassouwen mit grave Engbert van Nassouwen, sijn soen, ende grave Jan van Marle, in wonderlike costlicheden; daeran die grave van Salmen ende die marcgrave van Rutelen; dye grave van Megen, here van Hombercourt; die grave van Hoern, sere triumphelic ende chyerlic; dairan here Lodewijck van Chattegyon, die here van Riverseth; here Jan van Egmont; here Frerijck van Yselstein ende jonchere Willem van Egmont, III gebroeders; daeran reden die joncheer van Sombref; die here van Bevers; die here van Hamey; die heere van Palant; here van Bossuyt, mit meer andere ontellike heren ridderen ende knechten die te lang waren te scriven. Ende als die Keiserlicke Majesteit ende die hertoge gecomen waren in der stadt op dye marct, woude elc die ene den anderen geleiden tot sinen herberge ende logyse, ende stonden dus lange bieen mit bloten hoofde, gevende malcanderen den hant, ende seggende deen den anderen goeden nacht. Die keyser is ghereden in sijn logies, ende die hertoghe reet tot Sinte Maximijns in der abdien, daer hem sijn logys bereit was in groter costlicheit ende chyerheit. Des dages daerna bleven die princen elc in hoer logijs, ende en quamen dien dach niet bieen; mer des saterdages daeran bereide hem die hertoge mit alle sine heren edelen ende saten op, ende reden in groter costlicheyt ende chyerheyt tottes keysers palaes, om mit malcanderen te spreken. Die keyser des princen coemste vernemende, ghinc beneden ende ontfinc den prince mit groter eren ende reverencien, ende leyden mitter hant in sijn camere. Daer wesende, dancte die prince den Keiserlicke Majesteit dat hi tot allen tijden gheweest ware een goet fautoer ende gonner des huys van Bourgondien; desgelijcken dancte die Keiserlicke Majesteit den hertoge sere van sine obediencie ende reverencie, die hi hem bewesen hadde, ende hadden vele secrete ende heimelijke woorden met malcanderen. Onder andere so intimeerde ende claechde die keyser den hertoge sinen neve den groten perikel ende laste des ghemenen kerstenrijcs ende des Rijcs van Romen; hoe dattet dagelixs angevochten ende gequellet worde van den Turcken ende anderen bosen tyrannen ende rebellen, begherende mit groter instancie ende begeerte van den hertoge assistencie ende bystant tegen den ongelovigen ende rebellen des keiserrijcs. Waerop dat die hertoge sijn beraet nam tot des anderen dages, dwelc den keyser beliefde. Des sonnendages reet dye hertoge weder bi den keyser, habituert wesende mit een costlic gulden stuck, ghevoert mit Armynen, gelijkerwijs een hertoge betaemt; ende een weinich tijts dair geweest hebbende, ghingen si te samen tot Sinte Maximijns in des princen logys; ende comende in die groote zale dye al paveert was mit costlike lakenen ende tapeten behanghen wesende, mit precieuse ende costlicke tapeten van goude ende silver gewrocht van der historie des groten conincs Alexander. Lange tijt spraken si vrientliken mit malcanderen, ende onder andere woorden narreerde ende vertelde die prince den Keiserlicke Maiesteit dyen groten last ende periculen van oerlogen die hi gehadt hadde mitten coninc van Francrijc

[p. 339r]

ende andere sine vianden; ende int eynde seyde hi: 'En hadde ic so vele vianden niet omtrent mine landen gheseten, sonder twifel ic soude u een behulpelic bystander wesen in allen saken daert van node waer.' Ende mit desen sceyden si vrientlic van malcanderen. Ende des princen archyers geleyden den keyser tot in sijn herberghe. Ende in aldusdaniger manieren tracteerden ende hilden si secreten ende heimeliken raet III of IIII dagen an malcanderen. Mer men en kondet int openbaer niet vernemen wat datter getracteert was.