Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1990

[p. 261]

De Gids

Opgericht in 1837

Redactie:

G. van Benthem van den Bergh, Piet Calis, H.B.G. Casimir, Adriaan van Dis, Wiel Kusters, Harry Mulisch, Monika van Paemel, A. de Swaan, Theodor Duquesnoy (secretaris)

Redactie van de rubriek Buitenlandse literatuur:

Christel van Boheemen, Piet Calis, Klaus Siegel, Maarten Steenmeijer, Willem G. Weststeijn, Jo Radersma (bureauredactie)

Redactieadres:

De Gids, postbus 100, 1000 AC Amsterdam

Uitgever:

Meulenhoff Nederland bv voor de Stichting De Gids

Jg. CLIII,		12 nummers^1, 1064 p.
	nr. 1:	januari 1990
	nr. 2:	februari 1990
	nr. 3:	maart 1990 = Etty Hillesum; Oost-Duitsland
	nr. 4:	april 1990
	nr. 5:	mei 1990
	nr. 6:	juni 1990 = Nederlandse literatuur in het buitenland
	nr. 7-8:	juli-aug. 1990 = De Nederlandse Antillen
	nr. 9:	september 1990
	nr. 10-11:	okt.-nov. 1990 = Suriname; Oulipo
	nr. 12:	dec. 1990 = Harry Mulisch 25 jaar Gids-redacteur

1 Met gegevens over de medewerkers achterin elk nummer

I. Poëzie

BRASSINGA, Anneke IJsland, 2, p. 111-114 ‘Grootste helderheid laat de dingen’

CREBOLDER, Emma Kurwa en Doto, 9, p. 748-750 1. ‘een fiere jongen reed te paard’ p. 748 2. ‘na het verraad was haar grens’ p. 749 3. ‘Kurwa bleef aan oude grond’ p. 750

DOORMAN, Maarten Twee gedichten, 2, p. 109-110 Op op op: ‘Door de gordijnen duwt het licht’ p. 109 La gare: ‘De avond ruikt naar gist, dan naar jou.’ p. 110

[p. 262]

HOEK, Rouke van der Drie gedichten, 12, p. 1036-1038 Lichtzoekers: ‘Wie op open land’ p. 1036 Uilen op het oorlogskerkhof: ‘Jij wist de roestboom te staan’ p. 1037 Roeken: ‘Door het helblauw’ p. 1038

KNEEPKENS, Manuel Vier gedichten, 3, p. 201-204 April: ‘'s nachts in de broze galerie van de maan’ p. 201 Kinderkleurprent: ‘Schaduwen vormen mijn dansschool’ p. 202 Dagpauwoog: ‘Als een avondjapon uit de jaren vijftig’ p. 203 De zwaluwen: ‘Als zwaluwen in de augustusavond’ p. 204

KOSTWINDER, Jan Drie gedichten, 1, p. 44-46 More ferarum: ‘Men zegt, wij mensen moeten niet zoals de dieren’ p. 44 Mare: ‘In de bibliotheek zit zij tegenover mij,’ p. 45 Fetisjist: ‘Een papieren doos met een afbeelding’ p. 46

MOOIJ, J.J.A. Buitenaardse gangen. (Stèle van de Assyrische koning Assurnasirpal II, Brits Museum), 6, p. 454-457 1. ‘Bedolven onder tekens gaat hij voort’ p. 454 2. ‘Drievoudig leven nog vergroot in steen’ p. 454 3. ‘Dan, bij het traag terugggaan in de tijd,’ p. 455 4. ‘Miljoenen malen wentelde het jaar’ p. 455 5. ‘Is tijd het element van onze geest’ p. 455 6. ‘Misschien is tijd al ruimte sinds 't begin,’ p. 456 7. ‘Intussen worden afstanden weer tijd;’ p. 456 8. ‘En sporen worden weer tot beeld herleid,’ p. 456 9. ‘Langs rijen manuscripten keren wij’ p. 457

NÉ, Y. Vier gedichten, 9, p. 751-754 Post: ‘zeldzame vlinder is dit’ p. 751 Geverfd: ‘Was alles maar van verf’ p. 752 Vensters: ‘Als de schemering komt stop ik’ p. 753 Roodkapje: ‘de weerstrevige’ p. 754

TIEGES, Wouter Donath Het actuele en het ongelooflijke^2, 1, p. 43 ‘En struikelde’ Berlijnse gedichten, 12, p. 1033-1035 Plaats, waar: ‘Net als’ p. 1033 De afstand van mond tot oor: ‘Als je ziet hoe’ p. 1034 Gabriele Münter ‘Gelbes Haus’: ‘Kaalslag steelt de blik; hier’ p. 1035

VLIET, Eddy van Vijf gedichten, 5, p. 374-378 Woensdagavond: ‘Woensdagavond. De vrienden naar het café,’ p. 374 Bij de uitvaart van Felix C.: ‘Alsof Oldenburg langsgeweest was, staat’ p. 375 In een hoekje: ‘In een hoekje zat ik muziek uit te vinden,’ p. 376

2 Voor de volledige tekst zie De Gids, CLII, 1989, 11, p. 888

[p. 263]

De kastanjeboom: ‘Er viel veel groen onder onze ogen te verdelen,’ p. 377 De kappersstoel: ‘De kappersstoel is moe. Hij heeft geen zin meer.’ p. 378

WAARSENBURG, Hans van de Drie gedichten. Uit: De dorst der havensteden, 4, p. 298-300 San Juan (Puerto Rico): ‘Tussen de zeewaarts gerichte’ p. 298 San Juan II: ‘Kom je in de buurt van de hitte’ p. 299 Macao: ‘Het roept vervlogen beelden’ p. 300

II. Proza

ANDEL, Mark van Het heilig hart, 3, p. 193-200

BEEK, Geert van Ruhe!^3, 4, p. 294-297

BRACHES, E. Invaart, 12, p. 1028-1032

CREYGHTON, Job Knikkers langs de weg, 9, p. 733-747

DURLACHER, G.L. Dubbele loyaliteiten^4, 2, p. 96-108

HEULENDONK, Guido van Maude, 1, p. 29-37

LAMBERTZ, Lambert Staatszaken, 5, p. 368-373

TENTIJE, Hans Lied noch schreeuw, 1, p. 38-43

VANHOLE, Kamiel Een knekeldans, 6, p. 441-453

3 Gedateerd: 23 januari 1990

4 Gedateerd: 11 oktober 1989

IV. Kritische bijdragen⁵

ADANG, Marc Minister d'Ancona en het nieuwe Jong Holland: een nieuw cultuurbeleid of een nieuwe cultuurschok*, 6, p. 460-463 De dialoog tussen socialisten en kunstenaars is heropend

5 De titels met * behoren tot de rubriek: Kroniek & Kritiek; die met ** tot de rubriek: Buitenlandse literatuur

[p. 264]

ALEXANDRESCU, Sorin Een uitdaging aan de macht*, 3, p. 205-211 Over de twee hiërarchische structuren van het cultureel leven in het Roemenië van Ceausescu die de reden zijn ‘waarom Roemeense dissidenten zich niet in een brede beweging als “Solidariteit” konden organiseren’ (p. 206)

ALPHEN, Ernst van Lichamen buiten zichzelf: Francis Bacon en perceptie**, 2, p. 131-146 - Met ill. Een nieuwe ‘narratologische benadering’ van diens werk, met als uitgangspunt: Triptych May-June 1973

BERG, W. van den De Nederlandse romantiek, een verschijnsel in de marge, 2, p. 79-87 Lezing binnen het kader van het romantiek project van de slaa, op 28 sept. 1989 in de Balie te Amsterdam Met aandacht voor de visie van N.G. van Kampen in zijn vertaling van A.W. Schlegels Vorlesungen über dramatische Kunst und Litteratur van 1808 (1810), zijn antwoord op de prijsvraag van 1823 over het verschil tussen ‘klassische’ en ‘romantische’ poëzie, zijn Over den geest der Nederlandsche letterkunde (1829), waaruit blijkt dat ‘nationalisme leidt tot inkapseling en inteelt’ (p. 87)

BEURSKENS, Huub Zeemuurdak**, 2, p. 146-149 Beschouwingen bij Robert Musil, Die Affeninsel; Paul Valéry, Cimetière marin; Paul Cézannes landschapschilderijen Tauromaquia**, 4, p. 318-321 Beschouwingen over de dood i.v.m. stierengevechten en over Goya's serie etsen La Tauromaquia & Federico Garcia Lorca's Theorie en functie van de duende en Klaagzang voor Ignacio Sanchez Mejias Een nijlpaard op Java**, 7-8, p. 689-692 Beschouwingen over het Lamarckisme n.a.v. een bezoek aan het Instituut voor taxonomische zoölogie in Amsterdam en over de gedichten Lamarck van Osip Mandelstam, Het nijlpaard van Nikolaij Goemiljov, Le poulpe van Guillaume Apollinaire Nogmaals dikhuiden, in excelsis**, 7-8, p. 693-694 Over de hippopotamus in het gelijknamig gedicht van Théophile Gautier en dat van T.S. Eliot, met de vertaling door Martinus Nijhoff Rossana di Rocco en depoelpek**, 9, p. 778-782 Beschouwingen bij films van Pasolini en bij de reacties erop: La Ricotta en Il vangelo secondo Matteo met Rossana di Rocco als engel

BOHEEMEN, Christel van Postmodernisme en ethiek. Ras, geslacht en het primaat van de taal, 4, p. 275-288 Rede bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleraar in de Moderne Engelstalige Letterkunde aan de Universiteit te Amsterdam Over ‘de pijnlijke, in feite onmogelijke, betrekking waarin een lid van een minderheidscultuur of minderheidsgroepering staat tot de dominante taal’ (p. 275), wat ook geldt voor de vrouw, met de analyse (p. 282) van een fragment uit The rainbow van D.H. Lawrence

[p. 265]

BOOMSMA, Graa De nachtmerrie en de regenboog van de geschiedenis**^6, 5, p. 395-405 ‘De nieuwe historische roman is een avonturenroman van de geest’ p. 405 John Calvin Batchelor, American falls (1985) Don DeLillo, Weegschaal (Libra, 1988) Umberto Eco, De naam van de roos [1983] & De slinger van Foucault [1988] Thomas Pynchon, Gravity's rainbow (1973) Echo's in Yoknapatawpha-County. William Faulkner in het Amerikaanse literaire landschap**, 9, p. 766-772 Over de bewondering van Faulkner voor Sherwood Andersen, die een ‘Amerikaanse’ romanliteratuur voorstond; over Faulkners As I lay dying en The sound and the fury en zijn invloed op Louise Erdrich, William Gass, James Purdy, John Edgar Wideman; over Faulkners A fable en Thomas Pynchons Gravity's rainbow

BRANDS, Jan De dagen van rumoer, 2, p. 88-95 Ter aanvulling op het bijzonder nummer Terugblikken op de studententijd (CLI, 1988, 9, p. 665-690): het verhaal (p. 89-93) van een meisje uit een arbeidersgezin dat in 1969 sociologie ging studeren aan de universiteit van Amsterdam; met kanttekeningen

CAHEN, Joël De wens om assimilatie probleemloos te interpreteren^7, 2, p. 126-130 N.a.v.J.R. Evenhuis, Italiani, brava gente. Over Primo Levi, Vittorio Segre en een assmilatie die probleemloos bleef (CLII, 1989, 11, p. 847-856 - over o.a. Levi's joodzijn en Italiaan-zijn

CALIS, Piet [Reactie op Adriaan Venema, Aristo revisited], 7-8, p. 535 Venema over Martien de Jongs artikel over Ed Hoornik en de houding van De Gids redacteurs, i.c. Piet Calis

CLAES, Paul Hollands provincialisme*, 5, p. 379-380 N.a.v. de recensie van Peter Verstegens Natuur zal kunst blijvend evenaren. Een vertaling van honderd Westeuropese gedichten in nrc/Handelsblad (Cultureel Supplement van 2 maart 1990)

DEKKER, Jeroen De leegte gevuld. Een dagje aan het strand*, 1, p. 50-56 Alain Corbin, Le territoire du vide. L'Occident et le désir du rivage 1750-1840 (1988; Ned.: Het verlangen naar de kust)

DELHAYE, Christine Geschiedenis van de mode ofte wel ‘l'histoire de l'homme et de la femme comme il faut’, 4, p. 254-264

DILLE, Koen Intellectuelen, dissidenten en pers in Vlaanderen*, 4, p. 304-307 Over wezen en taak van de Westerse journalistiek, bij het verdwijnen van Toestanden. Progressief en pluralistisch weekblad

6 Met ‘Een nieuwe historische roman’ (p. 386) door G. Boomsma als inleiding tot de eigen bijdrage en die van Richard Todd in de vertaling van Winnie Todd-Kooy

7 In de rubriek: Correspondentie

[p. 266]

DULK, Roel J. den Andrej Bely en Rudolf Steiner**, 7-8, p. 680-688 N.a.v. diens Mijn jaren met Rudolf Steiner (Rus.: 1982); met biografie (p. 681-685) van Andrej Bely

EKKERS, Remco Levensdrift en doodsverlangen*,, 1, p. 47-49 Elisabeth Eybers, Noodluik Christine D'haen, Mirages Het versplinterd ik*, 5, p. 380-382 Robert Anker, Goede manieren. Een episodisch gedicht Jan Kuijper, Tombe Complexe eenvoud*, 9, p. 759-761 Koos Geerds, Goutbeek-archief

ENSCHEDÉ, Ch.J. Kapitalisme, socialisme, democratie: vlag en lading, 9, p. 703-709

FRESCO, Louise O. De ontwikkelingshulp voorbij*, 3, p. 213-215 Over de crisis van de ‘ontwikkelingssamenwerking’ wegens ‘het veranderde wereldbeeld en de verschuivingen in het mondiale evenwicht’

GIELKENS, Jan ‘Ernstig staat het gezicht van Mei’. De viering van 1 mei in Nederland tijdens de Duitse bezetting, 5, p. 348-357 - Met afbn.

GOEDEGEBUURE, Jaap Wat schrijven betreft ben ik niet in de praktijk. Over de brieven van Vincent van Gogh, 6, p. 415-421 - Met ill. Lezing in de Nederlandse Hervormde Kerk te Zundert op 27 jan. 1990

GOUDSBLOM, J. Uit niemandsland [aforismen en uitspraken]; Schrapzucht, 4, p. 289-292; 293

GRAAF, Bob de Spanje als spiegel. Spanjebeeld en politieke cultuur in Nederland van 1936 tot 1939 [de Spaanse Burgeroorlog], 9, p. 720-732 Met uitspraken van Nederlanders die toen gedurende kortere of langere tijd in Spanje verbleven: Johan Brouwer, L.H. Grondijs, Jef Last, Lou Lichtveld alias Albert Helman

GROENHUIJSEN, Marc Kroniek van het strafrecht (1). Verloedering*, 9, p. 755-758 ‘De dubbele bodem van het strafrecht wordt zichtbaar in processen van selectieve verontwaardiging’ (p. 756); met voorbeelden ter illustratie: optreden tegen discriminatie, pornografie, wegverkeer

HERTMANS, Stefan Een jurk van tijd. Over Catherine Pozzi**, 4, p. 311-318 Over Catherine/Paul Valéry, n.a.v. Lawrence Josephs biografie: Catherine Pozzi, Une robe couleur du temps en het verschijnen van haar tweede dagboek: Journal 1913-1934

[p. 267]

HUBERTS, Willem The importance of evaluating in earnest. Over de geschiedschrijving van de Nederlandse letterkunde uit de jaren 1940-1945, 5, p. 358-367 Bewerkte tekst van een lezing te Londen op 13 april 1989 in het kader van de Conferentie The Low Countries and the World ‘De literaire geschiedschrijving van de twintigste-eeuwse Nederlandse letterkunde kan niet om de produkten van Nederlandse nationaal-socialisten heen’, wat evenwel gebeurt o.a. bij J.A. Dautzenberg (1989), Piet Calis (1988), A.G.H. Anbeek (1986); over: Nico de Haas' gedicht Moeder/Elsschot; Jan van Rhenens roman Helpers weg/Bordewijks Bint; George Kettmanns gedicht Straks/Marsman & Slauerhoff; kritiek op Vestdijk voor en na 1940 ‘vertoont een doorlopende lijn die over mei 1940 heenloopt, zonder breuk’ (p. 364-366)

JONG, Martien J.G. de What's in a rose? Umberto Eco en Jorge Luis Borges**, 12, p. 1046-1052 Over Eco's roman De naam van de roos en Borges' werk waarin labyrinten en spiegels en rozen een minstens even grote rol spelen

KEMPEN, Michiel van De binnenkamer en de open vensters. Ontwikkelingen in de Surinaamse literatuur 1975-1988, 1, p. 17-28 Over de literatuursituatie aan de hand van vier werken: Orlando Emanuels, Getuige à decharge. Gedichten Cynthia McLeod, Hoe duur was de suiker. Historische roman Jit Narain, Waar ben je daar/Bate huwan tu kaham. Gedichten Astrid Roemer, Levenslang gedicht. Roman

KESSEL, Ineke van Zuid-Afrika's opties. Kleurenblind kapitalisme of volksrepubliek?, 9, p. 710-719 - Met afb.

KREVELEN, Laurens van Over literatuur, cultuurpolitiek en uitgeefbeleid*, 2, p. 115-118 Maarten Steenmeijer, De Spaanse en Spaans-Amerikaanse literatuur 1946-1985 H. Verdaasdonk, De vluchtigheid van literatuur Met reactie van H. Verdaasdonk in rubriek Correspondentie: Over het publiek voor literatuur en over empirisch onderzoek, 3, p. 216-218

KUSTERS, Wiel Poëzie en snarenspel, 4, p. 247-253 Bewerkte tekst van een voordracht op 4 nov. 1989 te Maastricht op het Internationaal Harpfestival De kunstenaar die zichzelf ziet als een instrument - een harp- in hoger handen: A. Verwey (O hart mijn harp), A. Roland Holst (Het gebed van de harpspeler, en andere gedichten), S. Vestdijk (Aeolusharp; De harpiste en ik); Pierre Kemp (Harpgewillig)

LAERMANS, Rudi De mannequin-maatschappij. Over ‘look’, lijfstijl en lichamelijkheid’, 4, p. 265-274 Bewerkte tekst van een causerie op de jaarvergadering van de Vlaamse Vereniging van Seksuologie ‘Onze contemporaine cultuur van het publieke imago heeft niet alleen ingrijpende gevolgen voor het menselijk bewustzijn, ze wijzigt ook de verhouding tot het eigen lichaam’ (p. 266)

[p. 268]

LANGE, Herman de Ingebeelde veiligheidsangsten en het einde van de Koude Oorlog*, 5, p. 383-386 Milieu-oorlogen: hoe een bepaald denken over wereldpolitiek de vrede ondermijnt*, 6, p. 458-460

LAUNSPACH, Els In het oosten zijn de bedden zacht*, 2, p. 118-125 - Met ill.: Brenda Behan; Quercino Een interpretatie van de figuur van Cleopatra, n.a.v. van de opvoering van Antonius en Cleopatra o.l.v. Erik Vos en omdat de Shakespeare-kritiek ‘tot nu toe gekenmerkt wordt door de mannelijke blik’

LECHNER, J. De (her)ontdekking van Spaans-Amerika. Relazen van Spaanse reizigers**, 1, p. 57-62 Over het verslag van Benjamin de Tudela uit de 12de eeuw en dat van Pero Tafuz uit de 15de eeuw over een reis in Europa, als aanloop tot de reisverslagen over Amerika van: Tomas de la Torre/reis naar Mexico in 1544 Alvar Nunez Cabeza de Vaca/expeditie van 1527 tot 1535 van Florida tot Mexico Francisco Hernandez/verblijf in Mexico van 1570 tot 1577

LIESHOUT, Maurice van Het liegen van de waarheid. Mannelijke passie in het werk van James Purdy**, 12, p. 1052-1058

MICHEL, K. Lege vlekken in Berlijn en in de Amazone*, 4, p. 301-303 Beschouwingen bij het lege grasveld tussen de Berlijnse muur en de eerste huizen van Oost-Berlijn en bij ‘de angst voor gaten in de weelderige begroeiing van het Amazonegebied’ (p. 302) Buitenaardse wezens namen mij mee*, 6, p. 464-465 Een lezing van de Franse journalist Rael die ‘openbaart hoe hij gecontacteerd werd door Buitenaardsen die hem een boodschap gaven voor de mensheid’

PAEMEL, Monika van Buiten hun boekje*, 3, p. 212-213 Beschouwingen bij schrijver en media, op grond van eigen ervaringen

QUERIDO, Andries Un bon patron. Uit: De binnenkant van de geneeskunde, 5, p. 331-347 Prepublikatie uit zijn autobiografie; zijn samenwerking met de Franse bacterioloog André Lwoff - Met prt.

SANDERS, Stephan Engagement en avant-garde*, 3, p. 210-212 Die woorden lijken nu plots achterhaald, maar ‘waarom hebben denkers zich zo graag willen afficheren als schietgrage officieren?’ (p. 211)

[p. 269]

SIMONS COHEN, R.P. Reactie op J.R. Evenhuis, ‘Italiani, brava gente’ in De Gids, 1989/11, p. 847 - [856], 9, p. 762-764 Reactie in de rubriek Correspondentie wegens de uitspraak ‘de Italiaanse joden moeten relatief onverlet de oorlog hebben doorstaan’

STEENMEIJER, Maarten De (her)ontdekking van Spaans Amerika. Verovering van het verleden. De late bloei van de historische roman in Spaans-Amerika**, 1, p. 62-71 De realistische roman in de eerste decennia van de 20ste eeuw en het ‘criollismo’ (de eigen werkelijkheid) in Don Segunda Sombra van Ricardo Güiraldes & Los de abajo van Mariano Azuela; de nueva novela in de jaren '40 met hetzelfde thema maar vernieuwde vorm; de historische roman tenslotte: Carlos Fuente, Terra nostra (1975) Eduardo Galeano, Kroniek van het vuur (1982-1986) Gabriel Garcia Marquez, De generaal in zijn labyrint (1989) Abel Posse, De honden van het paradijs (1983) Mario Vargos Llosa, De oorlog van het einde van de wereld (1981)

STOKVIS, Willemijn Totalitair en revolutionair denken en de avant-garde in de kunst, 1, p. 3-16 - Met ill. Lezing in een reeks colleges ‘Totalitair en revolutionair denken en de kunsten van het interbellum’ in februari 1989 aan de Rijksuniversiteit te Leiden Met reacties in de rubriek Correspondentie (in nr.4) van Jan Bervoets (p. 309-310), RikLina(p. 308-309), Saskia Poldervoort (p. 309-310)

SWAAN, Abram de Het Nederlands in het Europese talenstelsel, 6, p. 431-440 ‘Die taal zal niet verdrongen worden door welke Europese of mondiale taal dan ook’ (p. 436) maar vertaling van Nederlandstalige werken, vooral naar het Engels, is van belang Met reactie in de rubriek Correspondentie van E.M. Beekman (9, p. 764-765) met een beknopte lijst van vertalingen in de jaren tachtig verschenen in de V.S. en/of in Engeland

TIJEN, Tjebbe van Europa Tegen de Stroom*, 6, p. 466-472 - Met afb. N.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in het Amsterdamse Beursgebouw in september 1989, wordt gewezen op ‘het ontstaan van de idee [opdat Europese eenheid niet verwordt tot Europese eenvormigheid] en de verbanden die er zijn met actuele veranderingen van de relaties tussen Oost- en West-Europa’ (p. 466) en op het reeds bestaan van alternatieve underground bewegingen in verschillende Oostbloklanden

TODD-KOOY, Winnie Richard Todd, De nieuwe historische roman en de pluriforme samenleving**^8. Nederlandse bewerking: W. Todd-Kooy, 5, p. 387-395 Peter Ackroyd, Hawkmoor (1985), p. 390-391 Julian Barnes, A history of the world in 10 1/2 chapters (1989), p. 387-390 Angela Carter, Nights at the circus (1984), p. 391-392 Timothy Mo, An insular possession (1986), p. 392-394

8 Zie voetnoot 6

[p. 270]

UITERT, Evert van De brieven van Vincent van Gogh*, 12, p. 1039-1042 - Met ill. N.a.v. de uitgave in vier delen voor het Van Goghjaar

VOGELAAR, J.F. Platonovs denker met de handen**, 7-8, p. 673-680 ‘Zodra in de verhalen van Andrej Platonov iemand [i.c. de hoofdfiguur] begint te denken, geeft dat problemen’ zoals in Tsjevengoer. De roman van een stad, De bouwput, Dzjan, De zee der jeugd De lust en het heilige huisje. Over Sanctuary [1931] van William Faulkner**, 9, p. 772-778

WAALS, Jan van der Een houten neus voor de professor*, 12, p. 1042-1045 Over de Utrechtse professor Pieter Burman (1668-1741), over wiens galant avontuur het laatste verhaal gaat van Histoire amoureuse et badine du congrès et de la ville d'Utrecht (1714) door C[asimir] F[reschot] en over de fictieve veilingscatalogus van diens bibliotheek

WARTEMA, Bert Omwenteling in de schaduw. De keuze van 1939: een volwassen democratie, 6, p. 422-430 - Met prt. van H. Colijn Het politieke beeld van Nederland in 1939 en de val van het vijfde kabinet Colijn

Bijzondere nummers/gedeelten

Etty Hillesum. Herwaardering van een mythe
(nr. 3, p. 159-192)

BENDIEN, Hans Mythevorming over de heiligheid van Etty Hillesum, p. 170-181 Bronnen: Het verstoorde leven. Dagboek van Etty Hillesum, 1941-1943. Inl.: J.G. Gaarlandt (1981; 1989, 19de dr.) - een selectie, waarin ‘allerlei “mooier” is gemaakt Etty. De nagelaten geschriften van Etty Hillesum 1941-1943 (1986). Red.: Klaas A.D. Smelik - verantwoorde ‘wetenschappelijke’ editie, viermaal de omvang van de selectie

BRANDT, Ria van den ‘Ik heb hem gebracht de geschriften van Meister Eckehardt’. Het Eckhartbeeld van Etty Hillesum, p. 182-193

DRESDEN, S. Etty Hillesum: identiteit als opgave en oplossing, p. 159-169 Uiteenzetting op basis van: Etty. De nagelaten geschriften 1941-1943

[p. 271]

Oost-Duitsland
(nr. 3, p. 219-239)⁹

NAAIJKENS, Ton Een glosse over de vraag of na de val van de Muur ook de DDR-literatuur op instorten staat, p. 225-228 Komen ter sprake: Thomas Rosenlöscher, Rainer Schedlinski, Christa Schuenke; Elke Erb, Das Haus am Alten Pimen. Eine Auswahl [aus Maria Zwetajewa's Werk]

ROMIJN, Maruschka Christa Schuenke, Gewijzigd idioom in de Oostduitse lyriek. Vert.: M. Romijn, p. 220-224 Voor de veranderingen in de DDR geschreven onder pseudoniem Barbara Schöndorf Met een gedicht van Stefan Döring, Leonhard Lorek, Papenfuss-Gorek, die echter slechts diegenen bereiken ‘die er reeds alles van weten’ (p. 224)

SCHELLEKENS, Mike Thomas Rosenlöcher, Dagboek uit Dresden (Herfst '89). Vert.: M. Schellekens, p. 229-239

9 Inleiding door Klaus Siegel, p. 219

Nederlandse literatuur in het buitenland**
(nr. 6, p. 473-493)

KLIMASZEWSKA, Zofia Polen, p. 489-493 Over de opbloei van de Poolse Neerlandistiek sinds eind jaren ‘70, en de vertaal- en wetenschappelijke activiteiten van de docenten Nederlands; bondig overzicht van vertalingen

KRIJTOVA, Olga Tsjechoslowakije, p. 484-489 Over vertalingen van prozawerken en de voorkeur van de Tsjechische lezer

SCHALEKAMP, Jan Spanje, p. 473-476 Er werd wel een en ander vertaald, maar de uitgaven kregen weinig aandacht; sedert 1987 lijkt een kentering te zijn opgetreden althans wat Nederland betreft

VANDERAUWERA, Ria Amerika. De stand van zaken in de jaren tachtig, p. 476-480 Drie voorbeelden: Louis Paul Boons Chapel Road (1972) nog in een boekhandel (p. 477); Harry Mulisch, De aanslag en Fons Rademakers’ film The assualt nog vaak op de TV; Cees Nooteboom: 4 romans vertaald kort na elkaar: Rituelen in 1983, Een verhaal van schijn en wezen in 1984, In Nederland in 1987, Philip en de anderen in 1988 (p. 478-480)

WEYTENS, Maarten Italië. Un paese senza letteratura, p. 480-483 Overzicht van vertalingen sinds 1960 - maar ‘het feit dat een boek uitgegeven wordt, betekent nog niet dat het gelezen wordt’ (p. 483)

[p. 272]

De Nederlandse Antillen
(nr. 7-8, p. 501-672)

Poëzie

HABIBE, Henry Uit: Yiu di Tera, 1985, p. 571-573 Papiamentu na kaminda; Ku benanan habri, p. 571-572; 572-573

HASETH, Carel de Uit: Posia venena, 1985, p. 574-579 Awaseru/Regen; Engano di hubentut/Jeugdbedrog, p. 574-576; 578-579

JULIANA, Elis Twee gedichten^10 Koloniaal gebed: ‘Goede vader’ p. 583 Gebedsgenezing: ‘Dierbare broeders, lieve zusters,’ p. 585

PALM, Walter Vier gedichten, p. 580-582 Hedendaags Columbus: ‘Wat gebeurt er Christoffel,’ p. 580 Wenen via Cairo en Port Lligat: ‘In Egyptische duisternis’ p. 581 In de hitte van de koorts: ‘Bij veertig graden’ p. 581 Hier en daar: ‘In ontwapenend decolleté’ p. 582

SEKOU, Lasana M. Twee gedichten, p. 586-589 Caribbean journey: ‘Let there be upful ties that bind’ p. 586-587 With vision: ‘It is time then’ p. 588-589

10 Gedateerd respectievelijk: Curaçao, dec. 1989, april 1990

Proza

PALM, Jules de Wat niet weet, kan deren. Uit: ‘Lekker warm, lekker bruin’, vallen en opstaan in twee culturen, p. 566-569

Kritische bijdragen

ABRAHAM, Eva Civilisadó, een school en een weekblad gericht op de verheffing en integratie van ex-slaven in de kolonie Curaçao, 1871-75, p. 601-610

ALOFS, Luc Van Separaci tot Status Aparte. Geschiedenis en achtergronden van de Status Aparte-beweging op Aruba, p. 518-526 Artikel gebaseerd op L. Alofs & L. Merkies, Ken ta Arubiano? -Sociale integratie en natievorming op Aruba (1990)

[p. 273]

ARION, Frank Martinus De moedertaal als voorwaarde, p. 558-565 Voorwaarde voor zelfbevestiging en voor economische ontplooiing, zo voor Europese landen in de Europese Renaissance, zo voor de Creoolse talen, voor het Sranan en nu voor het Papiamentu in de Nederlandse Antillen

BROEK, Aart G. De beginjaren van de geschreven Papiamentstalige literatuur: ‘birtud ta haja su recompensa, i picar su castigoe’ (De deugd wordt beloond, en de zonde gestraft), p. 618-626 Over de jaren '20-'30, met o.a. Willem Kroons romans met didactische functie en zijn kritische houding t.o.v. de rooms-katholieke missieleden; de periode vanaf '40 met o.a. het dichters-collectief Julio Perrenal (= Jules de Palm, René de Rooy en Pierre Lauffer) met het afwijzen van de gelegenheidsrijmen uit de rooms-katholieke denkwereld en het aansluiten bij de mondeling overgeleverde poëzie

DIP, C.E. De politieke structuur van de Nederlandse Antillen en de relatie tot Nederland, p. 509-517

HASETH, Carel de Een bijdrage in de discussie over het ontstaan van het Papiaments, p. 548-557

HEILIGERS, Frans Continue normverlaging vergroot gevaar op ingrijpen door derden. Publiciteitsmedia op Curaçao in crisissferen, p. 633-637 De mediajungle - door peil en aantal- zou kunnen leiden tot het beperken van de grondwettelijke persvrijheid

LEEUWEN, Boeli van De kleren van de keizer, p. 536-541 Over recht en rechtswetenschap ‘zonder logica’ en zonder ‘methodiek’ - ‘Onze keizer heeft wel degelijk kleren aan, maar draagt voor iedere gelegenheid een ander kostuum’ (p. 439)

NEWTON, Michael A. Architectuur en monumentenzorg, p. 657-664 - Met afbn.

OVERSTEEGEN, J.J. Misverstanden rond Cola Debrot, p. 611-617 Typering van Debrot als de auteur die erin slaagde zich uit te spreken in een hem grotendeels vreemde omgeving zonder zijn eigen aard los te laten en over de polemiek die tot 1946 duurt n.a.v. zijn programmatische inleiding ‘Tegenstellingen’ (Criterium I, 1940, 1) m.b.t. de heersende literatuuropvattingen

REGO-KUSTER, Gladys do Het Afro-Caribisch gezinsweb en de emancipatie van de vrouw, p. 542-547

REINDERS, Alex Curaçao: parade van paradoxen, p. 527-535 Enkele ‘losse reflecties’ van iemand die een half jaar op Curaçao werkte: ‘de samenleving is niet eenduidig en niet uit één stuk’ (p. 535)

[p. 274]

RÖMER, R.A. Curaçao in het Caribisch gebied, p. 503-508 ‘Ontstaansgeschiedenis en verdere ontwikkeling van de samenleving’ op ‘economisch, sociaal en cultureel’ vlak

ROO, Jos de Een nooit gehouden interview met Tip Marugg, p. 627-632 Zijn ontmoetingen met Tip Marugg, gevolgd door een verzonnnen interview: ‘Eerst speel je het leven, daarna speelt het leven met jou. Tip Marugg, de kluizenaarschrijver. Idioten moet je idiote antwoorden geven’ (p. 629-632)

ROJER, Robert A. De Curaçaose muziek, p. 638-646 - Met partituren Wals, mazurka, tambú en tumba, dansa

ROOY, Felix de De ontwikkeling van theater en film op de Nederlandse Antillen, p. 647-656

RUTGERS, Wim Literatuur van Aruba, ‘di nos e tai’, p. 592-600 ‘Vergeleken met de vorige periodes [na 1929] ontwikkelde de literatuur zich in de jaren zeventig en tachtig, maar toch is er nog niet veel’

STAAY, Adriaan van der Willemstad, p. 665-672 Zijn indrukken bij een bezoek eind de jaren '60; zijn inspanningen om de stad te redden 20 jaar later

Illustratie

Capricorne, José Maria, omslag, p. 590-591

Juliana, Els, p. 584

Simon, Nel, p. 570

Suriname
(nr. 10-11, p. 791-954) - Met afbn., ill.¹¹
Samenstelling¹²: Michiel van Kempen

Poëzie¹³

ALUMAN, Nardo De dochter van mijn leermeester*, p. 825

BEDACHT, Rudi Satan lacht: ‘Toen de kern van het weten’ p. 802

11 Paul Woei: omslag, p. 791

12 Inleiding, p. 791

13 Bij de titels met * staat ook de oorspronkelijke tekst

[p. 275]

CÁNDANI Twee gedichten, p. 948-949 ‘Weer roept de herinnering aan jou’* - Vert.: Effendi Ketwaru jr., p. 948 ‘Het duister raakt mij pas’ p. 949

EMMANUELS, Orlando Twee gedichten, p. 808-810 Zwarte engeltjes: ‘Weet je nog moeder hoe ik dansen kon’ p. 808-809 Hunkering: ‘Alsmaar dreunt in mij’ p. 810

GAJADIN, Chitra Santiniketan, p. 916-917 Dorpslandschap: ‘Dichterbij het gerinkel’ p. 916 Miniaturen; ‘Langs de rand van deze dag’ p. 917 Biharilog: ‘Vaak valt het licht plots uit’ p. 917

NARAIN, Jit Twee gedichten, p. 902-903 Wat vriendschap verlangt: ‘wanneer weer,’ p. 902 De gracht ‘geen rivier was het maar een gracht’ p. 903

RAALTE, Celestine Akwenda*: ‘Als ik val’ p. 844-845

ROEMER, Astrid Twee gedichten, p. 933-935 O dichter zonder nageslacht: ‘hij kent de kieren van de dag’ p. 933-934 Zelfportret 1990: ‘Ik zie haar in de spiegels’ p. 935

SHRINIVÁSI Vier gedichten, p. 891-894 ‘Toen realiseerde hij zich’ p. 891 ‘Sinds toen heeft de rivier’ p. 892 ‘Dacht niet aan “Endless love”’ p. 893 ‘De vloed aan woorden’ p. 894

SLORY, Michaël Vier gedichten, p. 793-796 Meisje over straat: ‘Fris en vrolijk’ p. 793 In de wei: ‘Zal het’ p. 794 Verliefd op mijn land Suriname: ‘Mooier’ p. 795 Een ander jaar nadert: ‘De toren gonst’ p. 796

SURIANTO Twee gedichten*, p. 879-881 Djadjie: ‘eenmaal nog’ p. 879-880 De brandende fakkel: ‘rollende golven’ p. 881

VREDE, Dorus Twee gedichten*, p. 871-872 ‘In de kreek’ p. 871 ‘Als de aleketrom’ p. 872

WERNERS, Joanna Oryza: ‘rijst regent uit de rieten manden’ p. 901

[p. 276]

Proza

CAIRO, Edgar Over de geheimen van de liefde, p. 857-862

DOELWIT, Thea In drie bedrijven, p. 830-838

LEEFLANG, Winston Jij at de vensterbank, p. 811-815

MARLEE, Paul Proefkonijn (fragment), p. 936-942

NAHAR, Maber Op weg naar de horizon, p. 950-954

Kritische bijdragen

BEELDSNIJDER, Ruud Een vrije negerin en een arme blanke. Twee portretten uit Suriname in de jaren dertig van de achttiende eeuw, p. 839-843

DAMSTEEGT, Theo Het Suriname-beeld in de Hindostaanse literatuur, p. 904-915 Over de houding tegenover de Hindostaanse cultuur en tegenover hun nieuwe vaderland Suriname, en over hun taalgebruik 1. Suriname genegeerd: Chandramohansing, p. 905 2. Suriname op de achtergrond: Rahman Khan, Rini Shtiam, p. 905-906 3. Suriname een hemel?: Amarsing Raman, Surrendra Santokhi, Rini Shtiam, p. 906-909 4. De realiteit van Suriname: De ook in het Nederlands schrijvende Gharietje Choenni, Chitra Gajadin, Jit Narain, Dew Rambocus, p. 909-912 5. Hindostaanse cultuur als achtergrond: Shrinivasi, p. 912

GROOT, Silvia W. de Van Donko's tot Guides. Afrikaanse recruten in het Surinaamse leger 1840-1886, p. 846-856 - Met afbn.

HOOP, Carlo Het water komt. De transmigratie dorpen in Suriname vijfentwintig jaar na de gedwongen volksverhuizing, p. 863-870 Verslag van een reis in de nederzettingen in 1988/89

KEMPEN, Michiel van Op zoek te gaan naar een nieuwe bron. Schrijven en literatuurkritiek als ontmoeting der culturen, p. 921-932 De Surinaamse schrijvers en Nederland: uitgevers & critici Ter illustratie: Cairo en de literaire kritiek (p. 930-931): Edgar Cairo's verzamelde poëzie ‘Lelu! Lelu! Het lied der vervreemding (1984)

[p. 277]

MALAJUWARA, Frans Een Indiaanse visie op 1992, p. 826-829 ‘Men is er zich van bewust dat waar Europa zich klaar maakt voor de 500ste verjaardag van de ontdekking van Amerika, de Indianen [in Suriname] tegenover de grootste uitdaging van hun voortbestaan staan’ (p. 828)

MEEL, Peter ‘De samenleving moet de gelegenheid krijgen om uit te zoeken’. Stanley Rensch over politieke en mensenrechten in Suriname, p. 816-824 - Met prt. Stanley Rensch, oprichter en directeur van het mensenrechtenbureau Moi Wana '86 vertelt de aanslag op zijn leven eind vorig jaar en levert commentaar op de sociaalpolitieke situatie in het land. Het verslag (p. 816-824) werd opgetekend op 20 jan. 1990

MORPURGO, Leo Macht zonder gezag, p. 797-801 - Met prt. van Desiré Delano Bouterse Over de machteloosheid van de regering tegenover het militair gezag en de legerbevelhebber Desi Bouterse

PAKOSIE, André R.M. Arrogantie versus traditie. Paramaribo en het binnenlands gezag, p. 873-878 - Met afb. Over de houding van de regering van Paramaribo tegenover de bosnegergemeenschap en tegenover de Indianen

PARA, Theo Een droevig feest, p. 803-807 Tien jaar na de staatsgreep van Desi Bouterse op 5 febr. 1980

POS, Hugo Is niet vechten wij vechten, maar spelen wij spelen, p. 918-920 Erotiek en taal

RAMDAS, Anil [Nickerie] Een grensplaats tussen verveling en verderf, p. 895-900 - Met afb.

RUTGERS, Wim Tijdschriften over Surinaamse literatuur; een lange traditie, p. 943-947 Over de Suriname-nummers van De Tsjerne (1952), Contour (1966), De Gids (1970, 1990), Tirade (1973), Bzzlletin (1976, 1987), Restant (1983), Deus ex Machina (1987), Preludium (1988)

WENGEN, C.D. van 1890-1990: honderd jaar Javanen in Suriname, p. 882-890 De eerste Javaanse contractarbeiders arriveerden in 1890; thans wonen zo'n 50.000 Javanen in Suriname en de Javaanse cultuur is niet volledig verloren gegaan

[p. 278]

Oulipo**
(nr. 10-11, p. 955-974)

MONTFRANS, Manet van Inleiding, p. 955 ‘Oulipo (Ouvroir de Littérature Potentielle) werd in 1960 opgericht als ontmoetingsplaats voor schrijvers en wiskundigen met een gemeenschappelijke belangstelling voor vormexperimenten’ Marcel Benabou, Van richtsnoer tot keurslijf. Vert.: M. van Montfrans, p. 956-959 Over ‘de contrainte, het zelfgekozen literaire vormprocédé’, met voorbeelden uit het werk van Georges Perec en Raymond Roussel Georges Perec: het rijk van de beperking, p. 964-969 - Met foto: Anne de Brunhoff

PAPPOT, Gemma Jacques Roubaud: de dichter als regenworm, p. 970-974 - Met prt. Met het gedicht Go 119 uit de bundel E (1967) en een proeve van vertaling; de Nederlandse vertaling door Jan H. Mysjkin van de bundel Quelque chose noir (1986) o.d.t. Iets donkers bevat ook foto's en dagboekfragmenten van Roubauds overleden vrouw, de Canadese fotografe Alix Cleo

VERSTEEG, Jan Raymond Queneau en de regels van de kunst, p. 959-964 - Met prt. door Félix Labisse

Harry Mulisch vijfentwintig jaar Gids-redacteur
(nr. 12, p. 983-1027) - Met foto: Leo Vogelzang

BENTHEM van den BERGH, G. van Een gesprek [met een Gids-redacteur over Mulisch], p. 1018 Gevolgd door En een Voetnoot (p. 1019) met citaat uit De compositie van de wereld (p. 157-158)

CALIS, Piet ‘We praten polemisch’. Gesprek met Harry Mulisch, p. 983-998 Aan dit gesprek op 4 okt. 1990 werd deelgenomen door de Gids-redacteuren G. van Benthem van den Bergh, Piet Calis, Theodor Duquesnoy, Wiel Kusters en A. de Swaan. Piet Calis gaf de lijn aan en werkte de op band opgenomen tekst uit Bij Harry Mulisch thuis zag ik een fax staan, p. 1027 ‘Met dit instrument voor snelle, schriftelijke gedachtenwisseling... breken voor de toekomstige literatuurhistorici weer gouden tijden aan’

CASIMIR, H.B.G. Vijf maal vijf, p. 1015-1017 ‘Opstelletje over “vijf gevallen waarbij het getal vijf een rol speelt” gelet op “Mulisch” speelse belangstelling voor getallen en voor geometrische figuren, in het bijzonder voor de regelmatige vijfhoek’ (p. 1015)

[p. 279]

DIS, Adriaan van Zeus en de ezels [Herinneringen], p. 1026-1027

KUSTERS, Wiel Canat ergo est. Voor de schrijver van ‘De versierde mens’, p. 1022-1025 Beschouwingen bij Hans Christian Andersens Chinese nachtegaal

MEEUSE, Piet De metamorforen van H. Mulisch Naso, p. 999-1008 Een versmelting van ‘metafoor en metamorfose’

ROVER, Frans de Het meesterwerk komt door de zijdeur, p. 1009-1021 Over Mulisch' werk na De aanslag (1982) - ‘Zijn absolute meesterwerk, welk werk dat ook zal zijn... zal door de zijdeur komen. Want ieder nieuw werk is verbonden met het vorige’ (p. 1014)

SWAAN, A. de De afstand van Mulisch, p. 1020-1221 Herinneringen en typering