Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1989

[p. 271]

De Gids

Opgericht in 1837

Redactie:

G. van Benthem van den Bergh, Piet Calis, H.B.G. Casimir, Adriaan van Dis, Wiel Kusters, Harry Mulisch, Monika van Paemel, A. de Swaen

Redactiesecretaris: Theodor Duquesnoy (vanaf nr. 7 ook redactielid)

Redactie van de rubriek Buitenlandse literatuur:

Christel van Boheemen, Piet Calis, Klaus Siegel, Maarten Steenmeijer, Willem G. Weststeijn; Jo Radersma (bureauredactie)

Uitgever: Meulenhoff Nederland bv voor de Stichting De Gids

Jg. CLII,	1989, 12 nummers^1, 1016 p.
	nr. 1:	jan. = Fantastische literatuur in Duitsland
	nr. 2:	febr. = Buitenlandse literatuur: Zuid-Afrika
	nr. 3:	maart
	nr. 4:	april = Sigmund Freud
	nr. 5:	mei = Herman Gorter 100 jaar Mei
	nr. 6:	juni
	nr. 7:	juli
	nr. 8-9:	sept. = Stijl en...; Japan
	nr. 10:	oktober
	nr. 11:	november
	nr. 12:	december

1 Met gegevens over de medewerkers achterin elk nummer

I. Poëzie

BUDÉ, Frans Nachtduur, 4, p. 308-310 ‘Veroordeeld tot het zitten’ p. 308 ‘Waar licht haar handen vindt’ p. 308 ‘Niet het woord meer ingebed’ p. 309 ‘Waar ben je als ik je zie -’ p. 309 ‘Je schoenen hoeven nu niet mee’ p. 310 ‘Marie, ver van wind en nacht-’ p. 310

DUINKER, Arjen Vier gedichten, 12, p. 976-979 1. ‘Alle hoeken zijn naakt.’ p. 976 2. ‘Door euforie gedreven,’ p. 977 3. ‘De brug hult zich in raadsels.’ p. 978 4. ‘Tot ziens, maan.’ p. 979

[p. 272]

ELSHOUT, Ron Twee gedichten, 11, p. 890-891 Orpheus' bloedende voet: ‘Gaande, weg tussen de bomen,’ p. 890 Study for portrait of Francis Bacon: ‘Het zijn de weke geknede schedels’ p. 891

GIELKENS, Jan Drie gedichten, 6, p. 476-478 Bij Renesse: ‘Was mijn vader ooit’ p. 476 In memoriam patris: ‘Vaak nog ging ik naar hem’ p. 477 Brieven aan zijn vader: ‘Vandaag kon ik je zien,’ p. 478

HERBERGHS, Leo Meester der koude vlakten, 1, p. 41-44 ‘al dat vallen, moet dat dan’ p. 41 ‘herfst is het in mijn gebergte.’ p. 41 ‘spreek toch niet meer bezweken’ p. 42 ‘het is vol koren hier, het is gelegd’ p. 42 ‘de handen voor zijn gezicht’ p. 43 ‘achter de schaduw van de steen’ p. 44

HERTMANS, Stefan Het Narrenschip, 10, p. 815-819 1. ‘Cicaden en droog gras; het smeulen van longbloesem,’ p. 815-816 2. ‘Een hele nacht kamille, om de duivel’ p. 816-817 3. ‘De pitten van een eiland zaaien’ p. 817 4. ‘Ik weet dat Aeneas de breakdance kan;’ p. 817-818 5. Scylla: ‘Staken de lostrompet;’ p. 819

HOEK, Ronke van der Drie gedichten, 1, p. 44-46 Gedicht ter rehabilitatie van de werkelijkheid, p. 44 ‘'s Avonds op weg naar het station keek ik omhoog’ Notitie over het geluid en geluk, p. 45 ‘Buiten onze gehoorgrens is het een kakofonie.’ De paddentrek, p. 46 ‘Als het in maart zacht wordt, lauw vochtig’

KOUWENAAR, Gerrit Drie gedichten, 3, p. 214-216 Niet ver van de weg, p. 214 ‘Ontdek het moment, het is leeg, het ligt’ Een geur van brandende veren, p. 215 ‘Men komt thuis, het is maart, men ontsluit’ Vrouw met honden, p. 216 ‘Niets dan het steenpad de stenen het steen’

MOOIJ, J.J.A. Jaargetijden, 7, p. 549-551 1. ‘De herfst is veel te prachtig voor verdriet,’ p. 549 2. ‘Maar toch, nooit gaat het voorjaar restloos onder,’ p. 550 3. ‘Het voorjaar komt terug van alle kanten;’ p. 551

REUGEBRINK, Marc Wade, 6, p. 479-481 ‘Toen de bodem je nam’ p. 479 ‘Waar deze rivier is’ p. 479

[p. 273]

‘Langzaam nadat de hinde’ p. 480 ‘Tot het tedere gras’ p. 481 ‘Zoals de amandel lijkt’ p. 482

SANDERS, Georgine As^2, 3, p. 217 ‘Wanneer ik vroeg het huis verlaat’

SARUCCO, Raymond Palmen, 2, p. 133-138 1. ‘Dit is een stad waar palmen,’ p. 133 2. ‘De verstaanbaarheid van een palm.’ p. 134 3. ‘Ik versta me nu eerst met de palmen.’ p. 135 4. ‘Bruine tantes, palmen die niet luisteren’ p. 136 5. ‘Regen is een ramp voor bruine tantes:’ p. 137 6. ‘Wanneer 't droog is en de palmen’ p. 138

TIEGES, Wouter Donath Twee gedichten, 11, p. 888-889 Het actuele en het ongelooflijke: ‘En struikelde’ p. 888 Au pair: ‘En prevelde’ p. 889

WEEVERS, Theodor Drie gedichten, 3, p. 218-220 Stormnacht: ‘Zwart tegen het licht staan getande toppen’ p. 218 Hell Ghyll: ‘Ik sta hoog op de ranke brug’ p. 219 Beneden de stortbeek: ‘Zie hoog boven, dáár: p. 220

WITVLIET, Leendert Vier gedichten, 4, p. 304-307 Middagbestek: ‘Een middag dat de zon zo licht de kamer’ p. 304 Gezien ‘Eens, ach wat eens, zes jaar geleden’ p. 305 Poreuze stenen aan zee: ‘Licht als lucht en negerzoenen leek de tijd.’ p. 306 Twaalf uur, geringe spoed: ‘Eenden gingen op een maandagmiddag’ p. 307

ZONDERLAND, Peter Twee landschappen, 7, p. 552-553 ‘knopen niet alleen in het zand’ p. 552 ‘even solitair’ p. 553

2 Gedateerd: Brooklyn, maart-oktober 1988

II. Proza

ALBERS, Frank De vlek, 1, p. 36-40

ANDEL, Mark van Paling, 4, p. 296-303

CREYGHTON, Job Het portret, 2, p. 116-132

[p. 274]

HOFLAND, H.J.A. De bank, 6, p. 461-467

INSINGEL, Mark Getrouwd, 10, p. 809-814

MENDELS, Josepha Eerste bootje, 3, p. 202-203

OUWENS, Kreek Daey^3 Mammie, 12, p. 972-975

PINTOR, Joris Een middag aan de studie, 3, p. 204-213

POS, Hugo De rode Toyota^4, 6, p. 468-475

SANGERS, Gerrit Arrangement, 11, p. 886-887

SCHNEIDERS, A.L. Tussen wal en schip, 7, p. 543-548

3 In Bibliografie 1987 in het register onder: Daey

4 Gedateerd: Amsterdam, september 1988

IV. Kritische bijdragen⁵

BAEKERS, S.F. Mozart en de dood als romantische mythe, 10, p. 793-798 Mozart en de dood in A. Poesjkins eenakter ‘Mozart en Salieni’ en in Ed. Mörikes ‘Mozart auf der Reise nach Prag’

BAKKER, C.P. ‘Wat wij eigenlijk allen onbewust begeeren’. Aantekeningen bij het ontstaan van de sdap, 3, p. 171-182

BALK-SMIT DUYZENTKUNST, Frida Het woord ‘jood’ en het antisemitisme, 3, p. 192-195 Over de toelichting in Van Dale (1970) en de gewijzigde toelichting in Van Dale (1984)

BERGHE, Gie van den De Holocaust-ontkenning, 11, p. 857-866

BENTHEM van den BERGH, G. van Gorbatsjov's golven*, 1, p. 47-49 Diens initiatieven tot wapenvermindering en het denken over Europese veiligheid

5 Titels met * behoren tot de rubriek: Kroniek & Kritiek; met ** tot de rubriek: Buitenlandse Literatuur

[p. 275]

BEURSKENS, Huub De man, alleen**, 3, p. 235-237 Over Cesare Paveses gedicht De ochtendster, geciteerd in de vertaling van Frans Denissen Het hart van Van Gogh**, 5, p. 402-404 Poëzie van Pierre Reverdy, André du Bouchet, Philippe Jaccottet, René Char en motieven van Van Gogh Négritude**, 6, p. 485-490 Over Aimé Césaire en Léopold Sédar Senghor De middelpunten van de wereld**, 7, p. 575-577 Peter Handke, Gedicht an die Dauer (1986) Pallaksch**, 10, p. 832-835 De Scardanelli-gedichten van Hölderlin en Ad den Bestens inleiding tot zijn vertaling Herfst in Rome**, 11, p. 918-921 Over zijn bezoek aan de San Silvestro kerk en enkele sonnetten van Michelangelo voor Vittoria Collona

BOER, Theo de Awater [van Martinus Nijhoff] als plaatsvervanger, 12, p. 946-958 Interpretatie van het gedicht, onder verwijzing naar de interpretatie van Margaretha Schenkeveld en van A.L. Sötemann

BOOMGAARD, Jeroen Rembrandt of het wezen van de kunst, 12, p. 927-945 - Met ill. van Hans Thoma: Bildnis des Rembrandtdeutschen; prt. van J. Langbehn Over Julius Langbehns anoniem verschenen ‘Rembrandt als Erzieher’. (1890) waarin Rembrandt voorgesteld wordt als een Germaanse held, het succes en naleven van het boek in Duitsland en de receptie in Nederland

BOOMSMA, Graa Proteus in Amerika**, 6, p. 490-500 Ralph Ellison, Invisible man (1952), p. 492-497 Ishmael Reed, Writin' is fightin' (1988), p. 498-499 John Edgar Wideman, Reuben (1984), p. 499-500

BUIJNSTERS, P.J. Literatuur en bibliofilie, 11, p. 877-885 - Met ill. Tekst van een voordracht voor de Zuidelijke Afdeling van de Maatschappij der Nederlandse Letteren te Maastricht op 20 mei 1989 Over de ‘nieuwe boekwetenschap’ die aandacht vraagt voor het boek als object; over bibliofilie en particuliere boekerijen in de 18de eeuw in Nederland

CALIS, Piet [Nieuwe uitgave van het ‘groene boekje’], 4, 294-295 En de voorstellen tot wijzigingen in de spelling van een werkgroep van de Taalunie Met reactie, in de rubriek: Correspondentie, van de Algemeen Secretaris van de Taalunie, Oscar de Wandel (7, p. 567) en een naschrift van Piet Calis (7, p. 567)

[p. 276]

DANTZIG, A. van Gewoon een wonder...?, 6, p. 440-445 Een alternatieve preek in Paradiso te Amsterdam, eind 1988

DIS, Adriaan van [Komeini], 3, p. 195

DOORMAN, Maarten Steeds mooier. Over vooruitgang in de kunst, 2, p. 99-106

DUYN, Roel van Moordneigingen. Waarom is het kabinet Lubbers II gevallen*, 7, p. 554-562

EKKERS, Remco Verhulde onthullingen*, 1, p. 56-58 H.C. ten Berge, Liederen van angst en vertwijfeling, p. 56-57 Willem Jan Otten, Na de nachttrein, p. 57-58 Verdediging van de poëzie*, 2, p. 139-141 H.C. ten Berge, De verdediging van de poëzie, p. 139-140 Wiel Kusters, De geheimen van wikke en dille, p. 140-141 Het geheim in het landschap*, 3, p. 221-224 J. Bernlef, Geestgronden, p. 221-222 Ad Zuiderent, Op het droge, p. 222-224 De esthetische afstand*, 4, p. 314-316 N.a.v. Maaike Meijer, De lust tot lezen. Nederlandsse dichteressen en het literair systeem, en de hoofdstukken over Maria Neeltje Min en over Elly de Waard Raadselachtige verlamming*, 6, p. 482-484 Eva Gerlach, De kracht van verlamming Verlangen en pijn*, 7, p. 562-563 Maria van Daalen, Raveslag Eigenzinnige dichters*, 10, p. 822-824 Hans Berghuis, Etruskische gezangen, p. 822-823 Leo Vroman, Dierbare ondeelbaarheid, p. 823-824 De volle leegte*, 11, p. 892-824 Rob Schouten, Te voorschijn schommelt het heelal

EVENHUIS, J.R. Italiana, brava gente. Over Primo Levi, Vittorio Segre en een assimilatie die probleemloos bleef, 11, p. 847-856 Historische toelichting bij de houding van beide joodse auteurs tegenover de holocaust en Mussolini en het antisemitisme

GOMPERTS, Wouter De selectiviteit van fobieën, 1, p. 3-13 O.m. over mysophobia of smetvrees (p. 8-11) en agoraphobia (p. 11)

GOEDEGEBUURE, Jaap Afscheid van het lezen?, 1, p. 25-35 Rede op de 61e Dies Natalis van de Katholieke Universiteit van Brabant te Tilburg op 17 nov. 1988

[p. 277]

In de 18de en 19de eeuw werd het lezen als beschavend en vormend beschouwd; met de toenemende cultuurloosheid in de 20ste eeuw verminderde de belangstelling voor het boek

HAGEN, A.M. Op zoek naar de ideale taal, 3, p. 183-191 Vooordracht op het internationale poëziefestival en symposium Grenzen van de taal. Stadsschouwburg Heerlen, 18-20 nov. 1988 Over voor- en nadelen van veeltaligheid bij auteurs; het streven naar taaleenheid; auteurs behoren noch tot de unificerende richting noch tot de dialect- of volkstaalbeweging over de taal van Hugo Claus (p. 189)

HARBERS, Henk All you need is love? Milan Kundera en de ‘Diskurs der Moderne’**, 11, p. 899-907 Kundera's theoretische reflecties gebundeld in ‘De kunst van de roman’ maken deel uit van Jürgen Habermas' Diskurs der Moderne (1985)

HECK, Paul van Een nieuwe Dante-vertaling**, 11, p. 911-918 Een paar opmerkingen bij De goddelijke komedie. Vert., ingel. en toegelicht door Frans van Dooren (1989, 3de druk) en incidenteel over de vertaling door Christinus Kops (1929-1930; herdruk bezorgd door Gerard Wijdeveld, 1957)

JONG, Martien J.G. de Een [litho van Charles] Poire voor Gids-lezers^6, 3, p. 225 Reactie op Adriaan Venema, Mijn laatste woord over Martien de Jong (De Gids, CLI, 1988, 12, p. 945-948)

KESSEL, Ineke van De Westerse pers en de noodtoestand in Zuid-Afrika, 7, p. 534-542 Problemen voor de vertegenwoordigers van de buitenlandse pers in Zuid-Afrika Bekorte tekstvan een lezing op de Zuid-Afrika-dag van de Universiteit van Groningen in jan. 1989

KREVELEN, Laurens van De waarde van de Stichting voor Vertalingen, 12, p. 970-971 De Stichting bedreigd door de financiële moeilijkheden der laatste jaren

KUBBINGA, H.H. Stof en vlak: Beeckman en Escher, 4, p. 290-293 - Met ill. Isaac Beeckman (^o 1588) en zijn theorie van ‘de deelbaarheid van de materie’(p. 291-292); ‘Wat Beeckman veronderstelde voor de drie dimensies van het stoffelijk continuum heeft de graficus Maurits Cornelis Escher (^o 1898) tot leidende gedachte gehad bij de uitwerking van zijn studies van de opvulling van de twee dimensies van het platte vlak’ (p. 292)

KUSTERS, Wiel Tien jaar poëzie, 3, p. 196-201 Lezing op 20 dec. 1988 te Rotterdam in de reeks ‘De Nederlandse poëzie van de jaren '80’ georganiseerd door de Rotterdamse Kunststichting Over zijn gedichten in 1965 in Contour (p. 196-197); over wat zo al verscheen in 1978, het jaar van zijn debuutbundel ‘Een oor aan de grond’

6 In de rubriek: Correspondentie

[p. 278]

Een twijgje van de hoge ceder*, 4, p. 311-313 Slotcauserie op het symposium ‘De verbeelding geregeld’ te Soesterberg op 27 jan. 1989 Analyse van Han G. Hoekstra's gedicht ‘De ceder’ uit Panopticum (1946) Sterrenbrood*, 10, p. 820-822 Over Pierre Kemps gedichten met religieuze inspiratie, en het vers ‘Ik heb sterren gegeten’ uit het gedicht Zwart-blauwe punt-poort in het heelal (1951) en Kees Fens' interpretatie Onzichtbare draden*, 12, p. 980-981 Over dichterlijk ‘archaïsche opvatting van het licht en het oog’ bij Hanlo

LANGE, Herman de De Russische revolutie: een nieuwe verlichtingsbeweging?, 4, p. 316-321 Evaluatie van vier jaar Gorbatsjov: perestroika en glasnost Een opzienbarend krantebericht: De afhankelijke Franse kernmacht*, 12, p. 981-987 Over de mythe van de Franse kernmacht, n.a.v. het bericht in het kwartaalblad Foreign Policy van 27 mei 1989 over de geheim gehouden nauwe samenwerking van de Verenigde Staten en Frankrijk gedurende de laatste 15 jaar

MANNOURY, J. Een gouden nap voor iedereen? Achtergronden van de totstandkoming van de algemene oudersdomwet, 4, p. 446-460 Over de sociale zekerheid in Nederland

MASTENBROEK, Michiel ‘Selbstjustiz’ in nazi-kampen, 11, p. 867-876 Gevolgen van het zelfbestuur-systeem

MULLER, Niek Jakarta en de verzonken wereld van Batavia, 7, p. 524-533 - Met afbn., krt.

NAAIJKENS, Ton De ziel van de schrijver. Over Musils fotobiografie**, 10, p. 825-832 Karl Corino, Robert Musil. Leben und Werk in Bildern und Texten (1988)

PERRY, Jos Over ‘tendens’ in het werk van Charley Toorop, 6, p. 431-439 - Met ill.

RESINK, G.J. Monumentale [Claude] Debussy, 10, p. 799-801 Aanvulling op Edward Lockspeiser, Debussy. His life and mind (1965-1966): de indrukken die de bouwkunst op Debussy gemaakt heeft

ROOY, Piet de Sirenezangen uit het archief*, 1, p. 49-56 De historicus en het archief - i.c. Huizinga en Romein - en eigen ervaringen in zake archiefonderzoek

[p. 279]

RUNIA, Eelco Een dansfeest of een partij schaak? Tolstoj en de invloed van geschiedschrijving op het leven, 2, p. 107-115 Tolstoj's opvatting en het verhaal van De slag bij Borodino in Oorlog en vrede

SARLEMIJN, A. Zuivere natuurkunde en techniek ontmoeten elkaar. Historische beschouwingen naar aanleiding van prof. dr. H.B.G. Casimirs tachtigste verjaardag, 12, p. 959-969

SCHOLTEN, Th.M. Is museaal bezit heilig?, 11, p. 894-898 J.M. Boll, ‘Compositie met twee lijnen’ ofwel ‘het eigen-aardige karakter van het eigendomsrecht van overheidslichamen op kunstvoorwerpen’ en de ‘Wet Cultuurbezit’ (Themis, maart 1989)

SCHOOTEN, Alex van Tautologie als melodie. Een motief van Ludwig Wittgenstein en Thomas Bernhards maniërisme**, 10, p. 835-840 Over ‘de affiniteit van enkele denkpatronen die van invloed zijn op de taaluitingen van Bernhard’

SCHREURS, Marc & ZEEMAN, Peter ‘Talig-anekdotisch’ in een nieuwe context**, 3, p. 237-242 Afwijzen van de tweedeling ‘talige’ en ‘anekdotische’ dichters, met vbn. ter staving: Velimir Chlebnikov: Bezwering tot lachen Judith Herzberg, Hoera Aleksandr Poesjkin, Arion

SIEGEL, Klaus Hans Joachim Schädlichs geschiedenis van de stadsdienaar Tallhover. Het principe wanhoop**, 12, p. 992-999 - Met primaire bibliografie Du.: Tallhover, 1986; Ned.: Tallhover, de geschiedenis van een staatsdienaar

SMALBRAAK, Marijke Vrouwen, tijd, en de U.S.A.**, 12, p. 999-1010 Julia Kristeva's uitspraken over de Amerikaanse politiek en cultuur geplaatst tegenover Elizabeth Hardwicks The fictions of America; Kristeva's houding tegenover de vrouwenbeweging in Le temps des femmes (1979)

STAAL, Frits ‘Moeder vindt beter dat ik geen Sanskriet doe’, 10, p. 771-792 - Met prtn. Uitgebreide versie van de gelijknamige lezing d.d. 5 juni 1989 in Theater de Balie te Amsterdam Over drie Nederlandse oriëntalisten: 1. Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936), p. 772-779 2. Willem Caland (1859-1932), p. 779-783 3. Robert Hans van Gulik (1910-1967), p. 783-792

STEENMEIJER, Maarten Een mythe met een knipoog. Ibargüengoitia's Estado del Plan de Abajo**, 7, p. 577-583 Over de mythische plaatsen Macondo (bij Garcia Márquez), Santa Maria (bij Juan Carlos Onetti) en Estado del Plan de Abajo in de laatste vier romans van Jorge Ibar-

[p. 280]

güengoitia (p. 578-583), dat van de eerste twee verschilt ‘omdat het een wereld is die ons met een knipoog wordt voorgesteld’ (p. 582) Geluiden, stemmen, geruchten. Over Pedro Paramo van Juan Rulfo**, 11, p. 907-911 Tevens over ‘diverse echo's van Pedro Paramo (1955) in Honderd jaar eenzaamheid’ [1967] van Garcia Marquez (p. 908-809)

TIMMAN, Jan De schaker als schrijver. Een herinnering aan J.H. Donner, 4, p. 284-289

UITERT, Evert van Het verzamelen van openbaar kunstbezit*, 2, p. 141-145 - Met ill.: Anselm Kiefer, Co Westerik Over het collectioneren van hedendaagse kunst in Nederland en o.m. het economisch aspect ervan, n.a.v. Kunstschrift (1988, nr. 6) Zwarte vierkanten in het Stedelijk Museum*, 4, p. 321-324 - Met ill. Over Kazimir Malevitchs schilderij Zwart suprematisch vierkant (1914) en diens kunstopvatting n.a.v de tentoonstelling te Amsterdam Kunst en kunstbeleid*, 7, p. 563-566 Ministeriële ‘Sectornota Kunstbeleid’ (febr. 1989) Hans Abbing, Een economie van de kunsten. Beschouwingen over kunst en kunstbeleid, 1989 Truus Gubbels, Directies, collecties en commissies. Aankoopbeleid van vijftien musea en de Rijksdienst Beeldende Kunst, 1989 De culturele elite van Nederland, 1989 (red.: Theo van Stokkink) De smaak voor het fijnschilderen. Zeventiende-eeuwse fijnschilders in het Rijksmuseum te Amsterdam*, 12, p. 987-991 - Met ill.: Frans van Mieris de Oude, Adriaan van der Werff Catalogus: Peter Hecht

VELDE, Henk te ‘In onzen verslapten tijd met weeke hoofden’. Neurasthenie, fin de siècle en liberaal Nederland, 1, p. 14-24 Th. Swart Abrahamsz, Eduard Douwes Dekker. Eene ziektegeschiedenis (De Gids, 1888, dl. III, p. 1-75) lokte een reactie uit van Allard Pierson, maar de echte discussie werd voortgezet in het als liberaal tijdschrift beschouwde De Tijdspiegel door T.C. van der Kulk; dit gebeurde eveneens voor ‘Een vrouw fin de siècle Madame du Deffand’ van J.H. Hooyer (De Gids, 1891, dl. IV, p. 381-409) door J.A. Bientjes

VERBIEST, Agnes & SNELLER, Agnes Op zoek naar ons (m/v)verleden, 10, p. 802-808 Over voorwaarden waaraan het ‘voor Nederland betrekkelijk nieuwe genre, vrouwenbiografieën, moet voldoen voor de reconstructie van het verleden

VLOT, Henny Umberto Eco, Joyce, semiosis en semiotiek**. Vert.: H. Vlot, 5, p. 404-416 Lezing gehouden voor de James Joyce Foundation in juni 1989 te Venetië Over woordspelingen in Finnegans Wake

VOGELAAR, J.F. Passieverhalen van Ingeborg Bachmann**, 3, p. 226-235 In de rubriek: Veronachtzaamde literatuur

[p. 281]

‘Verzonnen in de hoop de afschuwelijke werkelijkheid eetbaar te maken’. Over De weg naar Vlaanderen van Claude Simon, p. 568-574 Over La route des Flandres (1960; Ned.: 1987) in de rubriek: Veronachtzaamde literatuur

WEE, Maarten van der Een Alpentragedie. Oostenrijks Anschluss in historisch perspectief, 7, p. 507-523

WOUTERS, Cas Madagascar. Sociologische schets van een verkenningsreis, 2, p. 89-98

Bijzondere nummers/gedeelten

Fantastische literatuur in Duitsland**
(nr. 1, p. 59-81)
[Samenstelling⁷: Klaus Siegel]

ESTER, Hans Bespiegelingen van Lucifer: Ernst Jüngers ‘Das abenteuerliche Herz’, p. 76-81 Das abenteuerliche Herz. Erste Fassung [1929]. Aufzeignungen bei Tag und Nacht (1987); een korte vergelijking met Henri Bergson, L'évolution créatrice, 1907 (p. 80-81)

HEIJDE, Paul van der Alter-ego in een bierreclame. Hans Henny Jahns novelle ‘Die Nacht aus Blei’ [1956], p. 70-76

ONDERLINDEN, Sjaak Gustav Meyrinks ‘Walpurgisnacht’ [1917] - een fantastische roman?, p. 65-70

THÜSEN, Joachim van der De val uit de vergetelheid. Gedachten over de Duitse fantastische literatuur omstreeks 1800, p. 60-65 Ludwig Tieck, Der blonde Eckbert (1796) E.T.A. Hoffmann, Der Sandmann, uit: Nachtstücke (1816-1817)

7 [Inleiding] p. 59-60

Zuid-Afrika**
(nr. 2, p. 146-165)

ESTER, Hans Creativiteit onder de noodtoestand. Perspectieven op de Zuidafrikaanse letterkunde, p. 146-150 De mens en zijn rol bij Wilma Stockenström, p. 160-165

JONG-GOOSSENS, Riet de Breytenbach in het voetspoor van Rimbaud, p. 150-154 'n Seisoen in die paradys/Une saison en enfer - intertextualiteit

[p. 282]

LIEROP, Karin van J.M. Coetzees Zuidafrikaanse robinsonade, p. 154-160 Over diens roman Foe (1986) en Foe in vergelijking met diens Life & times of Michel K.(1983)

Sigmund Freud**⁸
(4, p. 251-283)

BOHEEMEN, Christl van Literaire portretten van Freud, p. 262-272 H.D.(= Hilda Doolittle), Tribute to Freud (‘Writing on the wall’ & ‘Advent’), 1975 Carey Harrison, Freud: A novel, 18984 D.M. Thomas, The White Hotel, 1981

TAS, Louis H. Freud, ‘Der Witz’ en het lachen, p. 251-261 Sigmund Freud, Der Witz und seine Beziehungen zum Unbewussten (1910) en de drie lach-aanleidingen: de grap, de humor, het komische Elliott Oring, The jokes of Sigmund Freud. A study in humor and Jewish identity (1984) Nico Frijda, The emotions (1986) en de theorie over het lachen

THÜSSEN, Joachim van der De idylle. De antropologie van een literair genre, p. 273-283 ‘De menselijke ontwikkelingsfase waarmee de idylle communiceert, is een vroeger stadium dan het oedipale kindheidsdrama dat door Freud zo gedetailleerd werd beschreven’ (p. 274); de uiteenzetting, ‘een pschologische benadering van de idylle’, steunt hoofdzakelijk op Margaret Mahler, The psychological birth of the human infant: symbiosis and individuation (1975)

8 Ter herdenking van diens vijftigjarige sterfdag

Herman Gorter. 100 jaar Mei
(5, p. 333-401 + 6, p. 427-430) - Met ill.⁹
Redactie¹⁰: Wiel Kusters

Poëzie

BALKT, H.H. ter Zo ga ik ook (Herman Gorter) p. 369-372 Adem van de raaf en de zon: ‘Ademend achter het gaas hiëroglyfische’ p. 369 Warandehoedere: ‘Fladderende stemmen, zoete tabletten’ p. 369-370 De uilen: ‘Menige uil nog in januari sneeuwmaand -’ p. 370 Ravenoog: ‘Door fruitvliegjes ingesneeuwd’ p. 371 De wolven: ‘Leugens hadden ons allang ingesneeuwd’ p. 371-372 Raaf: ‘Raaf, raaf, verzwijg ons of red ons’ p. 372

BEURSKENS, Huub Hollandse wei: ‘Een vuige verstikking ontsteeg de eeuwrest die smolt’, p. 373

9 Door Peter Yvon de Vries

10 [Inleiding], p. 335

[p. 283]

BRASSINGA, Anneke Voor Mei^11: ‘Het oor aan seinlampen’ p. 374

DAALEN, Maria van Beeldend: ‘Geblinddoekt stap ik uit de rots’ p. 375

DUINKER, Arjen ‘De steen bloeit.’^12, p. 376

EKKERS, Remco [Gedichten], p. 377-379 ‘Roerloos loof, windstil en doof’ p. 377 ‘'t Was na de middag. Van het woud’ p. 377 ‘Ze wist niet dat ze ergens was’ p. 378 ‘Zie ik sta op de drempel, hij lacht’ p. 378 ‘Hoog in de lucht een gezoef’ p. 379 ‘Ze kwam uit de duinen.’ p. 379

ELBURG, Jan G. Hoewel zo'n jongen naar een meigroen meisje niet mooi maar op zijn vingers fluit: ‘Als Balder, achter helderziende’ p. 380

FAVEREY, Hans Gorter aan zee: ‘Alsof hij daar staat, daar’ p. 381-382

HERTMANS, Stefan Gorters mijnengang: ‘Een zwarte jas, een lap die, buiten’ p. 383

KOUWENAAR, Gerrit Reservaat: ‘Sterfelijker geworden dan hij ooit was’ p. 384

REINTS, Martin De Mei van Gorter: ‘Het is een ding met muziek erin’ p. 385

SCHIERBEEK, Bert 100 jaar na de Mei van Gorter, p. 386-387 ‘en wat er verloren ging in de samenhang’

VROMAN, Leo Mei na Mei^13: ‘Het schuimbeeld van de Tritons is verwaaid’ p. 388-389

WILDERODE, Anton van Zeven kwatrijnen. Mei van Herman Gorter herlezen, p. 390-391 ‘Van welke blijdschap zingt de merel mij’ p. 390 ‘Hij had de taal lief om de poëzie’ p. 390 ‘Soms liet hij zich beroezen en bekoren’ p. 390 ‘Hij zag een Holland dat nooit echt bestond’ p. 390 ‘Vol stille plekken zijn gedicht, - met schuine’ p. 391 ‘Zijn boek op een plank in een hoek’ p. 392 ‘De dagen worden klemmender en korter,’ p. 392

11 Gedateerd: 21 maart 1989

12 Gedateerd: 10 maart 1989

13 Gedateerd: Brooklyn, 29 februari 1989

[p. 284]

Kritische bijdragen

ENDT, Enno Twee eenzamen. Herman Gorter en zijn Baldergodheid, p. 336-344 Over het tweede boek van Mei met de Balder-episode en over Gorters neiging naar het alleen zijn [Een parodie van J.D. Meerwaldt uit 1905 medegedeeld], p. 392-397 De ‘eigenlijk uit bewondering geboren parodie’ wordt hier voor het eerst gepubliceerd: De dood van Maart: ‘Zo, als een fles van wintergeel jenever’ p. 393, 395, 397 Tegenover Het sterven van Mei: ‘Zo, als een bloem van zomerrood papaver’ p. 392, 394, 395

KUSTERS, Wiel Liedren als zuilen I. Gorter en Schaepman, p. 345-349 Over mogelijke allusies op of reminiscenties aan Aya Sofia (1886) II. Balderdijk, 6, p. 427-430 ‘Balder lijkt op Bilderdijk en herinnert aan Perk, aan Kloos, aan de jonge Gorter van de Unica-lezing d.d. 18 mei 1885’ (p. 429)

FRERICHS, Lieneke Lucifer en de liefde. Over een jeugdgedicht van Herman Gorter, p. 351-360 - Met ill.: Odillon Redon, Franz von Stuck Over het 569 verzen tellende gedicht Lucifer (sinds 1948 opgenomen in deel twee van het Verzameld werk); de invloed van Heine en van Shelley's The revolt of Islam; de Lucifer-mythe en Gorters Lucifer-figuur

KEMPERINK, M.G. ‘Muziek lokt van een ziel muziek weer los’. Het motief van het dichterschap in Gorters Mei, p. 361-368

Stijl in...
(nr. 8-9, p. 591-732)

Inleiding

BENTHEM van den BERGH, G. van Over stijl, p. 591-593

Het dagelijks leven

BORN, Wina Tafelen in stijl, p. 596-599

DEKKING, F. Het houden van een voordracht in stijl, p. 612-613

DIS, Adriaan van Stijl is een neurose, p. 594-595 ‘Mijn hang naar stijl heeft mijn wereld nog lelijker gemaakt’

[p. 285]

DOMMERING, Egbert Insinuerende advocaten, p. 641-644 Over de evolutie in het uitzicht van het kantoor, het gebruikte jargon, de gildegewoonten, maar ‘het publiek wil de gebonden vorm als beeld’ en er blijft ‘een stijl-beeld van de advocaat’

DRESSELHUYS, Cisca Een nijpend tekort aan ‘leuke mannen’. Zijn mannen en vrouwen al gelijkwaardige partners na twintig jaar tweede feministische golf?, p. 628-633

ENSCHEDÉ, Ch.J. Stijl en recht, p. 634-640 Over het verschil met o.a. Engeland en België wat het show-element betreft en met de Oostbloklanden wat de ‘belering’ betreft; over de evolutie van de rechtstaal

KROONENBERG, Yvonne Een trappelzak van Nike, p. 610-611 Over de eisen van de mode bij kinderen en jongeren

LENNEP, G.L. van Gekleed, p. 608-609 Over ‘de vrijwel gelijk gebleven mannenkleding sinds de eeuwwisseling’

MULDER, Jan Kip Caramba, stijl in sport, p. 604-607 Over de teleurgang van stijl in de sport, en vooral in de voetbalsport

SIEGEL, Klaus De stijl van het dagelijks brood in Amsterdam, p. 600-603 - Met afbn. Over de veranderende gevels van het bakkersgilde - ‘een absolute branchevervaging’ en ‘al het onsmakelijk baksel’ in overvloed

WELLENSTEIN, E.P. Stijl in onderhandelen, p. 614-618 Het vergt kunst en kunde, met vbn. van internationale onderhandelingen, o.m. tussen de V.S. & Rusland

WOUTERS, Cas Stijl en emoties; (re)formalisering in de jaren tachtig, p. 619-627 Over statuscompetitie, emotieregulering en de jaren zestig en zeventig als informaliseringstijdperk; in de (re)formaliseringsfase van de jaren tachtig zijn ‘elegante manieren, net zoals het woord elegant zelf’ weer in

Literatuur & kunst

AERTS, Remieg Geen schennende dwaasheden. Notities over stijl en De Gids, p. 685-690 Over vormgeving en intellectuele stijl van De Gids

BALK-SMIT DUYZENTKUNST, Frida Stijl in woord en daad, p. 647-652 Over taalkundige aspecten van het woord ‘stijl’

[p. 286]

CALIS, Piet ‘De Stijl’ en ‘De Nieuwe Stijl’, p. 682-684 De Stijl (1917), Stijl (1943), Henk Peeters' essay ter herdenking van Mondriaan in Maecenas (najaar 1944), De Nieuwe Stijl (1965)

KRIMPEN, Huib van Stijl in typografie, p. 659-665 - Met facs.

KUSTERS, Wiel ‘Daarin’ waarin ‘waarin’, p. 645-646 Over ‘daarin’ en ‘waarin’ in Hans Faverey's gedicht Tegen het vergeten

PRICK, Harry G.M. Altijd effen witte zijden zakdoeken, p. 653-658 Over Lodewijk van Deyssel

RIJNDERS, Gerardjan ‘Spreken met de branding’, p. 666-670 - Met afbn. Over het toneel vroeger en nu

ROOY, Max van Het definitieve arsenaal, p. 677-681 - Met afbn.: Jo Coenen, Albert Speer ‘In de architectuur is geen enkele stijl meer uitgesloten en evenmin is dit het geval met welk materiaal ook’ (p. 680)

UITERT, Evert van De stijlvolle manier van schilders, p. 671-676 - Met ill.: Paul Klee, Roy Lichtenstein Het begrip ‘stijl’ bij Paul Klee, Theo van Doesburg, Roy Lichtenstein

Media, politiek & wetenschap

BOS, Ben Vernieuwde knollen voor de geur van wilde limoenen, p. 702-706 - Met afbn. Reclame en grafische vormgeving

BRINK, H.M. van den De kern van de hond. Opmerkingen over journalistiek en stijl, p. 691-694 De pers in de Westerse wereld en de ‘journalistieke verschraling’ in Nederland

CASIMIR, H.B.G. Stijl in de wetenschap, p. 713-715 Herinneringen aan Prof. Paul Ehrenfest en een anecdote over Sidor Rabi

GOUDSBLOM, J. Stijlen en beschavingen. Over het op zeer lange termijn groter en kleiner worden van stijlverschillen, p. 720-722 Tot voor de Industriële Revolutie ‘namen de verschillen in smaak en stijl tussen de samenlevingen toe’ (p. 721)... ‘tegenwoordig vindt aanpassing plaats aan één technische industriële cultuur’ (p. 722)

[p. 287]

HOFSTEDE, Peter De stijl van ijs, p. 695-701 - Met afb. Over televisie

KREVELEN, Laurens van De uitgever tussen stijl en trend, p. 723-724 ‘Ook de literaire en culturele lezers blijken steeds gevoeliger te worden voor modetrends’ (p. 724)

LANGE, Herman de Stijl in de internationale politiek, p. 707-712 Hoofdzakelijk over de ‘imperiale’ stijl met machtsvertoon

VRIES, Gerard de De wereld in stijl, p. 716-719 ‘Stijl’ is voor zover de term op wetenschap betrekking heeft dan ook een begrip dat alleen door buitenstaanders wordt gebruikt’ (p. 719)

Stijl & het buitenland

BROECK, Walter van den De Belg trekt zijn plan, p. 727-728

PAEMEL, Monika van Stijl: of de kunst van een tekst bouwen, p. 729-732 Beschouwingen i.v.m. innerlijke beschaving

STEENMEIJER, Maarten Stijl en geen stijl in Spanje, p. 725-726

Japan**
(nr. 8-9, p. 733-760)

BEURSKENS, Huub Kikkers en kikkers, p. 753-755 Over het motief ‘gedaanteverandering’ in gedichten van Makoto Ooka

BOENDERS, Frans Een gelaagde zee. Over [Yukio] Mishima's De zee van de vruchtbaarheid, p. 733-746 N.a.v. de Nederlandse vertaling van de vierdelige roman: Lentesneeuw; Losgebroken paarden; De Tempel van de Dageraad; Het verval van de hemelinge

WESTSTEIJN, Willem G. De doosmensen van Kobo Abe, p. 746-753 Een Japanse Anna Karenina, p. 755-760 Takeo Arishima, Een vrouw