Bibliografie van de literaire tijdschriften in Vlaanderen en Nederland. De tijdschriften verschenen in 1978

[p. 291]

De Gids

Opgericht in 1837

Redactie: G. van Benthem van den Bergh, A.L. Constandse, A. de Froe, Rudolf Geel, Gerrit Kouwenaar, Bram van der Lek, Harry Mulisch, A. de Swaan

Redactiesecretarissen: G. van Benthem van den Bergh, Rudolf Geel

Redactieadres: De Gids, p.a. Meulenhoff Nederland B.V., Postbus 100, Amsterdam

Jrg. CXLI, 10 nrs., 667 pp.

Nr. 4-5, pp. 213-341 = Japan-nummer

Nr. 9-10, pp. 545-660 = Schuld

I. Poëzie

BüCH, Boudewijn Maria Ignatius Twee verzen, 1, pp. 49-50 1. ‘die verdomdheid van de melancholie’ p. 49 2. ‘wie zingt de nagemaakte’ p. 50

DEDINSZKY, Erika Twee gedichten, 1, pp. 3-6 Dagenboek, p. 3 ‘je doet wat aan de flat, prutst met een vergrootglas’ Torenhotel, pp. 4-5 1. ‘Rond Torenhotel van een nieuw babylon’ p. 4 2. ‘plakkoek zeurt tussen mijn strakke tanden’ p. 5 3. ‘in de met scherpgepunte palmen bewapende eetzaal dekken pinguins humeurig’ pp. 5-6 4. ‘nog straalt koorts uit de pels van de najaarswereld’ p. 6

GEEMERT, J.H. van Drie gedichten, 8, pp. 508-509 Historisch: ‘Kende ik Heilige Boeken’ p. 508 Verhuizing: ‘De weg terug. Donker’ p. 508 Oud jaar: ‘In kleine kring’ p. 509

HAMELINK, Jacques Acht gedichten, 6, pp. 372-374 Bloemblad: ‘Het gewicht van feiten’ p. 372 Spreeuw: ‘Staande op het bordes, de gootrand’ p. 372 Reiger met het rietpenseel: ‘De winterreiger, bedaagd zinbeeld’ p. 373 Zeelt: ‘De aak waggelt’ p. 373 Roos: ‘Volle roodlippige roos, liefde’ p. 373 Wilg: ‘Donkere zonder einde buigende wilg’ p. 374 Orfeus slapend: ‘Vreemd klopt; nu hij er nog niet is’ p. 374 Aude: ‘De mens en zijn wolk: het eenzaam gevecht’ p. 374

[p. 292]

HERBERGHS, Leo Gedichten, 1, pp. 29-32 Heilig weer, pp. 29-31 1. ‘woei het weg’ p. 29 2. ‘hoeveel zichtbaarheid’ p. 29 3. ‘akker vergreppelt met’ p. 30 4. ‘het oudere water’ p. 30 5. ‘de wind kijkt recht’ p. 31 Gras: ‘zoete roestige sterren’ p. 31 Iemand: ‘iemand wist uit’ p. 32 Waarin: ‘waarin waaien en najaar’ p. 32 Achter: ‘ziel, in het zadel!’ p. 32

KUSTERS, Wiel Toen ik mijn hand wegtrok, was zij pikzwart, 2, pp. 98-100 1. ‘stond er een kuip vol water buiten’ p. 98 2. ‘land en tijd bogen door’ p. 98 3. ‘wat je ondergronds’ p. 99 4. ‘nadat je ter afvaart afgeroepen was’ p. 99 5. ‘die trappen’ p. 100 6. ‘na uitbuiting van zo'n put’ p. 100 7. ‘de kolenwerf of wand’ p. 100

OOSTERMAN, Jaap Vier gedichten, 6, pp. 403-406 Onontdekt reddingsteken: ‘Lachende gezichten’ p. 403 En natuurlijk de liefde: ‘Ik had vandaag mijn nagels’ p. 404 Fotomorfose: ‘Eigenlijk is wijs zijn’ p. 405 Geen hart: ‘Breekt wetten, breekt beloftes’ p. 406

VLIET, Eddy van Vier gedichten, I, pp. 17-19 L'Angelus (Jean-François Millet): ‘Zij staan en denken niet’ p. 17 Le bal du Moulin de la Galette - 1876: ‘Een fractie van een kus’ p. 18 Mis Alexandre (James Whistler): ‘Geen portret’ p. 18 Stockholm: ‘Je ruikt naar Amsterdam, maar je bent het niet’

WAARSENBURG, Hans van de Twee gedichten, 8, pp. 500-501 ‘De gewonde hond likt het bloed’ p. 500 ‘De spreektaal mijdend’ p. 501

WINKLER, Kees Symfonie Nr. 13 (Sinfonia politica), 1, pp. 33-36 1. ‘Zie het Oosten is rood / rechtvaardigheid gaat voor vrijheid’ p. 33 2. ‘Zie ... / China heeft het bekeken’ p. 34 3. ‘Zie ... / Israël zal terug moeten’ p. 35 4. ‘Zie ... / ze komen er steeds meer’ p. 35 5. ‘Zie ... / de zon der bevrijdingslegers’ p. 35 6. ‘Zie ... / na de dood van Franco’ p. 36

II. Proza

BERNLEF, J. Gewoon toneel, 3, pp. 144-149

[p. 293]

GEEL, Rudolf De ambitie (fragment), 3, pp. 167-182

GESTEL, Peter van Rosie (fragment), 2, pp. 79-97

GILS, Gust De wraak van Jantje, 7, pp. 459-461 De prehistorische vondst, 7, pp. 462-463 Het zondagse lichaam, 7, pp. 464-465

JOYCE & CO Michaël van Mander. Michaël bij meester Jan, 6, pp. 364-371

IV. Kritische bijdragen¹

BENTHEM VAN DEN BERGH, G. van De staat van geweld: hedendaags terrorisme in langere - termijnperspectief, 8, pp. 483-499

BERGH, Botto van den Symbolisme, 1, pp. 20-28 Associatieve aantekeningen n.a.v. de tentoonstelling ‘Het symbolisme in Europa’ in het Museum Boymans-Van Beuningen te Rotterdam (nov. 1975-jan. 1976)

BLOEM, Rein Poëzie. Zweefstand in sonnetten*, 1, pp. 51-55 Over Dèr Mouw als sonnettendichter, met verwijzing naar Garmt Stuiveling Over de vorm van Dèr Mouws vers (in: Steekproeven, 1950), en over het schrijven van sonnetten nu, o.a. door Jan Kuijper Kettingreacties: Mandelstam en voorbeelden *, 2, pp. 110-115 N.a.v. Poems chosen and translated by James Greene. Met een voorwoord van Nadezhda Mandelstam, een voorwoord van de vertaler en een van Donald Davie ‘die de bestaande Amerikaanse [van W.S. Merwin] en Engelse [van David Mc Duff] vertaling tegenover elkaar zet’ Wallace Stevens: evergreen *, 4-5, pp. 342-347 Over Wallace Stevens’ The man with the blue guitar (in 1977 uitgegeven met etsen van David Hockney); met vertaling van enkele gedichten en commentaar De poëzie van Maurice Scève [^o tussen 1490 en 1510]: object van de grootste verwarring *, 9-10, pp. 661-667

1 De titels met* behoren tot de rubriek: Kroniek & kritiek

[p. 294]

BLOK, Anton Carlo Ginzburg, Tekens en symptomen. Morelli, Freud en Conan Doyle. Vert.: A. Blok, 2, pp. 67-78 Over analogie, elk op eigen gebied, in hun interpretatieve methoden, waarin de aandacht voor details een grote rol speelt; bovendien waren ze alle drie arts

BRUIN, Jan de & KLINKERT, Jelle Jan Analyse van een beschouwing *, 3, pp. 183-190 Zie: Phillips, Derek

BRUINSMA, Freek Het recht van de zwakste, 2, pp. 101-109 Over het sociale recht ‘dat de zwakke en afhankelijke een voorkeurbehandeling geeft’ (p. 101)

CONSTANDSE, Anton Naar een ‘pax americana’ *, 1, pp. 60-64 Over Sadat en de contacten tussen Egypte en Israël Nucleaire obsessie *, 2, pp. 122-126 ‘Over de inschakeling van Nederland in de oorlog met kernwapens’ en over ‘het militaire karakter van de ruimtevaart’ Een herdenking: Rousseau en Voltaire, 3, pp. 131-143 Over hun betekenis voor onze tijd China als wereldmacht *, 4-5, pp. 347-351 Over ‘de technische en wetenschappelijke modernisering’ Journalistiek en literatuur, 8, pp. 502-507 Verslag van een causerie voor de PEN-club, gehouden op 22 april 1978 ‘In elk geval is de opneming van onafhankelijke journalisten onder de kunstenaars ook in het verleden al een verschijnsel geweest van ontmonopolisering der kunst, en derhalve van democratisering’ (p. 507) Een Amerikaanse dissident *, 8, pp. 538-542 Andreas Young, ambassadeur bij de Verenigde Naties, wegens zijn houding tgo. de eerbiediging van de mensenrechten in de V.S. en tgo. de Afrikaanse landen

DEKKER, R.M. De tocht van de Parijse vrouwen naar Versailles in 1789. Een mythe? 6, pp. 407-411 Nl. op 5 en 6 oktober; over de verschillende voorstelling bij historici als Edm. Burke, H. Taine, Pierre Gaxotte, Th. Carlyle, J. Michelet, J. Jaurès

DELFGAUW, Bernard Kierkegaard en Marx over democratie, 7, pp. 466-480

DIJKHUIZEN, Guus Een interessante gedachte *, 2, pp. 120-121 Ongepubliceerd fragment uit een gesprek met P.R. Stoffelen (voor Avenue) over algemene dienstplicht en vrije keuze tussen ‘geweer en brandspuit’

[p. 295]

DRIMMELEN, W. van Robinson Crusoe, Vrijdag en de economische theorie, 1, pp. 7-16 Over de betekenis van de robinsonade voor de economische theorie, als ‘het eenvoudigst denkbare genre, waarin slechts één subject voorkomt’ en over Robinsons opvatting i.v.m. tijd, werk, geld

EGETER VAN KUYK, R.H.J. Taal en schrijven in Thailand *, 1, pp. 55-60 Over het Thai en de Thaise letterkunde, met gedichten in vertaling

EVENHUIS, J.R. Massasport als instrumentum regni: een lange vergissing van de Byzantinistiek, 6, pp. 394-402 Over de betekenis van het hippodroom voor de Byzantijnse keizers en hun politiek

HAZEU, Wim Veronica en de McDonald-sandwich *, 6, pp. 412-415 Over commercie en omroep in Nederland

KOMMANDEUR, J. Kort èn Amerikaans *, 3, pp. 205-210 Zie: Phillips, Derek

LEK, Bram van der De verschoning en de vuile was *, 8, pp. 524-538 Over zijn proces tegen de BV Bonaventura (uitgever van Elseviers Weekblad), n.a.v. René de Boks insinuatie als zouden Van der Lek en Hans Lammers als KGB-agenten fungeren; in het artikel van 24 april 1976 werden weliswaar geen namen genoemd, wat echter door De Limburger en De Stem wel werd gedaan

MAAREN, Nelleke van Arthur Mitzman, Over wegen, volksfeesten, opstandigheid en zuivere kunst. Vert.: N. van Maaren, 7, pp. 419-434 Over ‘de sterke band die Flaubert via Rabelais had met de volkscultuur van de Middeleeuwen en Renaissance’ (p. 428) en zijn ‘haat ... tegen de bureaucratische en economische machinerie van het nieuwe industriële tijdperk’ (p. 431)

MARKUS, Willem Axel. Drama of beeltenis? 6, pp. 375-393 Opera naar Villiers de l'Isle-Adams' Axel. Libretto: Harry Mulisch. Muziek: Reinbert de Leeuw en Jan Vlijmen

NOORDZIJ, Jan Kanttekeningen bij een waardevolle bijdrage *, 3, pp. 200-204 Zie: Phillips, Derek

PHILLIPS, Derek Naschrift *, 3, p. 211 N.a.v. reacties op zijn bijdrage Enige beschouwingen over het weten-

[p. 296]

schappelijk onderwijs in Nederland (1977, CXL, 9-10, pp. 615-632) door Jan de Bruin en Jelle Jan Klinkert, J. Kommandeur, Jan Noordzij, G. Rooijakkers De toekomst van het universitair onderwijs: problemen en vooruitzichten, 7, pp. 435-438 Beschouwingen met speciale aandacht voor Nederland

RODENKO, Paul De experimentele explosie in Nederland (slot). De verborgen nachtzijde van de materie: de zwarte melk, 1, pp. 37-48 Vervolg van bijdragen in De Gids, 1977 Over ‘het zwart gezien als grond en voorwaarde voor het bestaan van wit’ met verwijzingen naar o.a.P. Celan, St. Mallarmé, Ch. Baudelaire

ROMIJN MEIJER, Henk Wie is bang voor Alison Lurie? *, 2, pp. 115-120 N.a.v. Alison Lurie, Love and friendship

ROOIJAKKERS, Geert Gaten in het Nederlands wetenschappelijk onderwijs *, 3, pp. 191-200 Zie: Phillips, Derek

SLUIS, I. van der Honderd jaar euthanasie, 3, pp. 151-166

SPIERENBURG, Pieter De sociale functie van openbare strafvoltrekkingen, 8, pp. 510-523 Over de sociale positie van de beul (pp. 511-514), het ceremonieel en de magistraat (pp. 514-516), de executie en het publiek (pp. 516-520); een beeld van de ontwikkeling van de openbare strafvoltrekking in het Amsterdam van het midden der 17de tot het begin der 19de eeuw, waarbij blijkt dat Norbert Elias, Ueber den Prozess der Zivilisation ‘het meest bruikbare verklaringsmodel biedt’ (p. 511)

Bijzondere nummers

Japan
(nr. 4-5, pp. 213-341)

BENTHEM VAN DEN BERGH, G. van Akira Nagazumi, Waarom bestaat er in Japan nog steeds zo'n belangstelling voor Nederland? Een stormachtige interpretatie. Vert. uit het Eng.: G. van Benthem van den Bergh, pp. 227-236 Historische schets van de reeds twee eeuwen oude betrekkingen tussen Japan en Nederland

BOENDERS, Frans Gesprek met Donald Keene, pp. 284-296

[p. 297]

Een algemene introductie tot een reeks radioprogramma's over de Japanse literatuur en levensvormen. Het gesprek dateert van 24 oktober 1976. Over de voornaamste auteurs, in het bijzonder over Kawabata, Kobo Abé, Kanzaburo Oë, Yukio Mishima; over vertaling van moderne Japanse literatuur; het communicatieprobleem tussen het Westen en Japan is een linguïstisch probleem

KAMSTRA, J.H. Religie in een veranderende samenleving: een Japans voorbeeld, pp. 309-320 Over structuur en functie van de Japanse religies en over het ie-systeem (= grootfamilie-systeem); de ie is aan het verdwijnen en het land is grondig veranderd door de economisch en industriële explosie

KOUSBROEK, Rudy De vergeten microfoon, pp. 237-238 Inleiding tot de bijdrage van Sakaguchi Ango in de vertaling van W.G. Snellen (pp. 239-260) - ‘de gevallen waarin iemand zich tegen zijn eigen cultuur verzet en probeert haar van buitenaf te zien: vreemd genoeg zijn dat de zeldzame momenten dat wij de gelegenheid krijgen om haar van binnenuit te bekijken’ (p. 237)

MEIJER, M.J. Japanse buitenlandse betrekkingen, pp. 321-331 Met Amerika (pp. 321-325), de Sowjet-Unie (pp. 325-328), China (pp. 428-331)

NOORDHOEK, Jan De kunst van het sterven door Ivan Marris [= Morris], pp. 269-283 Over diens The nobility of failure - Tragic heroes in the history of Japan, opgedragen aan Yukio Mishima, over wie evenwel weinig gezegd wordt; over de betekenis van de harakiri, eigenlijk ‘sepjuku’, en over de verschillende opvattingen van een held. ‘In Japan heeft de traditie van de heroïsche ethiek [vgl. de middeleeuwen en het duel in het Westen] zich tot het einde van de tweede wereldoorlog weten te handhaven; sindsdien zijn de veranderingen zo ingrijpend geweest dat velen beweren dat deze traditionele samurai waarden nog slechts te vinden zijn onder de oudere generatie en een enkele traditionalist als Mishima’ (p. 283)

POORTER, Erika de Twee voorbeelden van Japanse literatuur. [Vert.: E. de Poorter], pp. 297-308 1. Twaalf korte gedichten of tanka's en een lang dichtwerk, Elegie bij de dood van zijn vrouw door Kakimonoti Hitomara, uit de Manyôshû, pp. 297-301 2. De afspraak voor het chrysantenfeest, verhaal uit de Ugetsy monogatari (1776) ontleend aan het Chinees maar verjapanst door Ueda Akinari, pp. 302-308

SNELLEN, W.G. Sakaguchi Ango, Een persoonlijke visie op de Japanse cultuur. Vert. naar de oorspronkelijke Japanse tekst: W.G. Snellen, pp. 239-260

[p. 298]

Met een inleiding over de auteur van het essay, dat geschreven werd in 1942, en hier voor het eerst gepubliceerd wordt in een westerse taal; voor de inleiding, zie: Kousbroek, R.

VOS, F. Onze voorouders in Japan: handel, wetenschap en liefde, pp. 215-226 De Japanse taal, pp. 261-268 De Ainu: de geschiedenis van een volk zonder geschiedenis, pp. 332-341 - Met afbn. Geschiedenis van de Ainu die ‘wel de oorspronkelijke bewoners van Japan genoemd’ worden en een nederzetting hebben in Hokkaidõ, het noordelijk hoofdeiland van Japan

Schuld
(nr. 9-10, pp. 545-660)

BEERLING, R.F. Profession de non-foi, pp. 573-578 Fragment uit een te verschijnen boek: Niet te geloven. Wijsgerig schaatsen op godgeleerd ijs

BENTHEM VAN DEN BERG, G. van De schuldvraag als oriëntatiemiddel, pp. 638-660

BORG, Meerten ter Is Nietzsche de filosoof van de onschuld? pp. 595-603

CONSTANDSE, A.L. De schuld van het christendom, pp. 547-552

FRENKEL, F.E. Schuld: verkenning van interdisciplinair niemandsland, pp. 619-637

FROE, A. de Schaamte, pp. 571-572 Voor inbreuk op de intimiteit (pudeur) en voor inbreuk op de integriteit (honte)

GEEL, Rudolf Het paradijs, pp. 579-587 Over zijn jeugd en opvoeding

KAPTEYN, Paul Het geweten is een modern produkt, pp. 561-570 Onderzoek van de betekenis van het geweten doorheen de eeuwen

KLANT, J.J. Schulden maken rijk, pp. 553-556 Economische bijdrage

[p. 299]

LANGEMEIJER, G.E. Schuld in het recht, pp. 557-560 Nl. in het privaatrecht en in het strafrecht

LEK, Bram van der De schuld van de oorlog. Een kortstondige mythe en een verkeerd uitgangspunt, pp. 604-618 Over Claude Robert Eatherly (8 juli 1978) ‘een van de piloten die de bommen hebben geworpen op Hiroshima en Nagasaki’

SPERNA WEILAND, J. Dood gewicht: notities over schuld in de christelijke traditie, pp. 588-594