Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 21

[Zacut of Zacuto]

ZACUT of ZACUTO, in 1575 te Lissabon geboren uit een edel en oud geslacht. Zijn overgrootvader Abraham Zacut was een geleerde jood te Salamanka geboren, uitmuntende in de kennis der chronologie, geschiedenis en astro-

[p. 31]

nomie, schrijver van het boek Juchasin, een joodsche chronologie van de schepping tot 5260 of 1500. Hij werd in 1492 uit de staten van Ferdinand en Isabella verbannen. Zijn achterkleinzoon werd in den christelijken godsdienst opgevoed, en in het latijn en de fraaije letteren onderwezen. Hij bezocht de hoogescholen te Coimbra en Salamanka, waar hij in de philosophie en de geneeskunst werd onderwezen. Gedurende dien tijd verloor hij zijne ouders en geraakte daardoor in behoeftigen staat, doch hij zette zijne studiën met ijver door en werd aan de hoogeschool van Seguenza, doctor in de geneeskunde. Toen Koning Philips IV in 1625 bevolen had, dat alle Joden Portugal moesten verlaten, week ook Zacut, ofschoon hij zich uitwendig als christen had gedragen, hetzelfde jaar naar Amsterdam, waar hij zich liet besnijden, den godsdienst zijner vaderen omhelsde, en zich als arts neêrzette. Weldra was hij de geliefde arts van alle rangen en standen en vooral zeer gezien bij de armen, die hij regtelijk ondersteunde.

Hij onderhield briefwisseling met de geleerdste mannen in Europa en overleed te Amsterdam den 21^sten Jan. (o.s.) 1642, in zijn 62^ste levensjaar.

Hij schreef:

De Medicorum principum historia libri sex. In quibus Medicinales omnes Medicorum principum historiae utili et compendioso ordine dispositae proponuntur, paraphrasi et commentariis enarrantur, disputationibus, dubiis et Auctoris peculiaribus observationibns, illustrantur. Quorum primus liber nunc primum in lucem exit. Amst. 1629. 8^o. Ab auctore auctus 1637. 8^o.

Liber II in quo Medicinales omnes Medicorum principum historiae de Vitalium et Naturalium partium affectibus compendioso ordine proponuntur, enarrantur. Opus variâ et utili doctrina refertum. In eo principum placita a Neotericorum calumniis vindicantur. Amst. 1636. 8^o.

Liber III, in quo Medicinales historiae de Uteri, Genitalium et inferiorum partium affectibus describuntur et compendiose explanantur. Ibid. 1637. 8^o.

Liber IV, in quo Medicinales historiae de Febrium essentiâ, differentiis, causis, signis, prognosi et curatione affabre explanantur. Ibid. 1638. 8^o.

Liber V, in quo Medicinales historiae de Venenis, morbis venenosis et Antidotis, graphicè examinantur. Ibid. 1638. 8^o.

Liber VI, in quo Medicinales omnes medicorum principum historiae proponuntur, quae in superioribus libris certam sibi sedem non determinarunt. Ibid. 1638. 8^o.

Liber VII, de Medicorum principum historiâ, in quo proponitur curatio omnium morborum internorum. Addita est Pharmacopoeia et Introitus ad Praxin ejusdem. Ibid. 1641. 8^o.

[p. 32]

Liber VIII in quo proponitur curatio morborum, qua partes naturales et vitales infestunt. Ibid. 1641. 8^o.

Liber IX, in quo proponitur curatio maliebrium morborum. Ibid. 1642. 8^o.

Liber X, in quo proponitur curatio morborum qui vasa et corpus opprimunt, Ibid. 1642. 8^o.

Praxis historiarum Liber XI et ultimus. Ibid. 1642. 8^o.

Calculus non gigni in substantiâ, sed cavitatibus renum. Fernelii hallucinatio. Difficilis calculosorum curatio. Remedia praestantissima. Epist. ad Joh. Beverovicium. In Beverov. tract. de Calculo. L.B. 1638. 12^o.

Zacuti Lusitani, Medici et Philosophi praestantissimi operum. Tomus I. - Ed. postrema a mendis purgatissima. L.B. 1649. fol. m. portr. - Tomus II. Ibid. 1649. fol. De 2 volumina te zamen. Ibid. 1657. fol. 1667. 2 vol. fol.

Hij liet in handschrift na:

De Chirurgorum principum historiâ.

De regimine principum.

De juniorum medicorum erroribus.

De Medicâ doctrinâ selectâ.

Hippocratis et Galeni Epitome.

Zie brief van J.J. Pontanus aan Zacut bij Matthaeus in Syll. Epist. Ep. 120; Zacuti vita ac Elogium, authore D. Ludov. Lemosio, Olysipponensi Autae Regiae Medico ord.; Bartolocci, Bibl. Rabb. I, p. 54-56; II, p. 807-811; Paquot, Mém., T. I, p. 200.