Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Pieter van Woensel]

WOENSEL (Pieter van), zoon van dr. Joan van Woensel en van Susanna Margaretha Zandwijk, werd te Haarlem in de Remonstrantsche kerk gedoopt 10 Jsnuari 1747. Gelijk zijn vader tot geneesheer bestemd, werd hij daartoe aan de Leidsche hoogeschool voorbereid en aldaar op 23 November 1770 tot med. doctor bevorderd na openbare verdediging van een Specimen academicum inaugurale, sistens quaedam miscellanea medica. Kort daarop in Russischen dienst getreden, bekleedde hij onder Catharina II achtereenvolgens de betrekkingen van doctor bij het hospitaal en bij het kadettenkops te Petersburg, en die van doctor der marine van de Zwarte zee, terwijl hij tijdens zijn verblijf in Rusland tevens tot hofraad verheven werd. Later in het vaderland teruggekeerd, dreef zijne aangeborene woeligheid en zucht tot avonturen hem in 1784 tot het ondernemen eener reis door Turkye, Anatolië, de Krim en Rusland, als vrucht waarvan na zijne terugkomst twee deelen met Reisaanteekeningen, naamloos uitgegeven, het licht zagen. Vervolgens tot doctor der marine te Amsterdam aangesteld, nam hij ook aan het politieke leven zijnes tijds deel

[p. 403]

door de uitgaven van een humoristisch jaarboekje De Lantaarn geheeten, waarvan vijf deeltjes, met door hem zelf geteekende platen voorzien, in 1792, 1796, 1798, 1800 en 1801 verschenen. De vier eerste jaargangen dragen den pseudoniem Amurath Effendi, Hekim Bachi op den titel: eerst het aanhangsel tot de Lantaarn van 1800, de Bijlichter geheeten, verscheen onder den eigen naam des schrijvers, die zich in de voorrede daarvan tevens als auteur der voorafgegane jaargangen bekend maakte. Behavle deze geschriften heeft men nog uit zijne jeugd een antwoord op eene door de Hollandsche maatschappij uitgeschreven prijsvraag over De kunst van waarnemen, dat, schoon onbekroond gebleven, evenwel door den auteur werd uitgegeven (Amsterdam, 1772), en uit zijne laatste levensjaren een tweede werk over Rusland, getiteld: Rusland beschouwd. (Haarlem, 1804). Van Woensel overleed ongehuwd te 's Gravenhage aan de gevolgen eener beenbreuk, en werd volgens het grafboek der Kloosterkerk op 21 April 1808 in een choorgraf aldaar bijgezet. In 1833 leverde Adr. van der Willigen in den bundel Vruchten van de Rederijkkamer de Wijngaardranken te Haarlem eene opzettelijke hulde aan zijne nagedachtenis, terwijl in later tijd Busken Huet in den Volksalmanak der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen voor 1864, en in een Gids artikel van December 1863 (ook onder zijne litterarische Fantasiën opgenomen) de aandacht op nieuw op dezen vaderlandschen humorist gevestigd heeft.

Zie Kobus en de Rivecourt. Familieberichten.