Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Piërius Winsemius of Pier van Winsem]

WINSEMIUS (Piërius) of Pier van WINSEM, broeder van den vorige, werd in 1586 te Leeuwarden geboren, en legde zich vroegtijdig en met ongemeenen lof op de letteren toe, grootendeels onder opzigt van zijn vader Haye Piers, die gedurende 30 jaren rector der Latijnsche school te Leeuwarden was. In 1602 begaf hij zich naar de hoogeschool te Franeker tot het aanleeren der geneeskunde, en bleef daar tot 1607, en werd wegens eenige ongeregeldheden weggezonden zonder tot doctor te kunnen worden bevorderd. Hij vertrok naar Leiden en beoefende daar op nieuw de oude letteren en geneeskunde. Hij bezocht ook buitenlandsche hoogescholen, liet de geneeskunde varen en oefende zich in de regtsgeleerdheid aan de hoogescholen te Helmstadt, Erfurt en

[p. 309]

Jena. Daarna bezocht hij Zweden en eindelijk Frankrijk, waar hij in 1611 te Caen den graad van doctor in de regten verkreeg.

In zijn vaderland teruggekeerd, zette hij zich te Leeuwarden als advokaat voor den hove van Friesland neder. Doch dit niet naar zijne wensch uitvallende, betrok hij eene landhoeve en besloot zich geheel aan de letteren te wijden. In 1616 echter benoemde hem de staten van Friesland tot hunnen historieschrijver, in plaats van Frumerius, die kort te voren overleden was. Twintig jaren daarna werd hij hoogleeraar in de welsprekendheid en geschiedenis te Franeker; doch deze waardigheid had hij slechts 8 jaren bekleed, toen hij op den 2den November 1641 aan eene slaapziekte overleed. Zijn ambtgenoot Martinus Wybinga vereerde zijne nagedachtenis met eene redevoering.

Hij schreef:

De igne elementari. Franeq. (zijn medische dissertatie).

De testamentis. Cadomi 1611.

Jus Regum Hispaniae in provincias Belgicas. Franeq. 1721.

Exequiae litterarum ad Hugonem Grotium. Giessae 1615. 12^o.

Dissertatio de caussis corruptae eloquentiae. Fran. 1630 fol.

Oratio de Statu unitarum provinciarum. Leov. 1618. 4^o. Zie Gerdes Floril., libr. rar., p. 369.

Chronique ofte Historische Geschiedenisse van Friesland, beginnende van den jaere nae des Werelts Scheppinge 3635 ende loopende tot den jaere nae de geboorte Christi 1622, fol. m. plat. kaart en platte gronden. Achteraan is eene Beschrijving van Friesland. Deze kronijk is nog heden in achting. Zie: Fokke Sjoerds, Inl. tot zijne Algem. Geschied. van Friesland, bl. 23, 24; Ypey, Gesch. d. Ned. tale, bl. 513.

Vita, res gestae et mors illustrissimi Mauritii, principis Austriaci. Franeq. 1628.

Historiarum ab excessu Caroli V Caesaris sive rerum sub Philippo II per Frisiam gestarum libri IV. Leov. 1629, 2 vol. 4^o. Leov. 1646 fol. Dit werk is door de Groot, Heinsius, Pontanus en Scriverius geprezen, door Strada met onderscheiding aangehaald, doch ganschelijk niet door Paquot, volgens wien de schrijver een stroeven, bijna raadselachtigen stijl heeft.

Hij liet nog in hands. na eene Lat. vertaling van het IVde boek der Kronyk van Worp van Thabor, later het eigendom van Simon Abbes Gabbema.

Amores. Franeq. 1631 16^o. (Gedicht).

Panegyricus ad Gustavum II, Sueonum, Gothorum et Vandalorum regem. Amst. 1632 fol. L.B. 1637 12^o.

Syrius, Caniculae stella; cum notis quibusdam. Franeq. 1638.

Verspreide gedichten vóór de werken van Hamconius, Frumerius, Lyclama, de Bouriciussen, Epicedium in obitum Timaei

[p. 310]

Fabri A^o. 1623, In obitum Adrian Metii A^o. 1636, Epitaphia quam plurima Metio, Maccovio, Menelao Winsemio, achter Blancardi Panegyricum, andere in Collectio monumentorum foeder. Belgii, p. 419, p. 436.

Oratio iu obitum Jelgeri Feitsonae, academiae Curatoris. Fran. 1621.

Panegyricus in memoriam Gustavi Adolphi Suecorum regis. Fran. 1633 fol.

Oratio in obitum Hectoris Bouricii. Fran. 1636 fol.

Oratio in obitum Johannis Saecmae. Fran. 1636 fol.

Oratio habita cum ab ordinibus Frisiae ad ordinariam Historiarum et eloquentiae professionem vocatus in Academia introduceretur. Fran. 1637.

Oratio in excessum illustr. herois Henrici Nassovii. Fran. 1641 fol.

Oratio in obitum Guilelmi Staeckmanni. Fran. 1643 fol.

Oratio pro reparata Aede Academica. Fran. 1645 fol.

Oratio in obitum Fr. de Vervou. Fran. 1621 4^o.

Zijn beeldtenis vindt men voor de Chron. v. Friesland.

Zie M. Wybinga, Orat. funeb., Leov. 1645, ook achter zijn Hist. Lib. IV; Vriemoet, Athen. Fris., p. 293; Morhovius, Polyh. Liter, VI. III. p. 970, L. VII. C. III. p. 1065, 1070, T. I; Pars, Ind. Bat., p. 79, 80; Val. Andreas, Bibl. Belg., p. 417; Foppens, Bibl. Belg., T. II. p. 1046; Gerdes, Floril., p. 369; Cat. Bibl. Bunav., T. I. V. II. p. 1702; Saxe, Onom., T. IV. p. 119, 120; Huberus, Oper. min., T. I. p. 127; Neuhusii Thalia Alem., p. 309, Poëm., p. 251; Blancardus, Panegyr. pro Jubil., p. 27, M. Schoockius, Belg. Foeder., p. 395; v. Kooten, Carm. Saec., p. 18; de Wal, de Clar. Frisiae Jurec., p. 173, 440; Witte, Diar.; Hoeufft, Parn. Lat. Belg., p. 137; Peerlkamp, de Poöt. Lat. Neerl., p. 320; Borrichius, de Poët., p. 147; Paquot, Mém., T. IX. p. 4; Jöcher; Bauer; Focke Sjoerds, Beschrijv. v. Friesl., D. I. bl. 24; van Schwartzenberg, Voorrede tot het Charterb., D. II. bl. 67; te Water, Verb. d. Edel., D. I. bl. 444; De Wind, Bibl. v. Ned. Geschieds., bl. 354; Eekhoff, Stedel. Kunstverz., bl. 38, 51, 221; Dez., Bibl. v. Leeuw., bl. 75, 76, 150, 196; Hoogstraten; Kok; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat. v. portr.