Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Abraham van Wicquefort]

WICQUEFORT (Abraham van), in 1598 te Amsterdam geboren, begaf zich in zijn jeugd naar Parijs om zich op de staatkunde toe te leggen. Zijne talenten, die niet gering waren, bragten hem in kennis met den keurvorst van Brandenburg, die hem in 1626 tot zijnen resident aan het Fransche hof benoemde. Gedurende 32 jaren was hij in deze betrekking werkzaam geweest, toen hij in ongenade viel van Mazarijn, die hem beschuldigde dat hij onderscheidene geheime berigten omtrent zijne familie, bijzonder omtrent de minnarijen van Lodewijk XIV, naar Holland overgebriefd had. Hij vroeg en verkreeg zijn verplaatsing (1658), maar Mazarijn deed hem, met verachting van het regt der volken, in de Bastilje werpen en liet hem een jaar later, op voorspraak van den Brandenburgschen gezant de Brandt, naar de grenzen (Calais) brengen. Drie maanden later riep de kardinaal hem terug en beloofde hem een jaarwedde van 1000 kroonen, die hem getrouw uitbetaald werden tot den oorlog tusschen Lodewijk XIV en de Staten uitbarstte. Hij vertrok over Calais naar Engeland en van daar naar den Haag, waar hij een machtigen beschermer vond in den raadpensionaris de Witt, met wien hij gedurende zijn verblijf te Parijs briefwisseling gehouden had, waarvan eenige onderschept werden, en die hem tot geschiedschrijver van Holland benoemde. Met Frankrijk verzoend, stond hij deszelfs belangen ijverig voor, uit haat tegen den prins van Oranje of om andere redenen. Intusschen stelde de hertog van Brunswijk - Lunenburg hem aan tot zijn resident te 's Hage

[p. 179]

en de Staten-generaal tot vertaalder der buitenlandsche stukken.

Beschuldigd van verstandhouding met de Franschen en geheime briefwisseling ten behoeve van Engeland, werd hij den 20sten Maart 1675, op aansporing van Willem III, door de Staten van Holland op de voorpoort te 's Hage gevangen gezet. De beschuldigingen tegen hem ingebragt en de vertoogen daartegen van vreemde gezanten en van zijne kinderen en vrienden deelt Wagenaar mede, waarbij van Wijn moet vergeleken worden. Hij werd 36 maal verhoord en sedert in banden van den scherprechter ter pijniging gesteld, doch zonder dat ze in werking kwam. Eindelijk werd Wicquefort veroordeeld tot een eeuwige gevangenis met verbeurdverklaring zijner goederen. Zijn zoon verschafte zich een afschrift van dit vonnis, liet het in Duitschland met zijn aanmerkingen drukken en zond het naar de gevolmagtigden tot den vrede te Nijmegen, met verzoek zijn vader te verdedigen en hem uit den kerker te doen ontslaan. Dit had geen gevolg. Den 11den Februarij ontsnapte hij met behulp der dienstmaagd van den cipier, reed met een wagen naar Leiden, van daar naar Utrecht en voorts over Arnhem en Nijmegen naar Zelle, waar hij tot raad van den hertog van Brunswijk - Lunenburg werd aangesteld. Twee jaren later keerde hij, met verlof der staten, voor een korten tijd naar 's Hage terug. Hij overleed te Zelle den 23sten Februarij 1682, in den ouderdom van 83 of 84 jaren.

Hij schreef:

Rélation du Voyage de Moscovie, Tartarie et de Perse, fait à l'occasion d'une Ambassade, envoyée au Grand-Duc de Moscovie et au Roy de Perse par le Duc de Holstein, depuis l'an 1633 jusques en l'an 1639. Traduite de l'Allemand du Sieur Olearius, sécrétaire de la dite Ambassade par L.B.D.B. (le resident de Brandenbourg). Paris 1656. 4^o. En trois parties. It. in 6 boeken, augmentée de plus d'un tiers, particulièrement d'une 2de partie contenant le Voyage de Jean-Albert de Mandeslo, aux Indes Orientales etc. Paris 1659, 2 vol. 4^o. Ibid. 1666, 2 vol. 4^o. It. met den titel: Voyages célébres et remarquables, faits de Perse aux Indes Orientales par le Sieur Jean Albert de Mandeslo, Gentilhomme des Ambassadeurs du Duc de Holstein en Moscovie et Perse. Contenant une Description nouvelle et très-curieuse de l'Indostan, de l'Empire du Grand Mogol, des Iles et Presqu'iles de l'Orient, des Royaumes de Siam, de Japon, de la Chine, de Congo etc. Mis et ordre et pnblié après la mort de l'Illustre Voyageur, par le Sieur Adam Olearius, Bibliothécaire du Duc (Frederic) de Holstein, (Gottorp) et Mathematicien de sa cour. Traduits de l'original par le Sieur A. de Wicquefort, Conseillier des conseils d'Etat et Privè du Duc de Brunswic et Luneburg Zell, etc. Resident

[p. 180]

de l'Electeur de Brandenbourg. Nouvelle édition révue et corrigé etc. Leyde 1719 2 vol. fol. Amst. 1727. 2 vol. fol.

Discours Historique de l'Election de l'Empereur, et des Electeurs de l'Empire, par le Résident de Brandenbourg. Paris 1658. Rouen 1711. 12^o. Ook in eenige uitgave van l'Ambassadeur.

Thuanus restitutus, sive sylloge locorum variorum in Historiâ Jacobi Thuani desideratorum. Item Francis. Augusti et Guicciardini Paralipomena, quae in ipsius Historiarum libris III, IV et V non leguntur: Latinè, Italicè et Gallicè edita. Amst. 1663. 12^o.

Rélation du Voyage de Perse et des Indes Orientales, fait en 1626 et 1627, traduite de l'Anglois de Thomas Herbert, par M. de Wicquefort, avec une Rélation des Révolutions arrivées au Royaume de Siam en 1647, traduite du Flamand de Jérémic van Vliet. Parn. 1663. 4^o.

L'Ambassade de Dom. Garcias de Silva Figueroa en Perse, contenant la Politique de ce grand Empire, les moeurs du Roy Scha-Abbus, et une Rélation exacte de tous les lieux de Perse et des Indes, ou cet Ambassadeur a été l'espace de huit années qu'il y a demeuré. Traduite de l'Espagnol par A. de Wicquefort. Paris 1667. 4^o.

Mémoires touchant les Ambassadeurs et les Ministres public par L.M.P. (le Ministre Prisonnier), Cologne (Holl.) 1677 12^o. De Galandi trachtte deze Mémoires te weerleggen in eene brochure, getiteld:

Réflexions sur les Mémoires pour les Ambassadeurs, et réponse au Ministre Prisonnier, avec d'exemples curieux et d'importantes recherches. Ville-Franche 1677. 12^o.

L'Ambassadeur, ses fonctions. La Haye 1682. 2 vol. 4^o. Avec les Réflexions sur les Mémoires pour les Ambassadeurs, et la Réponse au Ministre Prisonnier, et le Discours Historique de l'Election de l'Empereur et des Electeurs de l'Empire. Cologne (Holl.) 1690. 2 vol. 4^o. It. met dezelve stukken. Cologne (France) 1715. 2 vol. 4^o. vertaald, doch zeer slecht in het Hgd. door Jan Leonard Sauter, doctor in de regten. Leipzig 1682. 4^o., in het Engelsch door Digby. Lond. 1716. fol.

Mémoires sur le Rang et la Preséance entre les Souverains de l'Europe. Amst. 1746. 4^o.

A. de Wicquefort, Mémoires sur la guerre faite aux Provinces-Unies de l'année 1672, edités par J. Grothe.

L'Histoire des Provinces-Unies des Pays-Bas, depuis le parfait établissement de cet Etat, par la Paix de Munster. T. I. La Haye 1719. fol.

Zie Saxe, Onom., T. V. p. 37, Anal., p. 57; Felleri Monum. varia inedita, p. 433; H. Witte, Diarium Biogr. an 1682; Bibliotheca Juris Imperantium, p. 255; Cat. Bibl. Bienav., T. I. Vol. II.

[p. 181]

p. 1699; Paquot. Mèm., T. I. p. 351-361; Basnage, Préf. de l'Hist. de Holl., p. 5; Lettres de Bayle avec les Notes de Desmasseaux, p. 138, 173, 180 et suiv.; Niceron, Mém. XXXVIII, p. 91-108; Biogr. génér. moderne; Biogr. Univ.; Jöcher; Conv. Lex.; Baur; Wagenaar, Vad. Hist.; D. XIV. bl. 339, 379, 380, 381, 382; van Wijn op Wagenaar, D. XIV. bl. 108, 110, 112, D. XV. bl. 110; Bilderdijk, Vad. Gesch., D. IX. bl. 273, 325 v.D. X. bl. 62 v. 259, 323, D. XI. bl. 276; Collot d'Escury, Holl. roem, D. IV. (2) bl. 419, 420; J.A. Grothe, Essai de Critique op de Wicqueforts, Histoire des Prov. Unies, in Kron. v.h. Hist. Genoots., 12 jg. 196; Bor., VI. I.; De Wind, Bibl. der Geschiedschrijvers; Kok; Nieuwenhuis; Verwoert; Kobus en de Rivecourt.