Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Jacob van Wesenbeeck]

WESENBEECK (Jacob van) bekleedde in het midden der 16de eeuw het aanzienlijk ambt van raad en pensionaris van Antwerpen. Volgens Thuanus werd hij in 1563 naar den koning van Spanje gezonden, ten einde hem beter bericht te geven nopens alles wat omtrent den godsdienst was voorgevallen. In 1564 was hij bij de landvoogdes om haar den staat van zaken te Antwerpen open te leggen. Hij deed ook toen en later bij de leeraren der hervormden de ijverigste pogingen, om, ware het mogelijk, den beeldenstorm te beletten en te stuiten. Ten tijde der ergste vervolging hield hij met den prins van Oranje briefwisseling over 's lands belangen. Deze schatte hem zeer hoog en bij de wending in 1572 werd hij door dezen tot commissaris van 't krijgsvolk aangesteld.

Hij gaf in het jaar 1569 in het licht:

[p. 122]

De beschrijvinge van den Geschiedenissen in den Religien saeken, toegedragen in den Nederlanden van den jare 1500 tot 1566. Antw. 8^o.

In hetzelfde jaar verscheen dit werk ook in het Fransch, onder den titel van: La description de l'Etat, Succes et faic de la Religion. Imprimé en Aougst 1569. 8^o. Beide deze uitgaven zijn hoogst zeldzaam. De Fransche werd op de boekverkooping van J.B. Verdussen te Antwerpen, in 1776, voor f 52 verkocht. De Nederlandsche was reeds in 1616 aan een nieuwen uitgever zoo weinig bekend, dat hij de Fransche uitgave in onze taal liet overzetten. Ook was men het niet eens of het werk oorspronkelijk in het Nederduitsch dan wel in het Fransch geschreven was, eerst later ontdekte men dat beide te gelijk waren verschenen. De tweede uitgaaf verscheen onder den titel van: Beschrijvinge van den staet en voortgang der Religie in Nederlandt enz. Breda bij Isaac Schilders, 1616. 4^o. Volgens te Water en Meerman te Middelburg, 1616. 4^o.

Het was in 1569 (op den titel van den Nederd. druk staat abusievelijk 1559) dat de uitgever voornemens was om ook een druk in 't Hoogd. en Latijn te bezorgen, die echter niet zijn verschenen. Volgens Dodt van Flensburg bevatten de eerste drukken slechts het eerste boek, schoon het uit drie boeken moest bestaan, die echter nog niet zijn verschenen. De beide drukken van 1616 bevatten nog minder dan de beide oorspronkelijke uitgaven, vermits in de nieuwe druk de kantteekeningen zijn weggelaten. Te Water heeft in zijn Verbond der Edelen van dit werk veel gebruik gemaakt.

Voorts gaf Wesenbeek in het licht:

La defence de Jacques de Wesenbeke, jadis Conseiller et Pensionaire de la ville d' Anvers, contre les induez et iniques citations contre lui decretées en date de Janvier 1569, 1569. 8^o. Zoo zeldzaam dat het te Antwerpen op de verkooping der bibliotheek van den graaf de Proli in 1785 voor f 130 verkocht werd.

De bewysinghe van de onschuld van mijn-heere Philips van Montmorenii. Z. pl. (Keulen) 1568, 1569. 8^o.

Verclaringe en Wtschrift des doorluchtigen Prince van Orangien. 1568. (?)

Corte vermaninghe aen alle Christenen opt vonnisse oft advis teghen heer Anthonis van Stralen, door Hans Baert. (Jac. van Wesenbeke) z. pl. Keulen. 1659.

Zie te Water, Verbond der edelen, D. I. bl. 37, 38, D. IV. bl. 390, 381; Scheltema, Staatk. Nederl.; de Wind, Bibl. de Ned. Geschieds., bl. 178, 546; J.C. Dierczens, Antverpia Christo nascens et florens, Antv. 1747, T. II. p. 2, p. 413-418, T. III. p. 1, p. 82, 132-134, 166; Bor, Ned. oorl., B. IV. bl. 176; Thuanus, Hist., L. XL. f. 320; Michiels, Bibl. Select., P. II. p. 45; Ger-

[p. 123]

des, Floril. libr. rar., p. 224, 295; Cat. J. Meerman, T. III. p. 153; Konst- en Letterb., 1832, n^o. 51, bl. 331, 1859, bl. 346; v. Doorninck, Anon. Pseud., n^o. 611, 672, 4678, 4899; Verwoert; Kobus en de Rivecourt; Kunst- en Letterb., 1859, bl. 346.