Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 20

[Willem Wenckenbach]

WENCKENBACH (Willem), zoon van den vorige. De eerste vorming in klassieke studien dankte hij zijnen voortreffelijken leermeester, den rector van het Leydsche gymasium F.A. Bosse. Dat hij, bij den ijver waarmede de klassieke letteren door hem beoefend werden, reeds van den aanvang af met eene bijzondere ingenomenheid de exacte wetenschappen bestudeerde, waartoe hij door Nieuwenhuis krachtig opgewekt werd, kan de in 1825 met goud bekroonde verhandeling van den 19jarigen jongeling getuigen; in welk antwoord hij de vraag omtrent de inrigting en het gebruik van den barometer tot het oogmerk der hoogte metingen behandelde. Wij treffen hem hier reeds aan als waarnemer op een bepaald gebied der physische wetenschappen en zien hem onvermoeid op dien weg steeds voorttreden tot het einde van zijn levensbaan. Zoo nam hij, mede omstreeks denzelfden tijd, met warmen ijver deel aan de geluidsproeven, welke door Moll en van Boek op de heide tusschen Naarden en Amersfoort genomen werden. Op 22jarigen leeftijd werd hij tot leeraar aan de Delftsche militaire school voor genie, artillerie en zeevaartkunde aangesteld, en was eenige jaren later, in 1828, bij veranderde inrigting, aan de militaire akademie te Breda werkzaam, welke betrekking hij slechts korten tijd bekleedde, daar hij hier reeds in 1830 in zijne werkzaamheden geschorst werd. In het volgende zesjarig ambteloos leven greep hij de studie der meteorologie, waaraan hij zich reeds zoo vroeg gewijd had, met kracht aan. Door eigene naauwgezette waarnemingen, die aan de eischen van de toenmalige ontwikkeling der wetenschap volledig beantwoordden, leverde hij overvloedige bouwstoffen voor de metereologie; maar het was hem niet genoeg den toenmaligen tijd voor zijne waarnemingen ten nutte te maken, ook de vroeger verzamelde waarnemingen, hoe moeijelijk en verdrietig die arbeid wezen mogt, werden door hem met een stalen vlijt voortgezet. Het

[p. 107]

ruime en veelomvattende overzigt, waardoor hij op die wijze de wetenschap der metereologie verrijkt heeft, verzekert hem ten allen tijde een uitstekende naam onder onze vaderlandsche metereologen. Hoe hij zich bij voortduring aan de weêrkundige studien liet gelegen liggen, daarvan kunnen de uitgegeven werken van het kon. Ned. instituut, waarvan hij lid was, getuigen. Hij hield dit doel bij al zijn arbeid bestendig voor oogen, vooral gedurende het zesjarig tijdvak van zijn verblijf te Breda, waar hij van 1836-1842 op nieuw werkzaam was. Na 1842 was hij wederom anderhalf jaar werkeloos, tot hij in 1845 tot hoogleeraar aan de hoogeschool te Utrecht werd beroepen. Hij overleed den 2 Januarij 1847. Behalve verschillende mededeelingen van zijn hand in het Bulletin des sciences physiques et naturelles en Neêrlande, het Natuur- en scheikundig Archief, in het Tijdschrift van het Instituut en in de Verhandelingen en Stukken uitgeg. door het Prov. Utrechtsch genootschap, gaf hij onderscheidene werken uit, zooals:

Natuurkundige leercursus ten gebruike der kon. milit. akad. Breda 1840, 3de herziene druk.

Uittreksel uit de meteor. waarnemingen gedaan aan boord van Z.M. korvet Boreas, op eene reis naar Oost-Indie en terug, door J. Boelen en Brutel de la Rivière in de jaren 1841-1842, medegedeeld en uitgegeven door het Prov. Utr. Genoots. 1844. Ook gaf hij Bijvoeg. en eene Voorrede bij G. Rose's Beginselen der leer der kristalvorming, vert. door N.W. de Voogt. Leiden 1838.

Na zijn dood gaf dr. C.H.D. Buys Ballot Uitkomsten der metereologische waarnemingen, gedaan te Breda van 1831 tot 1846, door en onder de leiding van W. Wenckenbach, met tabellen. Utrecht 1848. 8^o.

Zie Rueb, ter Nagedacht. van W.W.; Kunst- en Letterbode, 1847, D. I. bl. 83; Jaarbock v.h. kon. Ned. Inst., 1847, bl. 25, 26; Verwoert; Kobus en de Rivecourt.